Ngành Ngân hàng tiên phong ứng dụng khoa học, công nghệ, góp phần chuyển đổi số quốc gia

"Bộ tứ chiến lược" gồm: (i) Nghị quyết số 66-NQ/TW, ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; (ii) Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân; (iii) Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị về "hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; (iv) Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Chương trình chuyển đổi số quốc gia.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Kết nối dữ liệu, đồng bộ hạ tầng - Để ngân hàng thành nền tảng tích hợp giá trị số

Quán triệt tinh thần Nghị quyết 57 và chỉ đạo của Chính phủ, với tinh thần “đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, đồng bộ và nhất quán”, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã thành lập Ban Chỉ đạo ngành về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, ban hành Kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Nghị quyết 57 tại Quyết định 1364/QĐ-NHNN ngày 05/3/2025. Tiếp đó, NHNN đã ban hành Quyết định số 2223/QĐ-NHNN ngày 30/5/2025 để cập nhật theo chương trình hành động của Chính phủ tại Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025 sửa đổi, bổ sung cập nhật Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57.

Ngày 27/5/2025, NHNN đã tổ chức Hội nghị phát động phong trào “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” và “Bình dân học vụ số” ngành Ngân hàng gắn với thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Các phong trào này nhằm phổ cập tri thức và kỹ năng số, khơi dậy ý chí đổi mới trong từng cán bộ, tổ chức tín dụng và toàn hệ thống ngân hàng.

Ngành Ngân hàng đã tiên phong ứng dụng công nghệ số và hoạt động nghiệp vụ và quản trị; phát triển ngân hàng số và hệ sinh thái thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) và được ghi nhận là một trong những ngành dẫn đầu về chuyển đổi số, cải cách hành chính và ứng dụng khoa học, công nghệ.

Về hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, thời gian qua, NHNN đã trình cấp thẩm quyền ban hành và ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách về thanh toán, như: trình Quốc hội thông qua Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) ngày 18/01/2024; trình Chính phủ ban hành Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 về TTKDTM; NHNN đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 94/2025/NĐ-CP ngày 29/4/2025 quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng; hoàn thiện dự thảo hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị định về dịch vụ Mobile-Money và trình Chính phủ đề xuất gia hạn thời gian thực hiện thí điểm dịch vụ này...

Đồng thời, năm 2024, NHNN đã ban hành 07 thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn Luật Các TCTD và Nghị định số 52/2024/NĐ-CP gồm: Thông tư số 07/2024/TT-NHNN ngày 21/6/2024 quy định về Hoạt động đại lý thanh toán; Thông tư số 08/2024/TT-NHNN ngày 25/6/2024 quy định về việc quản lý, vận hành và sử dụng Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng Quốc gia; Thông tư số 15/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 quy định về cung ứng dịch vụ TTKDTM; Thông tư số 17/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán; Thông tư số 18/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 quy định về hoạt động thẻ ngân hàng; Thông tư số 40/2024/TT-NHNN ngày 17/7/2024 quy định về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán; Thông tư số 41/2024/TT-NHNN ngày 17/7/2024 quy định về giám sát và thực hiện giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng, hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.

Về hoàn thiện hạ tầng thúc đẩy chuyển đổi số, hạ tầng phục vụ chuyển đổi số ngành Ngân hàng được chú trọng đầu tư, nâng cấp, phát triển. Theo đó, Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý bình quân 820 nghìn tỉ đồng mỗi ngày, Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý 26 triệu giao dịch mỗi ngày. Theo NHNN, đến nay, hầu hết dịch vụ ngân hàng cơ bản đã được số hóa trên các kênh điện tử; nhiều ngân hàng ghi nhận trên 95% giao dịch thực hiện qua kênh số thay vì tại quầy truyền thống. Hệ sinh thái ngân hàng số ngày càng đa dạng, thông minh đem lại tiện ích hấp dẫn cho khách hàng, từ chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, gửi tiết kiệm đến vay online… ngay trên điện thoại. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...). Đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng; giá trị TTKDTM gấp 25 lần GDP. Việt Nam cũng tiên phong kết nối thanh toán bán lẻ xuyên biên giới qua mã QR với Thái Lan, Campuchia và Lào, hướng tới mở rộng trong khu vực châu Á. Bên cạnh đó, NHNN là cơ quan với 07 năm liên tiếp dẫn đầu bảng xếp hạng cải cách hành chính của các bộ, cơ quan ngang bộ.

Với ngành Ngân hàng, dữ liệu là chìa khóa kết nối hệ sinh thái mở, biến ngân hàng thành nền tảng tích hợp giá trị số - từ y tế, giáo dục đến thương mại - mang lại trải nghiệm xuyên suốt, liền mạch cho khách hàng. Dữ liệu cũng là yếu tố đầu vào trong tiến trình ra quyết định, nâng cao hiệu quả hoạt động, giúp dự báo rủi ro, ngăn chặn gian lận và bảo vệ hệ thống tài chính quốc gia. Nhận thức rõ vai trò cốt lõi của dữ liệu, ngành Ngân hàng đã không ngừng đổi mới, nâng cấp hạ tầng dữ liệu tâp trung kết nối với các ngành, lĩnh vực khác, từng bước xây dựng một hệ sinh thái số thông minh, bền vững. Về xây dựng dữ liệu, NHNN đã xây dựng Kho dữ liệu NHNN với gần 32 tỉ dòng dữ liệu thông qua việc thu thập dữ liệu từ hơn 1.470 đơn vị và nguồn dữ liệu từ các hệ thống thông tin khác của NHNN; Kho dữ liệu thông tin tín dụng lưu trữ thông tin của trên 54 triệu khách hàng vay.

Về kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của ngành Ngân hàng, đến hết ngày 16/5/2025, toàn ngành Ngân hàng đã có hơn 113 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân (CIF) được đối chiếu sinh trắc học qua CCCD gắn chip hoặc ứng dụng VNeID (đạt gần 100% tổng lượng tài khoản cá nhân phát sinh giao dịch trên kênh số). Đối với khách hàng tổ chức, đã đối chiếu thông tin sinh trắc học hơn 759 nghìn hồ sơ (đạt hơn 70% tổng số lượng tài khoản thanh toán tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số).

Về cải cách hành chính và dịch vụ công: 100% dịch vụ công của NHNN được tích hợp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; gần 99% hồ sơ công việc được xử lý trên môi trường số; 66% giao dịch khách hàng qua kênh số và nhiều ngân hàng triển khai chi nhánh tự phục vụ với định danh sinh trắc học; chỉ số cải cách hành chính (PAR Index) năm 2024 NHNN đạt 93,45% - là điểm số cao nhất NHNN đạt được trong 8 năm theo dõi chấm Par index.

Xác định nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt, là yếu tố quyết định sự thành công, NHNN và các TCTD đã quan tâm, đầu tư cho nhân sự công nghệ thông tin và chuyển đổi số cả về số lượng và chất lượng. Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh trên phạm vi toàn cầu thì “hợp tác quốc tế là chìa khóa”, NHNN và các TCTD đã xây dựng cơ chế hợp tác song phương, đa phương, chủ động kết nối với các tổ chức tài chính quốc tế, các đối tác công nghệ hàng đầu để trao đổi kiến thức, chuyển giao công nghệ. Việc chủ động hội nhập, hợp tác cũng giúp các ngân hàng trong nước thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ thị trường quốc tế, cũng như mở rộng mạng lưới hoạt động ra nước ngoài.

Phát triển hạ tầng số, nền tảng số hiện đại, bảo đảm an ninh, an toàn

Thời gian tới, nhằm triển khai Nghị quyết 57, thúc đẩy chuyển đổi số ngân hàng, phát triển kinh tế số, chuyển đổi số quốc gia, ngành Ngân hàng tiếp tục triển khai các chính sách và giải pháp sau:

Thứ nhất, đẩy nhanh hoàn thiện thể chế, pháp luật nhằm tao điều kiện cho chuyển đổi số ngân hàng, thúc đẩy tài chính toàn diện. Tập trung triển khai thực hiện Nghị định về TTKDTM, Nghị định về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng; nghiên cứu, xây dựng Nghị định về dịch vụ Mobile-Money…

Đồng thời toàn Ngành cần đẩy mạnh triển khai, hoàn thành các chỉ tiêu tại Kế hoạch triển khai Đề án phát triển TTKDTM giai đoạn 2021 - 2025. Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị tiếp tục triển khai có hiệu quả các kế hoạch của ngành Ngân hàng về chuyển đổi số; về triển khai Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030; về triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Thứ hai, phát triển hạ tầng số, nền tảng số hiện đại, đảm bảo an ninh, an toàn và bảo mật hoạt động thanh toán, ngân hàng; các đơn vị cung ứng dịch vụ tích cực triển khai các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến, thanh toán thẻ ngân hàng, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng; đầu tư an ninh mạng, bảo mật dữ liệu, xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng và năng lực ứng phó sự cố hiệu quả.

Thứ ba, đẩy mạnh triển khai dịch vụ công trực tuyến ngành Ngân hàng, phấn đấu trong năm 2025 hoàn thành nâng cấp 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện lên dịch vụ công trực tuyến toàn trình, nâng cao chất lượng, hiệu quả cung cấp dịch vụ trực tuyến.

Thứ tư, đa dạng và cá nhân hóa dịch vụ ngân hàng số, tăng trải nghiệm; mở rộng tiếp cận dịch vụ tài chính cho đối tượng yếu thế, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; đồng thời đẩy mạnh truyền thông nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng cho khách hàng trong tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng trên nền tảng số, nhận diện những chiêu trò lừa đảo của tội phạm để phòng tránh.

Thứ tư, phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an triển khai hiệu quả Đề án 06; đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu an toàn giữa các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành để phát triển hệ sinh thái số thông minh, an toàn và lấy người dân làm trung tâm. Đồng thời phối hợp trong việc ngăn ngừa, phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực ngân hàng.

Thứ năm, cần phát triển nguồn nhân lực, văn hóa học tập, sáng tạo. Theo đó, đa dạng hóa các hình thức đào tạo, các trình độ; quyết liệt triển khai phong trào Bình dân học vụ số; tổ chức đào tạo chuyển đổi số, nâng cao năng lực quản trị, phân tích dữ liệu và đổi mới sáng tạo gắn với phong trào “học tập suốt đời” trong cán bộ, công chức và người lao động ngành Ngân hàng.

Thứ sáu, tăng cường và rộng hợp tác quốc tế, đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu khoa học quốc tế, nâng cao năng lực tự chủ công nghệ và phát triển chuyên gia theo chuẩn toàn cầu; khuyến khích và tạo điều kiện cho việc nghiên cứu và phát minh các sản phẩm công nghệ tài chính mới, góp phần vào sự phát triển chung của khoa học công nghệ và tài chính số quốc tế.