1. Hệ thống ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương
Năm 2023, thế giới trải qua nhiều biến động nhanh, khó lường cả về kinh tế, chính trị, xã hội như: Xung đột Nga - Ukraine, Israel - Hamas; cạnh tranh chiến lược gay gắt giữa các nước lớn; lạm phát ở mức cao; chính sách tiền tệ thắt chặt và tăng lãi suất kéo dài dẫn đến sự giảm nhu cầu tiêu dùng và đầu tư ở nhiều nước; rủi ro trên các thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản quốc tế gia tăng; những thách thức về biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, an ninh năng lượng, lương thực, đói nghèo ngày càng lớn… Trong bối cảnh đó, tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Đắk Lắk cũng không tránh khỏi những khó khăn chung, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, người dân bị thu hẹp đáng kể.
Theo thống kê của Cục Thống kê tỉnh Đắk Lắk, tăng trưởng kinh tế của tỉnh năm 2023 chỉ đạt 4,39% so với cùng kì năm 2022, là mức tăng thấp nhất trong 05 năm qua (2019 - 2023), bằng 96,50% so với kế hoạch năm. Trong đó, ngành nông nghiệp tăng 4,15%, vượt kế hoạch 0,55%; ngành dịch vụ có tốc độ tăng trưởng cao nhất, tăng 4,41%. Nhìn chung, cơ cấu kinh tế theo ngành của tỉnh trong năm 2023 vẫn duy trì ổn định, song đã có sự chững lại. Tỉ trọng của ngành nông, công nghiệp tăng 0,5%, tỉ trọng của ngành dịch vụ giảm 1%. Đây cũng là một điều dễ hiểu bởi năm 2023, sản xuất nông, lâm nghiệp có nhiều thuận lợi, năng suất, sản lượng và giá nông sản các cây trồng đều tăng so với năm 2022, trong khi đó ngành dịch vụ lại chịu tác động bởi những biến động của nền kinh tế trong và ngoài nước.
Năm 2023, hoạt động ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắc Lắk tiếp tục được duy trì thông suốt, ổn định; khả năng thanh khoản được đảm bảo; nguồn vốn đã đáp ứng được nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp. Việc tổ chức, triển khai và thực hiện có hiệu quả các giải pháp về tiền tệ, tín dụng, lãi suất trong thời gian qua đã đạt những kết quả đáng khích lệ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng, góp phần tháo gỡ khó khăn, tích cực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh.
Đến nay, hệ thống ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk có 37 chi nhánh ngân hàng, 12 quỹ tín dụng nhân dân và 226 điểm giao dịch ngân hàng tại các xã, phường, thị trấn (bao gồm các chi nhánh loại 2, các phòng giao dịch); ngoài ra, còn có 1.666 điểm giới thiệu dịch vụ của các công ty tài chính trải khắp 15 huyện, thị, thành phố của tỉnh, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp trên địa bàn.
Hoạt động huy động vốn và tín dụng trên địa bàn tỉnh năm 2023 đã đạt kết quả tăng trưởng cao, cho thấy khả năng thích ứng của hệ thống ngân hàng trên địa bàn trước tình trạng nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là những doanh nghiệp mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước.
Hình 1: Tăng trưởng vốn huy động và dư nợ cho vay của hệ thống ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019 - 2023
Nguồn: NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk
Đến ngày 31/12/2023, tổng huy động vốn đạt 83.134 tỉ đồng, tăng 22,98% so với cuối năm 2022, là mức tăng trưởng cao nhất trong giai đoạn 2019 - 2023 (Hình 1). Ngay từ đầu năm, giá cả một số nông sản chủ lực của tỉnh như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng… liên tục tăng. Phần tích lũy của người dân tăng lên, kết hợp với các sản phẩm thu hút tiền gửi của các tổ chức tín dụng (TCTD) trên địa bàn khiến lượng tiền gửi của người dân tăng mạnh. Kết quả này cho thấy, tiền gửi ngân hàng vẫn là kênh đầu tư an toàn, hiệu quả, mang lại lợi ích tốt nhất cho người dân, thể hiện niềm tin của người dân đối với hệ thống ngân hàng.
Năm 2023, tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn đạt 151.822 tỉ đồng, tăng 11,61% so với năm 2022 (Hình 2).
Hình 2: Tăng trưởng tín dụng và GRDP trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019 - 2023
Nguồn: NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk
Tăng trưởng tín dụng so với mức tăng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) cao nhất trong giai đoạn 2019 - 2023. Tuy nhiên, các doanh nghiệp, người dân trên địa bàn phải vay một khoản lớn hơn 2,6 lần thu nhập được tạo ra trong năm 2023, dẫn đến áp lực trả nợ gốc và lãi khá lớn, đồng thời các ngân hàng phải tăng 1,8% tín dụng mới tăng được 1% GRDP.
Một điểm đáng lưu ý trong năm 2023 là cơ cấu tín dụng đang thay đổi. Cụ thể, tín dụng cho sản xuất, kinh doanh chiếm 85% tổng dư nợ tín dụng toàn địa bàn và tập trung ở ngành công nghiệp (19,72%). Ngược lại, tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro như kinh doanh bất động sản giảm 18,14%. Kết quả trên cho thấy những nỗ lực của hệ thống ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong việc giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng và tạo đà phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
2. Một số giải pháp của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk trong việc điều hành hoạt động ngân hàng trên địa bàn năm 2023
2.1. Giảm lãi suất cho vay
Việc tăng lãi suất huy động từ cuối năm 2022 và đưa lãi suất về tương đương giai đoạn trước đại dịch đã giúp các TCTD trên địa bàn thu hút thêm nguồn tiền gửi và có nguồn vốn đáp ứng nhu cầu tín dụng của người dân, doanh nghiệp, điều này làm lãi suất cho vay tăng cao. Bám sát các văn bản chỉ đạo của Thống đốc NHNN, ngay từ đầu năm 2023, NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk đã kịp thời theo dõi diễn biến lãi suất và giám sát việc thực hiện chính sách lãi suất của các TCTD trên địa bàn; triển khai kịp thời, đầy đủ các quy định mới về lãi suất đến các TCTD, điều chỉnh giảm 02 lần các mức lãi suất với mức giảm 0,3 - 1%/năm trong tháng 3 và 4/2023, qua đó tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất thị trường để các TCTD có điều kiện giảm lãi suất cho vay, góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và nền kinh tế.
Bên cạnh đó, nhằm triển khai các biện pháp để giảm mặt bằng lãi suất, đặc biệt là lãi suất hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh trên địa bàn, NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk đã ban hành các văn bản chỉ đạo, yêu cầu các TCTD tập trung: (i) Thực hiện nghiêm các quy định của NHNN về lãi suất tiền gửi; niêm yết công khai lãi suất tiền gửi tại các địa điểm giao dịch theo quy định của NHNN; thực hiện các biện pháp giảm lãi suất huy động để có điều kiện giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng; (ii) Tiết giảm chi phí và thực hiện các giải pháp thiết thực để giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh; (iii) Chủ động truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc giảm lãi suất cho vay, thông tin cụ thể để khách hàng biết và tiếp cận chính sách hỗ trợ.
Trong năm 2023, các TCTD trên địa bàn đã chấp hành nghiêm túc các quy định về lãi suất của NHNN, chủ động điều chỉnh, triển khai các chương trình, gói tín dụng ưu đãi để giảm lãi suất cho vay đối với các khoản vay mới, cam kết giảm lãi suất cho vay. Đến tháng 12/2023, mặt bằng lãi suất cho vay trên địa bàn đã giảm so với đầu năm: Lãi suất giao dịch mới bằng VND giảm 2 - 2,5%/năm, trong đó, lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 4,0%/năm, các lĩnh vực còn lại phổ biến ở mức 6,5 - 9,0%/năm; lãi suất cho vay trung, dài hạn bằng VND phổ biến ở mức 8,5 - 12%/năm.
2.2. Hỗ trợ doanh nghiệp, người dân
Ngay từ đầu năm 2023, NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk đã ban hành, triển khai Kế hoạch thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm ngành Ngân hàng theo chỉ đạo của Thống đốc NHNN, theo đó, đã chỉ đạo các TCTD trên địa bàn: (i) Đáp ứng kịp thời nhu cầu về vốn cho sản xuất, kinh doanh, trong đó hướng tín dụng vào các dự án trọng điểm, có lợi thế mạnh và các dự án có đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng nông thôn mới, tạo công ăn việc làm, ổn định đời sống nhân dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; (ii) Tích cực triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi theo chỉ đạo của Chính phủ và hướng dẫn của NHNN; (iii) Chủ động tham gia Chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp và làm việc trực tiếp với khách hàng vay vốn để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh của người dân, doanh nghiệp; tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng; (iv) Đa dạng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng; đơn giản hóa thủ tục cho vay; niêm yết công khai, minh bạch các thủ tục, quy trình vay vốn; nâng cao hiệu quả thẩm định và đánh giá mức độ tín nhiệm khách hàng; (v) Thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh, nắm bắt các khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc tiếp cận vốn vay ngân hàng để kịp thời xử lí, tháo gỡ…; (vi) Cân đối khả năng tài chính, tiết giảm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đảm bảo an toàn hoạt động để có điều kiện giảm lãi suất cho vay ở mức hợp lí, phù hợp với mặt bằng lãi suất huy động và mức độ rủi ro của khoản vay.
Trong năm, các TCTD trên địa bàn đã thực hiện kịp thời các chính sách ưu đãi nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi sản xuất, kinh doanh.
(1) Chính sách hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thuộc một số ngành, lĩnh vực theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh. Theo đó, các ngân hàng trên địa bàn đã thực hiện hỗ trợ lãi suất cho 11 khách hàng với số tiền 2,3 tỉ đồng, doanh số cho vay được hỗ trợ lãi suất là 794 tỉ đồng.
(2) Triển khai Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của Thống đốc NHNN quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 08/4/2023 của Chính phủ về Hội nghị Chính phủ với địa phương và Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2023; Nghị quyết số 59/NQ-CP ngày 23/4/2023 của Chính phủ về giải pháp hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho khách hàng vay phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng. Đến nay, các TCTD đã thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ cho 143 lượt khách hàng với tổng giá trị nợ được cơ cấu lại là 222,29 tỉ đồng.
(3) Triển khai gói tín dụng 120.000 tỉ đồng từ nguồn vốn của các ngân hàng thương mại với lãi suất cho vay thấp hơn 1,5 - 2% lãi suất cho vay bình quân của các ngân hàng trên thị trường đối với chủ đầu tư, người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ.
(4) Triển khai gói tín dụng 15.000 tỉ đồng từ nguồn vốn của các ngân hàng thương mại với lãi suất cho vay thấp hơn 1 - 2% lãi suất cho vay bình quân cùng kì hạn của ngân hàng đối với lĩnh vực lâm sản, thủy sản.
3. Mục tiêu trọng tâm của NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk trong năm 2024
Trong năm 2024, NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk phấn đấu thực hiện tốt chức năng tham mưu, giúp Thống đốc NHNN quản lí nhà nước về tiền tệ, tín dụng và hoạt động ngân hàng trên địa bàn; thực hiện nghiêm túc và hiệu quả các giải pháp về tiền tệ, tín dụng của Chính phủ, NHNN; tổ chức thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm của hệ thống ngân hàng trên địa bàn trong năm 2024. Một số chỉ tiêu định hướng thực hiện năm 2024 của hệ thống ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk như sau:
- Tăng trưởng vốn huy động tại chỗ đạt 13 - 15%;
- Tăng trưởng dư nợ cho vay nền kinh tế đạt 12 - 14%;
- Kiểm soát tỉ lệ nợ xấu dưới 3,0%/tổng dư nợ.
Theo đó, các nhiệm vụ cụ thể được xác định như sau:
3.1. Đối với NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk
(i) Theo dõi sát diễn biến lãi suất trên địa bàn; nắm bắt kịp thời những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tế triển khai chủ trương, chính sách của Chính phủ và NHNN về giảm lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, đề xuất các giải pháp phù hợp để chỉ đạo các TCTD trên địa bàn tiếp tục triển khai thiết thực, hiệu quả.
(ii) Thực hiện tốt công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát; phòng, chống, ngăn ngừa vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng; triển khai cơ cấu lại các TCTD gắn với xử lí nợ xấu:
- Thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo, chấn chỉnh, hướng dẫn của NHNN về công tác cấp phép, thanh tra, giám sát, bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động.
- Thực hiện đúng các quy định của pháp luật về công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, đặc biệt là trong việc triển khai các đoàn thanh tra và ban hành kết luận thanh tra.
- Triển khai có hiệu quả kế hoạch thanh tra năm 2024, trong đó tập trung vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; triển khai chủ trương, chính sách của Chính phủ và NHNN về giảm lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp, người dân trên địa bàn; cấp tín dụng có giá trị lớn cho khách hàng ngoài địa bàn; cung cấp các dịch vụ liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp, hoạt động đại lí bảo hiểm…
(iii) Tăng cường quản lí hoạt động quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn: Chỉ đạo, theo dõi, giám sát các quỹ tín dụng nhân dân thực hiện phương án cơ cấu lại gắn với xử lí nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025; yêu cầu các quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn triển khai các giải pháp tăng cường năng lực tài chính, năng lực quản trị điều hành, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, nâng cao trách nhiệm, vai trò của Ban Kiểm soát, bảo đảm quỹ tín dụng nhân dân hoạt động đúng mục tiêu, bản chất của loại hình hợp tác xã.
(iv) Thực hiện đúng các quy định của NHNN về công tác cung ứng tiền mặt, đáp ứng đầy đủ nhu cầu về giá trị, cơ cấu mệnh giá và công tác an toàn kho quỹ, đảm bảo an toàn tài sản. Phối hợp với các cơ quan chức năng trên địa bàn trong công tác phòng, chống lụt bão, cháy nổ, phòng, chống, xử lí trộm, cướp, đấu tranh phòng, chống tàng trữ, lưu hành tiền giả.
(v) Làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền về hoạt động tiền tệ, ngân hàng trên địa bàn; công tác Quốc hội; trực tiếp tham gia đầy đủ các đợt tiếp xúc cử tri, chủ động giải trình, xử lí các ý kiến, kiến nghị liên quan đến tiền tệ và hoạt động ngân hàng thuộc thẩm quyền; chủ động cung cấp thông tin, nâng cao hiệu quả công tác phối hợp với cấp ủy, chính quyền các cấp, sở, ban, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn.
3.2. Đối với các TCTD trên địa bàn
(i) Thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, của NHNN về lãi suất, phí cho vay, đại lí bảo hiểm, cung cấp các dịch vụ liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp, kịp thời phát hiện và xử lí nghiêm các hành vi vi phạm.
(ii) Thực hiện các giải pháp tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, nâng cao chất lượng tín dụng:
- Hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng theo chủ trương của Chính phủ.
- Hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng trên cơ sở rà soát, đơn giản hóa và rút ngắn quy trình, thủ tục, tăng cường ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số vào quy trình cấp tín dụng để đẩy nhanh tốc độ, thời gian xử lí đề nghị của khách hàng… đi đôi với việc tuân thủ đúng các quy định của pháp luật; tiếp tục tiết giảm chi phí để phấn đấu giảm lãi suất cho vay.
Trong thời gian tới, các ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk cần có giải pháp thay đổi phương thức hấp thụ vốn hoặc các kênh huy động vốn không làm gia tăng nợ để người dân, doanh nghiệp không rơi vào rủi ro vỡ nợ, gây bất ổn cho sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
- Đẩy mạnh triển khai gói tín dụng 120.000 tỉ đồng cho vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ theo Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững; triển khai gói tín dụng 15.000 tỉ đồng cho vay lĩnh vực lâm sản, thủy sản trên địa bàn.
- Kiểm soát tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, nâng cao năng lực đánh giá, thẩm định tín dụng.
- Thường xuyên kiểm tra, giám sát và đánh giá việc sử dụng vốn vay, khả năng trả nợ của khách hàng, nhất là khách hàng thuộc lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, khách hàng và người liên quan có dư nợ lớn, hạn chế nợ xấu phát sinh.
- Tăng cường kết nối ngân hàng - doanh nghiệp bằng hình thức phù hợp, chủ động giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong quan hệ tín dụng với khách hàng.
(iii) Tiếp tục đẩy mạnh, triển khai có hiệu quả công tác xử lí, thu hồi nợ xấu, tăng cường các giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng, phòng, ngừa, hạn chế tối đa nợ xấu phát sinh; phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro theo đúng quy định của pháp luật.
(iv) Tích cực, chủ động truyền thông các chính sách tín dụng, sản phẩm, dịch vụ của đơn vị nhằm nâng cao sự hiểu biết và tạo sự đồng thuận của người dân, xã hội; hướng dẫn khách hàng về các kiến thức, kĩ năng sử dụng dịch vụ an toàn, hợp lí và giải đáp kịp thời các thắc mắc, khiếu nại của khách hàng nhằm nâng cao nhận thức khách hàng trước rủi ro an ninh mạng, hoạt động gian lận, lừa đảo của tội phạm công nghệ cao trên không gian mạng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Cục Thống kê tỉnh Đắk Lắk, Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2023, số 642/BC-CTK ngày 26/12/2023.
2. Cục Thống kê tỉnh Đắk Lắk, Niên giám thống kê tỉnh Đắk Lắk năm 2023.
3. NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk, Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ hàng tháng, quý, năm 2023.
4. NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk, Tổng hợp số liệu thống kê của các TCTD trên địa bàn, năm 2023.
ThS. Lê Thị Lệ Thủy
NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Lắk
