Tóm tắt: Bài viết này nhấn mạnh tầm quan trọng của quản lý tài chính cá nhân, trong đó nhấn mạnh đến vai trò của việc lập ngân sách và tiết kiệm. Trong môi trường kinh tế đầy biến động, việc quản lý tài chính cá nhân giúp kiểm soát thu nhập, chi tiêu, chuẩn bị cho các tình huống bất ngờ và đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn như mua nhà, tài trợ học phí cho con cái... Tiết kiệm tài chính không chỉ là tích lũy tiền bạc mà còn là phát triển thói quen chi tiêu hợp lý và chuẩn bị quỹ khẩn cấp để vượt qua khó khăn tài chính như mất việc làm hoặc bệnh tật. Lập kế hoạch tài chính giúp cá nhân tự tin hơn trong việc đưa ra các quyết định chi tiêu hay đầu tư, giảm bớt căng thẳng tài chính và bảo đảm sự phát triển bền vững trong tương lai.
Từ khóa: Quản lý tài chính cá nhân, tiết kiệm, lập ngân sách.
PERSONAL FINANCIAL MANAGEMENT:
THE ROLE OF BUDGETING AND FINANCIAL SAVINGS
Abstract: This article emphasizes the importance of personal financial management, particularly budgeting and saving. In a volatile economic environment, personal financial management assists in controlling income and expenses, prepares for unexpected situations, and achieves long-term financial goals such as buying a house and funding children's education. Financial savings are not just about accumulating money but also about developing reasonable spending habits and preparing an emergency fund to overcome financial difficulties such as job loss or illness. As a result, individuals feel more confident in making spending and investment decisions, experience reduced financial stress, and ensures sustainable development in the future.
Keywords: Personal financial management, savings, budgeting.
1. Giới thiệu chung
1.1. Tài chính cá nhân
Tài chính cá nhân là một lĩnh vực quan trọng mà mỗi người cần phải quan tâm để bảo đảm một cuộc sống ổn định và thịnh vượng. Hai yếu tố quan trọng nhất trong tài chính cá nhân là lập kế hoạch tài chính và tiết kiệm. Trong đó, lập kế hoạch tài chính sẽ giúp cá nhân kiểm soát được thu nhập và chi phí hằng ngày, đồng thời giúp họ chuẩn bị tốt hơn cho các tình huống bất ngờ trong tương lai. Tiết kiệm là việc tích lũy tài chính và phát triển thói quen chi tiêu hợp lý, có kế hoạch.
 |
| Ảnh minh họa - Nguồn: Internet |
1.2. Quản lý tài chính cá nhân
Quản lý tài chính cá nhân bao gồm lập ngân sách, quản lý thu nhập, chi phí, tiết kiệm, đầu tư, quản lý nợ và lập kế hoạch tài chính cho tương lai của mỗi cá nhân (Low, 2024). Mục tiêu chính của quản lý tài chính cá nhân là tối đa hóa việc sử dụng các nguồn tài chính khả dụng, giảm thiểu rủi ro và đạt được sự ổn định tài chính lâu dài. Quản lý tài chính cá nhân hiệu quả giúp cá nhân hoặc gia đình đáp ứng được nhu cầu hiện tại, đạt được các mục tiêu tài chính trong tương lai và chuẩn bị cho những khả năng bất trắc về tài chính có thể xảy ra (Deventer, 2020).
Trong thời đại toàn cầu hóa và phát triển kinh tế ngày càng phức tạp, quản lý tài chính cá nhân là một kỹ năng rất quan trọng của mỗi người nhưng thường bị xem nhẹ. Nhiều cá nhân gặp khó khăn về tài chính không phải vì thu nhập thấp mà vì không có khả năng quản lý tài chính hiệu quả (Nayak, 2023). Hiện tượng này thể hiện rõ ở mức nợ tiêu dùng cao, tỉ lệ tiết kiệm thấp và tình trạng thiếu chuẩn bị tài chính cho việc nghỉ hưu tại nhiều quốc gia. Sarkar (2023) đã chia sẻ cách quản lý tài chính hiệu quả cho bản thân như sau: Thứ nhất, 50% nguồn tài chính sẽ dùng cho nhu cầu thiết yếu. Khoản này bao gồm các chi phí bắt buộc như tiền thuê nhà, tiện ích, thực phẩm, giao thông và các khoản bảo hiểm. Thứ hai, 30% nguồn tài chính dùng cho các mong muốn phát sinh. Đây là những chi phí không cần thiết như giải trí, ăn uống bên ngoài và chi tiêu vào ngày lễ. Thứ ba, 20% nguồn tài chính dùng cho trả nợ và tiết kiệm, bao gồm các khoản đầu tư, quỹ khẩn cấp, các khoản thanh toán quá mức để giảm nợ. Trong khi đó, Robert Kiyosaki (2017) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dành tiền tiết kiệm hoặc đầu tư trước khi sử dụng tiền cho các khoản chi phí khác.
Quản lý tài chính tốt đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của mỗi cá nhân và gia đình. Bằng cách quản lý tài chính hiệu quả, mỗi người có thể bảo đảm rằng, thu nhập được sử dụng tối ưu để đáp ứng nhu cầu hiện tại cũng như các mục tiêu tài chính dài hạn. Hơn nữa, trong khi tiết kiệm được công nhận là một thói quen tài chính quan trọng, nhiều cá nhân vẫn cần được giúp đỡ để thực hành tiết kiệm thường xuyên. Dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới (WB) năm 2022 cho thấy chỉ 42% người lớn ở các nước đang phát triển có khoản tiết kiệm tại các tổ chức tài chính chính thức. Mức tiết kiệm thấp này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng phục hồi tài chính của cá nhân mà còn ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế nói chung (Wang, 2023). Sự phát triển của công nghệ tài chính (Fintech) đã mở ra những cơ hội mới trong quản lý tài chính cá nhân. Tuy nhiên, những công nghệ này chỉ có thể được sử dụng tối ưu khi có sự hiểu biết và kỹ năng cơ bản về lập ngân sách và tiết kiệm (BEKTAŞ, 2021). Do đó, nghiên cứu về các chiến lược hiệu quả để lập ngân sách và tiết kiệm có liên quan và quan trọng.
Một trong những thách thức chính trong quản lý tài chính cá nhân là trình độ hiểu biết về tài chính thấp. Nhiều cá nhân vẫn chưa hiểu biết đầy đủ về các khái niệm tài chính cơ bản như tiết kiệm, đầu tư và quản lý nợ (Homan, 2015). Điều này thường dẫn đến các quyết định tài chính chưa phù hợp, chẳng hạn như chi tiêu không kiểm soát hoặc sử dụng các dịch vụ cho vay lãi suất cao làm tình hình tài chính của họ trở nên tồi tệ hơn. Do vậy, quản lý tài chính hiệu quả sẽ giúp cá nhân tránh được những cạm bẫy của nợ nần quá mức và có thể tận dụng các cơ hội đầu tư để gia tăng của cải. Cuối cùng, khả năng quản lý tài chính tốt không chỉ tác động đến hạnh phúc cá nhân mà còn có thể mang lại cảm giác an toàn và tự do về tài chính tác động tích cực đến nhiều khía cạnh của cuộc sống (Analyn, 2024).
2. Vai trò của lập ngân sách và tiết kiệm trong quản lý tài chính cá nhân
Lập ngân sách và tiết kiệm là hai khía cạnh quan trọng trong quản lý tài chính cá nhân. Chúng không chỉ giúp cá nhân và gia đình duy trì sự ổn định tài chính mà còn góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống và tạo điều kiện để đạt được các mục tiêu dài hạn (Wang, 2023). Lập ngân sách là quá trình tạo ra một kế hoạch chi tiêu cho thu nhập của một cá nhân hoặc gia đình. Kế hoạch này bao gồm các khoản chi tiêu hằng tháng, khoản tiết kiệm và đầu tư. Vai trò của lập ngân sách có thể được hiểu từ nhiều góc độ khác nhau:
(i) Một trong những lợi ích chính của việc lập ngân sách là giúp kiểm soát chi tiêu. Khi có một ngân sách rõ ràng, cá nhân sẽ biết chính xác mình có bao nhiêu tiền để chi tiêu cho mỗi khoản mục, điều này giúp tránh tình trạng chi tiêu quá mức và nợ nần.
(ii) Lập ngân sách tài chính tốt sẽ cung cấp một kế hoạch chi tiết để tiết kiệm tiền cho các mục tiêu tài chính dài hạn như mua nhà, mua xe, hoặc tiết kiệm cho hưu trí. Bằng cách xác định rõ ràng các mục tiêu và khoản tiết kiệm hằng tháng, mỗi cá nhân có thể theo dõi tiến trình và điều chỉnh kế hoạch nếu cần. Một ngân sách tốt giúp giảm bớt căng thẳng tài chính, bảo đảm cá nhân có đủ tiền để chi tiêu cho các nhu cầu cơ bản và không có khoản tiền nào bị lãng phí. Điều này tạo ra cảm giác an toàn và ổn định trong cuộc sống hằng ngày.
Cuộc sống luôn đầy rẫy những bất ngờ và không thể dự đoán trước. Vì vậy, có một quỹ tiết kiệm sẽ giúp cá nhân sẵn sàng đối phó với các tình huống như mất việc, tai nạn, hoặc các chi phí y tế đột xuất (Oha, 2022). Việc chuẩn bị này giúp cá nhân không bị rơi vào tình trạng nợ nần và có thể duy trì sự ổn định tài chính. Vai trò của tiết kiệm cũng rất đa dạng và quan trọng, được thể hiện chủ yếu trên các khía cạnh:
(i) Một trong những lý do quan trọng nhất để tiết kiệm là tạo ra một quỹ khẩn cấp. Quỹ này giúp cá nhân đối phó với các tình huống bất ngờ và giảm bớt áp lực tài chính khi gặp sự cố. Tiết kiệm cũng giúp bảo đảm cho tương lai bằng cách tích lũy tiền cho các mục tiêu dài hạn như mua nhà, hưu trí, chi phí học tập cho con cái… Bằng cách tiết kiệm đều đặn, cá nhân có thể tạo ra một khoản tiền lớn mà không cần phải dựa vào các khoản vay hoặc tín dụng.
(ii) Tiết kiệm không chỉ dừng lại ở việc tích lũy tiền mà còn mở ra cơ hội để đầu tư và tăng trưởng tài sản. Bằng cách đầu tư vào các công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, cá nhân có thể tạo ra lợi nhuận và gia tăng giá trị tài sản của mình theo thời gian. Có một khoản tiết kiệm đủ giúp cá nhân giảm bớt áp lực tài chính khi đối mặt với các chi phí lớn hoặc các tình huống khẩn cấp. Điều này giúp duy trì sự ổn định và tự tin trong quản lý tài chính cá nhân.
Lập ngân sách và tiết kiệm không phải là hai khái niệm tách biệt mà chúng có mối liên hệ mật thiết với nhau. Một ngân sách tốt giúp cá nhân xác định rõ ràng các khoản chi tiêu và tiết kiệm hằng tháng. Điều này tạo điều kiện để cá nhân có thể tiết kiệm đều đặn và đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn. Lập ngân sách giúp cá nhân xây dựng kế hoạch tiết kiệm bằng cách xác định rõ ràng các khoản tiết kiệm hằng tháng. Điều này giúp cá nhân không bị chi tiêu quá mức và luôn có đủ tiền để tiết kiệm cho các mục tiêu dài hạn. Lập ngân sách cũng giúp cá nhân theo dõi tiến trình tiết kiệm chi tiết và chính xác. Bằng cách theo dõi tiến trình, cá nhân có thể điều chỉnh kế hoạch tiết kiệm khi cần thiết.
Bên cạnh đó, lập ngân sách và tiết kiệm cũng giúp tăng cường kỷ luật tài chính bằng cách tạo ra một khuôn khổ rõ ràng, cụ thể. Điều này giúp cá nhân duy trì sự kiểm soát và tránh tình trạng chi tiêu quá mức hoặc nợ nần (Analyn, 2024). Lập ngân sách và tiết kiệm rất quan trọng trong quản lý tài chính cá nhân. Chúng không chỉ giúp kiểm soát chi tiêu và tạo điều kiện để đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn mà còn giảm bớt căng thẳng tài chính và chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp. Việc kết hợp giữa lập ngân sách và tiết kiệm giúp tăng cường kỷ luật tài chính và tạo điều kiện để cá nhân có thể đạt được sự ổn định và thịnh vượng hơn trong cuộc sống.
3. Một số khuyến nghị nâng cao hiệu quả việc lập ngân sách và tiết kiệm trong quản lý tài chính cá nhân
Để quản lý tài chính cá nhân hiệu quả, việc lập ngân sách và tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số khuyến nghị để giúp cá nhân lập ngân sách và tiết kiệm một cách hiệu quả:
Thứ nhất, đánh giá tình hình tài chính hiện tại: Trước khi lập ngân sách, cá nhân cần đánh giá tình hình tài chính hiện tại của mình. Điều này bao gồm việc xác định tổng thu nhập hằng tháng, các nguồn thu nhập khác nhau, các khoản chi tiêu… Cá nhân cần liệt kê tất cả các chi phí cố định như tiền thuê nhà, hóa đơn điện nước, các chi phí biến đổi như mua sắm, giải trí…
Thứ hai, xác định mục tiêu tài chính: Việc xác định rõ ràng mục tiêu tài chính là rất quan trọng. Mục tiêu này có thể bao gồm các khoản chi tiêu ngắn hạn như mua một món đồ đắt tiền hoặc dài hạn như mua nhà, tích lũy tiền cho hưu trí hay việc học hành của con cái. Việc xác định mục tiêu tài chính giúp cá nhân có động lực cũng như hướng đi cụ thể trong việc lập kế hoạch chi tiêu và tiết kiệm.
Thứ ba, tạo kế hoạch chi tiêu chi tiết: Sau khi đánh giá tình hình tài chính và xác định mục tiêu rõ ràng, cá nhân cần tạo một kế hoạch chi tiêu chi tiết. Kế hoạch này bao gồm các khoản chi tiêu hằng tháng, tiết kiệm hoặc đầu tư nếu có. Cá nhân nên phân bổ một phần thu nhập cho các chi phí thiết yếu, phần còn lại cho các chi phí khác và tiết kiệm. Điều này giúp cá nhân kiểm soát chi tiêu và bảo đảm có đủ tiền cho các nhu cầu cơ bản và mục tiêu tài chính.
Thứ tư, theo dõi và điều chỉnh ngân sách: Việc theo dõi ngân sách hằng tháng là rất quan trọng để bảo đảm rằng cá nhân đang đi đúng hướng. Cá nhân nên kiểm tra và cập nhật ngân sách thường xuyên, điều chỉnh nếu cần thiết để phù hợp với tình hình tài chính thực tế. Việc này giúp cá nhân duy trì sự kiểm soát, tránh tình trạng chi tiêu quá mức hoặc nợ nần, qua đó ổn định tài chính cá nhân trong ngắn và dài hạn.
4. Kết luận
Lập ngân sách và tiết kiệm đóng vai trò quan trọng trong quản lý tài chính cá nhân. Chúng không chỉ giúp kiểm soát chi tiêu, tạo điều kiện để đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn mà còn giảm bớt căng thẳng tài chính và chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp. Việc kết hợp giữa lập ngân sách và tiết kiệm giúp tăng cường kỷ luật tài chính, tạo điều kiện để cá nhân đạt được sự ổn định và có một tương lai tài chính bền vững.
Tài liệu tham khảo
1. Analyn, A. (2024). An Investigation Into the Determinants of Savings and Investment. ORGANIZE: Journal of Economics, Management and Finance, 3(1), pages 45-53. https://doi.org/10.58355/organize.v3i1.78
2. Deventer, M. v. (2020). African Generation Y students’ personal finance behavior and knowledge. Investment Management and Financial Innovations, 17(4), pages 136-144. https://doi.org/10.21511/imfi.17(4).2020.13
3. BEKTAŞ, N. B. (2021). Bütçe Yönetimi Kavramı ve Türkiye’de Bütçe Yönetiminin Başarısının Değerlendirilmesi. International Journal of Public Finance, 6(2), pages 233-262, https://doi.org/10.30927/ijpf.1001036
4. Homan, H. S. (2015). Comparative Study of Students Financial Literacy And Its Demographic Factors. pages 106–111. https://doi.org/10.2991/iceb-15.2015.16
5. Low, T. J. (2024). A Study on the Corporate Governance on Personal Finance Management. SSRN Electronic Journal, Query date: 2024-09-13 20:56:09. https://doi.org/10.2139/ssrn.4843689.
6. Kiyosaki, T. (2017). Rich Dad Poor Dad: What the Rich Teach Their Kids About Money That the Poor and Middle Class Do Not! Plata Publishing.
7. Oha, M. &. (2022). Analysis Customers’ Interest to IB Faedah Savings. Majapahit Journal of Islamic Finance and Management, 1(2), pages 151-163. https://doi.org/10.31538/mjifm.v1i2.19
8. Sarkar, D. B. (2023). A study on Financial Literacy and Management of Personal Finance among Indian Middle Class. Query date: 2024-09-13 20:56:09. https://doi.org/10.60148/studyonfinancialliteracy
9. Wang, H. ( 2023). Application of intelligent analysis based on project management in development decision-making of regional economic development. Applied Artificial Intelligence, 37(1), https://doi.org/10.1080/08839514.2023.2204263.
TS. Nguyễn Hồng Thu
Trường Đại học Thủ Dầu Một
