Nhìn lại năm 2023, trên khắp Việt Nam và Nhật Bản đã diễn ra nhiều sự kiện kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Tháng 12/2023, Mizuho đã hỗ trợ Diễn đàn kinh tế Nhật Bản - Việt Nam tại Tokyo cùng với Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và các định chế tài chính khác. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và một số quan chức khác của Chính phủ Việt Nam đến thăm Nhật Bản nhân dịp tham dự sự kiện này.
Về mặt lịch sử, trao đổi thương mại và văn hóa giữa Nhật Bản và Việt Nam bắt đầu vào khoảng thế kỷ thứ 8, thương mại giữa hai nước được cho là phát triển mạnh mẽ vào khoảng thế kỷ thứ 16. Kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1973, nhiều công ty Nhật Bản đã mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh sang Việt Nam. Hiện nay, có khoảng 2.000 công ty đăng ký với Bộ Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản; trong 10 năm qua, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Nhật Bản vào Việt Nam đã đạt khoảng 45 tỉ USD. Năm 2023, các dự án của Nhật Bản có mặt ở 57/63 tỉnh, thành phố ở Việt Nam, tổng dự án FDI còn hiệu lực là 5.143, với số vốn đăng ký trên 71,2 tỉ USD. Trong suốt 50 năm qua, Nhật Bản luôn là một trong ba nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Việt Nam và cũng là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam.
Hai nước cũng đã xây dựng nhiều khuôn khổ pháp lý quan trọng cho quan hệ song phương và đều là thành viên của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như: Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).
Nhìn lại 50 năm qua, quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai nước đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất, phát triển mạnh mẽ, toàn diện trên mọi lĩnh vực với sự tin cậy chính trị cao. Đây cũng là cơ sở để Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio và Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính khẳng định tại Hội nghị cấp cao kỷ niệm 50 năm Hữu nghị và Hợp tác ASEAN - Nhật Bản ngày 16/12/2023, mối quan hệ giữa hai nước đang trong khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện. Tận dụng mối quan hệ song phương bền chặt, hai nước có cơ hội tăng cường hợp tác kinh tế qua việc xây dựng giao thông đô thị, đường cao tốc, nhà máy điện, hệ thống cấp thoát nước và bệnh viện; đồng thời, tạo điều kiện trao đổi học thuật thông qua các trường đại học.
Nhiều công ty Nhật Bản đã và đang đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam. Những lý do sau đây khiến nhiều công ty Nhật Bản mở rộng sang Việt Nam như: Việt Nam đã khẳng định mình là một điểm đến ổn định, phát triển nhanh, tăng trưởng cao trong hoạt động kinh doanh quốc tế và đầu tư nước ngoài. Nhiều điều kiện kinh doanh tích cực của Việt Nam bao gồm hệ thống chính trị ổn định, đạt được thành tựu nhất quán về tăng trưởng kinh tế cao và phát triển thị trường hiệu quả, lực lượng lao động dồi dào gồm lao động trẻ và có tay nghề tốt, vị trí địa lý gần với các nền kinh tế mới nổi hàng đầu Đông Á và môi trường thu hút vốn FDI tương đối cởi mở. Các chính sách tạo thuận lợi cho doanh nghiệp của Việt Nam cũng nổi bật so với các quốc gia Đông Nam Á khác và khuyến khích dòng vốn nước ngoài lành mạnh. Với sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ sau thời kỳ đại dịch Covid-19 (năm 2022, GDP Việt Nam tăng 8,02% và năm 2023, GDP tăng 5,05% bất chấp những khó khăn của nền kinh tế toàn cầu), nền kinh tế Việt Nam đang vượt trội so với hầu hết các quốc gia mới nổi về quy mô và sức hấp dẫn, đồng thời, mang lại môi trường kinh doanh vững chắc và tương lai bền vững.
Ngân hàng Mizuho, thành lập chi nhánh Hà Nội vào năm 1996, với tư cách là ngân hàng Nhật Bản đầu tiên có trụ sở tại Việt Nam và mở chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2006. Mizuho đã có những khoản đầu tư chiến lược, cụ thể là 15% cổ phần Vietcombank vào năm 2011 và 7,5% cổ phần M-Service (MoMo) vào năm 2021.
Mizuho là ngân hàng có lịch sử lâu đời nhất tại Nhật Bản và trong suốt lịch sử 150 năm của mình, hiện là một trong những ngân hàng có tầm quan trọng trong hệ thống toàn cầu (G-SIB) với 120 văn phòng tại khoảng 40 quốc gia, thiết lập quan hệ hợp tác với 70% công ty niêm yết của Nhật Bản và 80% các tập đoàn toàn cầu được liệt kê trong Forbes Global 200. Mizuho cung cấp nhiều loại hình dịch vụ tài chính cho khách hàng và hiện đang đặc biệt tập trung vào tài chính bền vững, với mục tiêu là tài trợ vốn lên đến 100 nghìn tỉ Yên (700 tỉ USD). Mizuho đang hoạt động trên toàn thế giới và Việt Nam là một trong những quốc gia mà Mizuho tập trung nhất vào việc mở rộng kinh doanh.
Kể từ khi thành lập chi nhánh tại Việt Nam, Mizuho đã cung cấp các dịch vụ ngân hàng truyền thống như cho vay, quản lý tiền gửi và thanh toán ngoại tệ cũng như tư vấn về việc tuân thủ các quy định khác nhau. Mizuho đã và đang liên tục phát huy sức hấp dẫn của Việt Nam, khuyến khích các doanh nghiệp Nhật Bản mở rộng kinh doanh tại Việt Nam. Hiện tại, Mizuho Việt Nam có quan hệ kinh doanh với hơn 1.800 khách hàng Nhật Bản tại Việt Nam, qua đó, thiết lập quan hệ kinh doanh với hầu hết các công ty Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam. Bên cạnh đó, Mizuho đang tập trung hỗ trợ hoạt động M&A của các công ty Nhật Bản cũng như thành lập công ty mới tại Việt Nam vì các công ty Nhật Bản trong nhiều ngành vẫn đang hướng sự quan tâm tới hoạt động kinh doanh tại Việt Nam nhờ vào tình hình xã hội ổn định và sự phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam.
Ngoài ra, Mizuho cũng đang phục vụ nhiều khách hàng hàng đầu không phải Nhật Bản, từ các doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam đến các công ty tư nhân, tổ chức tài chính và tập đoàn đa quốc gia (MNC) tại Việt Nam. Cũng giống như hoạt động kinh doanh của các công ty Nhật Bản, Mizuho cung cấp các dịch vụ truyền thống như cho vay, quản lý tiền gửi và dịch vụ thanh toán ngoại tệ; đồng thời, cung cấp dịch vụ ngân hàng đầu tư như dịch vụ thị trường nợ (DCM), dịch vụ thị trường vốn (ECM) và tư vấn M&A. Về lĩnh vực ngân hàng đầu tư, Mizuho được xếp hạng số 1 trong số các tổ chức tài chính châu Á (Dealogic, tính theo phí tư vấn cho năm tài khóa 2022), do đó, Mizuho có đủ năng lực cần thiết để hỗ trợ khách hàng tại Việt Nam. Tận dụng kiến thức tài chính và mạng lưới toàn cầu của mình, Mizuho mong muốn hỗ trợ các công ty Việt Nam mở rộng hoạt động kinh doanh ở nước ngoài; đồng thời, khuyến khích các MNC mở rộng sang Việt Nam và hỗ trợ hoạt động kinh doanh của họ tại Việt Nam nhiều hơn nữa. Ngoài ra, Mizuho hỗ trợ góp phần phát triển các dự án cơ sở hạ tầng (nhà máy điện, đường cao tốc, cảng biển…) tại Việt Nam thông qua vai trò cố vấn tài chính hoặc thu xếp tài chính cho hơn 20 dự án, cụ thể là nhà máy điện Phú Mỹ 3, dự án nhà máy xi măng Nghi Sơn mở rộng...
Về chuyển đổi năng lượng, Mizuho đang tham gia thảo luận về cách thúc đẩy hiệu quả quá trình chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam theo khuôn khổ Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản, phù hợp với mục tiêu của sáng kiến Cộng đồng phát thải ròng bằng 0 châu Á (AZEC), với mục đích là theo đuổi mục tiêu trung hòa carbon và tăng trưởng kinh tế. Mizuho muốn đề xuất với Chính phủ Việt Nam về tầm quan trọng của khả năng tài trợ vốn dự án, là yếu tố then chốt để giúp việc huy động vốn nước ngoài trở nên dễ dàng hơn. Mặc dù còn nhiều rào cản khác nhau cần vượt qua ở Việt Nam, Mizuho cam kết sẽ nỗ lực để đóng góp hơn nữa vào sự phát triển kinh tế và công nghiệp của Việt Nam, thúc đẩy hoạt động kinh doanh Nhật Bản - Việt Nam và hiện thực hóa xã hội trung hòa carbon, chủ yếu trong lĩnh vực tài chính.
Hiện nay, Mizuho đang hợp tác với Vietcombank để tập trung vào kết nối kinh doanh giữa các công ty Nhật Bản và Việt Nam. Nhiều công ty Nhật Bản mong muốn mở rộng hoạt động kinh doanh tại Việt Nam và đang tìm kiếm các công ty Việt Nam làm đối tác kinh doanh với họ. Vì vậy, Mizuho mong muốn tạo ra mối quan hệ đôi bên cùng có lợi bằng việc dựa trên nhu cầu của cả doanh nghiệp Nhật Bản và Việt Nam. Thông qua hoạt động này, Mizuho tin tưởng góp phần mang lại mối quan hệ kinh tế chặt chẽ, bền vững hơn giữa hai nước.
Một số đề xuất, khuyến nghị
Trong suốt thời gian qua, Việt Nam đã thể hiện là quốc gia có trách nhiệm chung tay cùng cộng đồng quốc tế giải quyết các thách thức toàn cầu thông qua các hành động, hiện thực hóa xu hướng chuyển dịch năng lượng toàn cầu, xây dựng nhiều loại hình cơ sở hạ tầng và tăng cường phát triển công nghiệp.
Thứ nhất, theo quy hoạch phát triển tổng thể ngành điện mới nhất, PDP8, Chính phủ Việt Nam tiến hành xây dựng nhiều nhà máy điện mới và chuyển đổi năng lượng với chi phí 135 tỉ USD vào năm 2030. Đây là một kế hoạch hành động mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam nhằm đảm bảo nguồn điện cần thiết cho phát triển kinh tế và hiện thực hóa một xã hội thân thiện với môi trường trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế nhanh chóng.
Hai là, về phát triển cơ sở hạ tầng, ngoài việc vận hành nhà máy điện ổn định, Chính phủ Việt Nam đang phát triển đường cao tốc và mạng lưới đường sắt cao tốc, Mizuho tin rằng, việc phát triển mạng lưới phân phối là điều cần thiết để nâng cao tính cạnh tranh của nền kinh tế và hiện thực hóa một nền kinh tế hiệu quả.
Ba là, Việt Nam đang tập trung khuyến khích phát triển các ngành công nghệ cao, bên cạnh đó cũng chú ý đến các ngành sử dụng nhiều lao động nhằm củng cố nền tảng kinh tế của Việt Nam và tránh rơi vào bẫy các nước thu nhập trung bình.
Để phát huy mạnh mẽ các chính sách trên, Mizuho khuyến nghị Việt Nam kết hợp hỗ trợ từ các nguồn tài chính quốc tế và dòng vốn đầu tư nước ngoài cũng như các nguồn tài chính trong nước để đạt được mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Để thúc đẩy đầu tư và cho vay của các nhà đầu tư nước ngoài, điều quan trọng là phải xây dựng một hệ thống pháp luật và khuôn khổ pháp lý thống nhất, dễ hiểu và rõ ràng hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật hiện hành về thuế, lao động... tại Việt Nam và cách thức quản lý không phải lúc nào cũng dễ hiểu đối với các nhà đầu tư nước ngoài, Mizuho mong muốn Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tham mưu cho Chính phủ Việt Nam nhằm xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp lý và quản lý nhất quán, minh bạch.
Eiji Katayama
Giám đốc Đại diện Việt Nam Ngân hàng Mizuho
https://tapchinganhang.gov.vn
