Phát triển dữ liệu - cơ hội lịch sử để Việt Nam bứt phá

Công nghệ & ngân hàng số 11:36 | 24/03/2025

Từ đời sống hằng ngày đến quản trị quốc gia, dữ liệu hiện diện khắp nơi và đang trở thành yếu tố then chốt trong mọi quyết định. Đó chính là nền tảng của xã hội số, là động lực mạnh mẽ cho phát triển.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chúc mừng Ban Thường vụ Hiệp hội Dữ liệu quốc gia nhiệm kỳ 2025-2030 - Ảnh: VGP/HM

Tại lễ thành lập Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia ngày 22/3/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có một phát biểu mang tầm nhìn chiến lược, trong đó ông khẳng định: dữ liệu là tài nguyên chiến lược, là "dòng máu" của nền kinh tế số và đóng vai trò trung tâm trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Đồng thời, Tổng Bí thư cũng chỉ ra hàng loạt bất cập cần sớm khắc phục như: Hạ tầng dữ liệu còn phân tán, nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu, khung pháp lý chưa đồng bộ… Ông giao 7 nhiệm vụ trọng tâm cho Hiệp hội, trong đó nổi bật là việc hoàn thiện hành lang pháp lý, làm chủ công nghệ dữ liệu cốt lõi và bảo đảm an ninh, bảo mật dữ liệu quốc gia.

Thông điệp cốt lõi của bài phát biểu chính là lời hiệu triệu: Phát triển dữ liệu là cơ hội lịch sử để Việt Nam bứt phá trở thành quốc gia số, nền kinh tế số thịnh vượng.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Phát triển dữ liệu không chỉ là yêu cầu tất yếu của thời đại mà còn là cơ hội vàng để Việt Nam kiến tạo một nền kinh tế dựa trên tri thức, sáng tạo và giá trị gia tăng cao

Dữ liệu là gì?

Dữ liệu là những thông tin được ghi lại dưới dạng con số, chữ viết, hình ảnh, âm thanh… phản ánh các sự vật, hiện tượng trong đời sống. Đó có thể là nhiệt độ hôm nay là 28°C, dân số Hà Nội hơn 8 triệu người, hay một bức ảnh bạn chụp bằng điện thoại – tất cả đều là dữ liệu.

Nếu hình dung thế giới số là một cơ thể sống, thì dữ liệu chính là dòng máu – nuôi dưỡng, kết nối và vận hành toàn bộ cơ thể ấy. Nếu coi trí tuệ nhân tạo là một chiếc xe thông minh, thì dữ liệu chính là nhiên liệu để nó vận hành và ra quyết định. Nói cách khác, dữ liệu là những "viên gạch thô" để xây nên ngôi nhà tri thức và công nghệ của kỷ nguyên số.

Dữ liệu hiện diện trong mọi mặt của đời sống

Khi bạn biết thời tiết hôm nay nhiều mây, độ ẩm 75%, nhiệt độ 28°C – đó là dữ liệu thời tiết giúp bạn quyết định mặc gì và có nên mang áo mưa hay không. Trên mạng xã hội, dữ liệu cho biết bao nhiêu người thích bài viết của bạn, họ đến từ đâu, quan tâm điều gì – những dữ liệu ấy giúp doanh nghiệp thấu hiểu khách hàng và đưa ra chiến lược tiếp thị hiệu quả.

Trong nông nghiệp, các cảm biến thu thập dữ liệu về độ ẩm đất, lượng mưa, ánh sáng… giúp nông dân tưới tiêu đúng lúc, tránh lãng phí và nâng cao năng suất. Trong y tế, dữ liệu về nhịp tim, huyết áp, tiền sử bệnh lý của bệnh nhân – được lưu trữ trong hồ sơ điện tử – giúp bác sĩ chẩn đoán nhanh và điều trị chính xác hơn, hiệu quả hơn.

Phát triển dữ liệu là cơ hội lịch sử để Việt Nam bứt phá trở thành quốc gia số, nền kinh tế số thịnh vượng

Cơ hội lịch sử để bứt phá

Trong thế kỷ XXI, dữ liệu được ví như "dầu mỏ mới" – ai sở hữu dữ liệu, người đó nắm giữ sức mạnh. Nhưng khác với dầu mỏ – vốn hữu hạn – dữ liệu là tài nguyên vô hạn, càng khai thác, càng sinh ra giá trị mới. Nếu Việt Nam làm chủ và khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên này, chúng ta có thể rút ngắn khoảng cách với các quốc gia tiên tiến, bứt phá lên bằng tri thức và công nghệ thay vì phụ thuộc vào lao động giá rẻ hay tài nguyên thiên nhiên.

Quan trọng hơn, dữ liệu là nền tảng của một nhà nước hiện đại. Khi được thu thập và kết nối theo thời gian thực, dữ liệu sẽ giúp Chính phủ ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn: từ dự báo dịch bệnh, thiên tai, đến phân bổ ngân sách, chống lãng phí, chống tham nhũng và hoạch định chính sách sát thực tiễn hơn. Quản trị dựa trên dữ liệu chính là nền móng của một Nhà nước thông minh, phục vụ người dân hiệu quả.

Ở cấp độ doanh nghiệp, dữ liệu mở ra một không gian phát triển vô tận. Khi được chia sẻ và khai thác hợp pháp, dữ liệu giúp doanh nghiệp phân tích hành vi người tiêu dùng, tự động hóa vận hành, cá nhân hóa dịch vụ, và sáng tạo ra các mô hình kinh doanh mới – đặc biệt trong các lĩnh vực như tài chính, giáo dục, nông nghiệp, y tế, logistics, thương mại điện tử… Dữ liệu chính là "mảnh đất màu mỡ" để đổi mới sáng tạo nảy mầm và phát triển.

Về mặt xã hội, dữ liệu góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực – yếu tố sống còn cho phát triển bền vững. Với dữ liệu về giáo dục, kỹ năng và thị trường lao động, người học có thể cập nhật tri thức suốt đời, vô tận, không kể không gian và thời gian, còn nhà nước thì có thể điều tiết hệ thống đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế. Qua đó, chúng ta có thể xây dựng lực lượng lao động số tinh gọn, linh hoạt và có khả năng cạnh tranh toàn cầu.

"Thiên thời – địa lợi – nhân hòa" đang ở phía trước

Việt Nam hiện đang sở hữu một "cửa sổ cơ hội" đầy hứa hẹn. Với dân số hơn 100 triệu người, phần lớn là người trẻ, yêu công nghệ; với hạ tầng số đang được đầu tư mạnh mẽ; với nền chính trị ổn định và sự cam kết cao từ Đảng, Nhà nước – đặc biệt là chỉ đạo rõ ràng, mang tầm chiến lược từ Tổng Bí thư Tô Lâm và sự vào cuộc quyết liệt từ Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính – chúng ta đang có đủ điều kiện để vươn lên. Phát triển dữ liệu không chỉ là xu thế, mà còn là đòn bẩy chiến lược để Việt Nam bứt phá mạnh mẽ trong tương lai gần.

Phát triển dữ liệu không chỉ là yêu cầu tất yếu của thời đại mà còn là cơ hội vàng để Việt Nam kiến tạo một nền kinh tế dựa trên tri thức, sáng tạo và giá trị gia tăng cao. Nếu biết tận dụng cơ hội này, chúng ta hoàn toàn có thể vươn lên mạnh mẽ, trở thành một quốc gia số, nền kinh tế số thịnh vượng và tự tin sánh vai cùng các cường quốc trên thế giới.

Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng/baochinhphu.vn

Tags:

Phát triển dữ liệu xã hội số Hiệp hội Dữ liệu quốc gia

Tin bài khác

Kinh nghiệm quốc tế trong nghiên cứu và triển khai tiền kỹ thuật số bán lẻ của ngân hàng trung ương

Công nghệ & ngân hàng số

Việc triển khai rCBDC cũng đặt ra nhiều thách thức, bao gồm nguy cơ phi trung gian hóa ngân hàng, yêu cầu về hạ tầng công nghệ an toàn và bảo mật cao, cũng như vấn đề niềm tin của công chúng. Bên cạnh đó, việc cho phép sử dụng rCBDC trong giao dịch xuyên biên giới có thể tiềm ẩn rủi ro đối với dòng vốn và ổn định tiền tệ quốc gia.

Tích hợp dữ liệu dân cư và dữ liệu ngân hàng mang lại nhiều lợi ích

Công nghệ & ngân hàng số

Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (CSDLQGvDC), căn cước công dân (CCCD) là nguồn tài nguyên mới và là nền tảng thực hiện chuyển đổi số hiệu quả đối với mỗi quốc gia. Việc tích hợp dữ liệu dân cư và dữ liệu ngân hàng mang lại nhiều lợi ích cho cả hệ thống quản lý nhà nước và dịch vụ tài chính - ngân hàng, từ cải thiện tính chính xác trong xác thực, đến nâng cao trải nghiệm khách hàng và thúc đẩy sự phát triển kinh tế số.

Ứng dụng Blockchain trong quản lý và xác thực danh tính số tại ngân hàng

Công nghệ & ngân hàng số

Blockchain không chỉ là một công nghệ hỗ trợ mà còn có thể trở thành hạ tầng cốt lõi cho quá trình chuyển đổi số ngành tài chính - ngân hàng. Trong một thế giới mà giao dịch được thực hiện từ xa, khách hàng không cần đến quầy giao dịch và mọi dữ liệu đều có thể được xác minh tức thời, thì danh tính số là “chìa khóa” mở ra toàn bộ hệ sinh thái tài chính kỹ thuật số.

“Bẫy năng suất AI”: Khi công nghệ thông minh tạo ra áp lực vô tận

Công nghệ & ngân hàng số

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết “bẫy năng suất AI”, từ cơ chế hoạt động và các biểu hiện thực tế trong môi trường doanh nghiệp đến những tác động tâm lý và xã hội mà nó gây ra. Mục tiêu là làm rõ lý do tại sao một công nghệ được thiết kế để giảm tải công việc lại có thể tạo ra những áp lực mới đối với người lao động, và tại sao nhận thức về nghịch lý này lại quan trọng đối với tương lai công việc trong thời đại AI.

Bảo đảm an toàn khi cung cấp và sử dụng dịch vụ ngân hàng trong thời đại số

Công nghệ & ngân hàng số

Trước xu hướng gia tăng tội phạm công nghệ với những thủ đoạn mới ngày càng tinh vi, khó lường, để bảo đảm an toàn trong cung ứng và sử dụng dịch vụ ngân hàng trên nền tảng số, bên cạnh sự nỗ lực của ngành Ngân hàng cần sự phối hợp của các bộ, ngành liên quan trong công tác an ninh, an toàn thông tin và phòng, chống lừa đảo qua mạng; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng cho khách hàng trong sử dụng dịch vụ ngân hàng trên không gian mạng.

Trung tâm dữ liệu xanh: Xu hướng thế giới và thực tiễn Việt Nam

Công nghệ & ngân hàng số

Trên thế giới, phát triển các trung tâm dữ liệu xanh đã và đang trở thành xu hướng chung, nhất là ở các nước phát triển; trong bối cảnh đó, Việt Nam cũng từng bước định hình và khuyến khích phát triển năng lượng xanh cho các trung tâm dữ liệu của mình…

Sự hài lòng của khách hàng khi sử dụng xác thực sinh trắc học tại ngân hàng: Bằng chứng thực nghiệm ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Công nghệ & ngân hàng số

Đối với dịch vụ ngân hàng, xác thực sinh trắc học hiện nay được tích hợp vào nhiều dịch vụ như giao dịch trực tuyến, thanh toán di động, rút tiền tại ATM... Điều này mang lại nhiều tiện ích, tăng cường bảo mật, giảm chi phí vận hành và góp phần nâng cao trải nghiệm của người dùng. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, khách hàng vẫn còn lo ngại về vấn đề bảo mật thông tin cá nhân. Các kết quả nghiên cứu cho thấy lỗ hổng thông tin có tác động tích cực đến nỗi sợ tổn thất tài chính, danh tiếng, từ đó làm giảm ý định sử dụng xác thực sinh trắc học của khách hàng.

Tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương: Phân tích tổng hợp về thiết kế, tác động và triển vọng nghiên cứu

Công nghệ & ngân hàng số

Việc thiết kế và triển khai CBDC không phải là một nhiệm vụ đơn giản mà liên quan đến hàng loạt các quyết định phức tạp, những đánh đổi tinh vi về công nghệ, quy định, sự ổn định tài chính và hành vi của người dùng.

Xem thêm

Ấn phẩm in

TCNH số 20 năm 2025

TCNH số 19 năm 2025

TCNH số 18 năm 2025

Multimedia

Infographic Video Longform Emagazine

[TRỰC TIẾP] TỌA ĐÀM PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRONG THỜI ĐẠI AI

Các loại mực phủ bảo vệ tiền giấy: Quá trình phát triển và xu hướng mới hiện nay

Infographics

Từ “thế trận lòng dân” đến “thế trận số” - Sức mạnh mới của Đảng trong kỷ nguyên số hiện nay (Kỳ 3)

Từ bài viết “Không để một khe hở” đến vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong phòng, chống tham nhũng hiện nay

Chính sách

Rủi ro mới nổi của ngân hàng trung ương

Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu, các ngân hàng trung ương (NHTW) đang phải đối mặt với nhiều rủi ro phức tạp như lạm phát dai dẳng, áp lực tài khóa, rủi ro từ khu vực phi ngân hàng, an ninh mạng và biến đổi khí hậu. Sự tương tác giữa các rủi ro có thể làm suy giảm niềm tin công chúng và xóa nhòa ranh giới chính sách. Bài viết đề xuất những chiến lược cho các NHTW nhằm hạn chế rủi ro, bao gồm nâng cấp giám sát, tăng khả năng chống chịu hệ thống, đổi mới truyền thông và đẩy mạnh phối hợp liên ngành, xuyên biên giới.

Nâng cao hiệu quả hoạt động cấp tín dụng cho hộ kinh doanh tại Việt Nam

Các quy định hiện hành về hộ kinh doanh đã có nhiều đổi mới, tạo điều kiện cho hộ kinh doanh phát triển về quy mô và năng lực sản xuất, cung cấp các tiền đề cần thiết giúp thu hẹp khoảng cách giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Tuy nhiên, hộ kinh doanh vẫn đang gặp phải một số rào cản trong việc tiếp cận nguồn vốn chính thức. Để tháo gỡ những vướng mắc này cần có sự kết hợp đồng bộ từ phía cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức tín dụng (TCTD) và bản thân hộ kinh doanh. Việc triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp không chỉ giải quyết được bài toán vốn cho hộ kinh doanh mà còn thúc đẩy khu vực kinh tế này phát triển chuyên nghiệp và minh bạch hơn.

Cơ chế định giá carbon của EU và hàm ý chính sách cho hệ thống ngân hàng - tài chính Việt Nam

Cơ chế định giá carbon là một trong những công cụ chính sách then chốt nhằm đạt được mục tiêu giảm phát thải, đồng thời tạo động lực thị trường cho đổi mới công nghệ xanh và chuyển đổi năng lượng...

Chính sách kiểm soát tín dụng bất động sản: Cân bằng giữa ổn định tài chính và tăng trưởng thị trường

Chính sách tín dụng bất động sản luôn có độ nhạy cao, tác động trực tiếp đến thị trường tài chính, tâm lý nhà đầu tư và tốc độ phục hồi của các ngành liên quan. Nếu triển khai quá nhanh, có thể gây sốc thanh khoản và làm chậm đà tăng trưởng tín dụng; nhưng nếu quá chậm, nguy cơ đầu cơ và bong bóng giá có thể quay trở lại.

Tiết kiệm - Sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên số

Ngày 30/10/2025, tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng tổ chức Tọa đàm “Tiết kiệm - Sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên số”. Sự kiện được tổ chức nhân dịp Ngày Tiết kiệm Thế giới (31/10), với sự tham dự của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Phạm Thanh Hà; Phó Chủ tịch Thường trực Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Trần Lan Phương; các chuyên gia kinh tế - tài chính trong nước và quốc tế, đại diện các tổ chức tài chính, cơ quan báo chí, cùng đông đảo đại biểu quan tâm. Ngày Tiết kiệm Thế giới nhằm khuyến khích thói quen tiết kiệm rộng rãi trong dân chúng và nâng cao nhận thức về vai trò của tiết kiệm trong phát triển xã hội. Trong bối cảnh cạnh tranh nguồn lực toàn cầu, áp lực lãi suất quốc tế, và xu hướng dịch chuyển vốn…, việc bồi đắp nội lực tài chính nội địa càng trở nên cấp thiết.

Quốc tế

Rủi ro mới nổi của ngân hàng trung ương

Sự tái định hình của hệ thống tiền tệ toàn cầu: Từ chu kỳ suy yếu của đô la Mỹ đến tương lai “đa cực hạn chế”

Chu kỳ suy yếu hiện nay của USD không chỉ mang tính ngắn hạn do chênh lệch lãi suất hay thương mại, mà phản ánh những thay đổi mang tính cấu trúc của nền kinh tế và hệ thống tài chính toàn cầu. Trong bối cảnh thế giới nhiều khả năng bước vào giai đoạn “đa cực hạn chế”, chiến lược thích ứng của các nền kinh tế đang phát triển cần cân bằng giữa ổn định vĩ mô và đa dạng hóa hợp lý...

Hiện đại hóa dịch vụ giao dịch ngoại tệ tại Ngân hàng Ngoại thương Lào trong bối cảnh chuyển đổi số

Bài viết phân tích quá trình hiện đại hóa dịch vụ giao dịch ngoại tệ tại Ngân hàng Ngoại thương Lào trong bối cảnh chuyển đổi số. Thông qua việc tích hợp sâu rộng dịch vụ ngoại tệ vào nền tảng số BCEL One và đa dạng hóa các sản phẩm, ngân hàng này đã đạt được những kết quả ấn tượng, được phản ánh rõ nét qua sự tăng trưởng vượt bậc về số lượng khách hàng, khối lượng giao dịch và doanh thu từ kênh số.

Nghiên cứu quy định về thư tín dụng trong Bộ luật Thương mại Thống nhất Hoa Kỳ

Trong bối cảnh hội nhập pháp lý quốc tế ngày càng sâu rộng và yêu cầu chuẩn hóa các chuẩn mực nghiệp vụ ngân hàng theo thông lệ quốc tế, việc ban hành Thông tư số 21/2024/TT-NHNN đã thể hiện nỗ lực đáng ghi nhận của NHNN trong việc xây dựng hành lang pháp lý tương đối hoàn chỉnh cho nghiệp vụ thanh toán quốc tế bằng thư tín dụng.

Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng dịch vụ ngân hàng điện tử: Nghiên cứu tại Ngân hàng Ngoại thương Lào

Phần lớn các nghiên cứu trước đây về chấp nhận và phát triển ngân hàng điện tử được thực hiện tại các quốc gia phát triển hoặc có nền tảng hạ tầng số vững chắc. Trong khi đó, tại một quốc gia đang phát triển như Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào, với đặc thù văn hóa tập thể, trình độ công nghệ và điều kiện kinh tế - xã hội riêng biệt, các yếu tố then chốt có thể khác biệt đáng kể. Do đó, nghiên cứu này nhằm lấp đầy khoảng trống trên bằng cách kiểm định một mô hình nghiên cứu tích hợp, kế thừa các yếu tố truyền thống và bổ sung các biến số đặc thù phù hợp với bối cảnh của CHDCND Lào.