Thư tín dụng được sử dụng rộng rãi trong thương mại quốc tế như một phương tiện thanh toán và tài trợ. Mặc dù được coi là phương thức thanh toán an toàn, vì nhà xuất khẩu sẽ được thanh toán khi xuất trình chứng từ phù hợp với các điều khoản và điều kiện của thư tín dụng, nhưng đây cũng là một trong những công cụ ưa thích của đối tượng lừa đảo. Gần đây, một số doanh nghiệp xuất khẩu thiếu kinh nghiệm đã bị kẻ xấu lừa xuất khẩu theo thư tín dụng được phát hành và thông báo dưới dạng MT 710.
MT 710 là gì?
MT 710 là một loại điện SWIFT đặc biệt, được ngân hàng thông báo sử dụng để thông báo cho người thụ hưởng hoặc ngân hàng thông báo khác một thư tín dụng do ngân hàng thứ ba hoặc một tổ chức phi ngân hàng phát hành.
Theo ý kiến của Phòng Thương mại Quốc tế (International Chamber of Commerce - ICC) về thư tín dụng do tổ chức phi ngân hàng phát hành, việc một tổ chức phi ngân hàng phát hành thư tín dụng tuân thủ Quy tắc và Thực hành thống nhất Tín dụng chứng từ - UCP không “vi phạm” UCP mặc dù việc phát hành đó không được dự tính trong các quy tắc. UCP không quy định cụ thể về thông báo của ngân hàng đối với các thư tín dụng không do ngân hàng phát hành. Theo ICC, một thông báo như vậy phải xác định chính xác người phát hành và chỉ ra vai trò hạn chế của ngân hàng thông báo. Nếu mẫu thông báo thư tín dụng sử dụng cụm từ “tổ chức phát hành” ám chỉ là “ngân hàng phát hành”, thì thông báo đó phải nêu rõ tình trạng phi ngân hàng của tổ chức phát hành để tránh gây hiểu nhầm.
Thư tín dụng được sử dụng rộng rãi trong thương mại quốc tế như một phương tiện thanh toán và tài trợ
Cũng theo ICC, trong trường hợp cách thức phát hành khiến người thụ hưởng tin rằng tổ chức phát hành là một ngân hàng, thì ngân hàng thông báo có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng có chấp nhận rủi ro liên quan đến tổ chức phi ngân hàng hay không tùy thuộc vào người thụ hưởng.
Tổ chức phi ngân hàng phát hành thư tín dụng tuân thủ UCP cũng có nghĩa vụ giống như ngân hàng phát hành, đó là: Thanh toán khi chứng từ xuất trình phù hợp với các điều khoản và điều kiện của thư tín dụng. Tuy nhiên, người thụ hưởng chịu rủi ro về mức độ tín nhiệm của tổ chức phát hành phi ngân hàng trừ phi thư tín dụng được xác nhận bởi một ngân hàng uy tín. Vì vậy, người thụ hưởng cần xem xét liệu anh ta có sẵn sàng chấp nhận thư tín dụng do tổ chức phi ngân hàng phát hành hay không.
Thủ đoạn lừa đảo sử dụng MT 710
Thủ đoạn lừa đảo sử dụng MT 710 rất tinh vi. Dưới đây là một trường hợp điển hình:
Đối tượng lừa đảo tiếp cận nhà xuất khẩu, ký hợp đồng với giá cao hơn giá thị trường; chấp nhận thanh toán bằng thư tín dụng trả ngay.
Thư tín dụng được thông báo dưới dạng MT 710 và được chuyển tiếp qua một số ngân hàng trước khi nó được thông báo đến người thụ hưởng (nhà xuất khẩu).
Bộ chứng từ yêu cầu xuất trình bao gồm 3/3 vận đơn đích danh.
Sau khi nhận được thông báo thư tín dụng từ ngân hàng thông báo, người thụ hưởng thực hiện giao hàng và xuất trình bộ chứng từ cho ngân hàng thông báo (đóng vai trò là ngân hàng xuất trình) để chuyển cho tổ chức phát hành để thanh toán. Vào thời điểm đó, người thụ hưởng bị sốc khi biết rằng thư tín dụng không được phát hành bởi một ngân hàng mà là một công ty ở Zambia. Tuy nhiên, không còn cách nào khác ngoài việc gửi chứng từ cho tổ chức phát hành theo địa chỉ ghi trong thư tín dụng với hy vọng rằng khoản thanh toán sẽ được thực hiện.
Tuy nhiên, quá thời hạn dự kiến mà không nhận được tiền, ngân hàng xuất trình cố gắng liên hệ với công ty ở Zambia nhưng không thể, trong khi hãng tàu đã giao hàng cho người nhận hàng có tên trên vận đơn.
Ngân hàng xuất trình cũng cố gắng liên hệ với các ngân hàng liên quan về thư tín dụng nhưng không nhận được trả lời hoặc được trả lời rằng như đã nêu ở Field 49H (Điều kiện thanh toán đặc biệt) của MT 710, họ chuyển MT 710 trên cơ sở MT 710 họ nhận được từ Ngân hàng X theo tham chiếu xxx mà không chịu bất kỳ rủi ro hay trách nhiệm nào. Có nhiều yếu tố để nghi ngờ thư tín dụng trên là giả mạo.
Một trường hợp khác tương tự như trên nhưng có điểm khác là tổ chức phát hành thể hiện tại Trường 52a (Ngân hàng phát hành) của MT 710 là một ngân hàng. MT 710 này cũng được chuyển tiếp qua nhiều ngân hàng trước khi được thông báo đến người thụ hưởng. Sau khi thực hiện giao hàng, người thụ hưởng xuất trình bộ chứng từ cho ngân hàng thông báo (đóng vai trò là ngân hàng xuất trình) để chuyển đến ngân hàng phát hành theo địa chỉ ghi trong thư tín dụng yêu cầu thanh toán. Do quá thời hạn không nhận được tiền, ngân hàng xuất trình liên hệ với ngân hàng phát hành nhưng không thể do mã SWIFT của ngân hàng phát hành cung cấp trong thư tín dụng không tồn tại và ngân hàng phát hành cũng không có thật. Có nhiều yếu tố để nghi ngờ thư tín dụng này là giả mạo.
Các biện pháp cần thực hiện để tránh rủi ro liên quan đến MT 710
Một số các nhà xuất khẩu thiếu kinh nghiệm, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, thường không thể phân biệt được sự khác nhau giữa MT 700 và MT 710 cũng như không thể xác định và đánh giá các rủi ro liên quan đến MT 710, trong khi một vài ngân hàng cũng không tuân thủ ý kiến của ICC khi thông báo thư tín dụng dưới hình thức MT 710. Dưới đây là một số biện pháp cần thực hiện nhằm tránh rủi ro liên quan đến MT 710:
Đối với nhà xuất khẩu
Một là, luôn thực hiện KYC và đánh giá uy tín tín dụng cũng như tình hình tài chính của đối tác nhập khẩu thông qua ngân hàng phục vụ hoặc các kênh khác.
Hai là, yêu cầu thư tín dụng được phát hành bởi một ngân hàng có uy tín dưới dạng MT 700. Trong trường hợp ngân hàng phát hành nằm trong một thị trường tiềm ẩn rủi ro và có tình hình tài chính kém, yêu cầu thư tín dụng được xác nhận bởi một ngân hàng có uy tín.
Ba là, trường hợp thư tín dụng được thông báo dưới dạng MT 710, hãy kiểm tra Trường 52a (Ngân hàng phát hành) hoặc 50B (Tổ chức phát hành phi ngân hàng) để xác định xem nó được phát hành bởi một ngân hàng hay một tổ chức phi ngân hàng. Không chấp nhận thư tín dụng do một tổ chức phi ngân hàng phát hành trừ khi nó được xác nhận bởi một ngân hàng có uy tín.
Bốn là, kiểm tra tất cả các điều khoản và điều kiện để đảm bảo rằng chúng có thể được tuân thủ.
Năm là, không chấp nhận thư tín dụng yêu cầu xuất trình vận đơn đích danh.
Sáu là, cảnh giác với thư tín dụng được thông báo chuyển tiếp qua một số ngân hàng.
Đối với ngân hàng thông báo
Trước hết, cần thận trọng hợp lý để xác thực tính chân thực của MT 710, đặc biệt là những thông báo được chuyển tiếp hoặc chuyển tiếp qua nhiều ngân hàng. Trong trường hợp nghi ngờ về tính xác thực của MT 710, từ chối thông báo nó cho người thụ hưởng hoặc ngân hàng thông báo khác.
Hai là, kiểm tra Trường 52a hoặc 50B để xác định xem thư tín dụng được phát hành bởi ngân hàng hay tổ chức phi ngân hàng. Trường hợp nó được phát hành bởi một tổ chức phi ngân hàng, thông báo như vậy cho người thụ hưởng để người hưởng lợi xem xét có chấp nhận hay không.
Ba là, trường hợp MT 710 thể hiện tổ chức phát hành là một ngân hàng, hãy thực hiện KYC trên ngân hàng phát hành để xác định xem ngân hàng đó có thật và tồn tại hay không.
Tài liệu tham khảo:
1. International Chamber of Commerce 2002, When a non-bank issues a letter of credit, No. Free023, ISBN: Free0023.
2. Nguyễn Hữu Đức (2006), Khi LC được phát hành bởi một tổ chức phi ngân hàng, Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ số 5 (203), trang 18-19.
Nguyễn Hữu Đức (Đà Nẵng)
https://tapchinganhang.gov.vn
