An Giang là tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long, vừa có đồng bằng, vừa có đồi núi, có đường biên giới đất liền dài gần 100 km tiếp giáp với Vương quốc Campuchia, diện tích tự nhiên là 3.537 km2, toàn tỉnh có 02 thành phố, 01 thị xã, 08 huyện và 156 xã, phường, thị trấn...
Tổng dân số toàn tỉnh khoảng 1,9 triệu người tập trung 04 dân tộc Kinh, Hoa, Chăm và Khmer, trong đó, dân tộc thiểu số (DTTS) có 27.308 hộ, chiếm 5,06% tổng số hộ dân toàn tỉnh; số hộ nghèo đồng bào DTTS theo Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg ngày 19/11/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 - 2020, đến cuối năm 2020 là 2.452 hộ với 9.333 nhân khẩu, chiếm tỷ lệ 23,96% tổng số hộ nghèo toàn tỉnh, hộ cận nghèo là 1.702 hộ, chiếm tỷ lệ 6,39% tổng số hộ cận nghèo toàn tỉnh An Giang.
Đồng bào DTTS ở An Giang tuy chiếm tỷ lệ nhỏ nhưng hầu hết sống ở những vùng xa, vùng biên giới - nơi giữ vị trí chiến lược quan trọng của tỉnh. Với điều kiện sinh sống nơi xa xôi, hẻo lánh, giao thông cách trở nên đời sống của đồng bào DTTS gặp nhiều khó khăn, trình độ phát triển thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, chiếm 8,98% trong tổng số DTTS; hộ nghèo DTTS chiếm 23,96% trong tổng số hộ nghèo của tỉnh, tập trung chủ yếu tại hai huyện Tri Tôn và Tịnh Biên.
Để giúp đồng bào DTTS cải thiện cuộc sống, hội nhập với trình độ phát triển chung của cả nước, đồng thời đảm bảo an ninh, ổn định chính trị quốc gia, Đảng, Nhà nước đã và đang thực thi nhiều chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Các chính sách này đã có tác động to lớn đến các mặt của đời sống xã hội, làm thay đổi diện mạo nông thôn, vùng dân tộc, đời sống đồng bào DTTS từng bước được cải thiện, trong đó, chính sách tín dụng với các ưu đãi về lãi suất, điều kiện và thủ tục vay vốn đóng vai trò hết sức quan trọng.
Tuy nhiên, vẫn còn khoảng cách khá xa giữa đời sống và trình độ phát triển của đồng bào DTTS so với mức bình quân chung của cả tỉnh. Tỷ lệ hộ nghèo chủ yếu vẫn tập trung ở vùng đồng bào các dân tộc ít người. Vì vậy, Nghị quyết số 80/NQ-CP ngày 19/5/2011 của Chính phủ về định hướng giảm nghèo bền vững thời kỳ từ năm 2011 đến năm 2020 đã chỉ đạo: Giảm nghèo bền vững là một trọng tâm của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 nhằm cải thiện và từng bước nâng cao điều kiện sống của người nghèo, trước hết là ở vùng đồng bào DTTS.
Kết quả thực hiện các chương trình tín dụng chính sách đối với đồng bào DTTS ở An Giang
Trong những năm qua, đã có rất nhiều nguồn lực từ trung ương và địa phương góp phần hỗ trợ đồng bào DTTS trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Trong đó, nguồn lực vốn tín dụng chính sách từ Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) là nguồn lực rất thiết thực và phù hợp với ưu đãi về lãi suất cho vay, thời gian cho vay, quy trình thủ tục, phục vụ người dân ngay tại địa bàn; tạo điều kiện thuận lợi cho người nghèo, trong đó có đồng bào DTTS tiếp cận dễ dàng, kịp thời nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội.
Điểm giao dịch tại xã Tân Tuyến, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang
Đặc biệt, từ khi có Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội, Kết luận số 06-KL/TW ngày 10/6/2021 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội, Công văn số 258-CV/TU ngày 23/9/2021 của Tỉnh ủy An Giang về việc triển khai thực hiện Kết luận số 06-KL/TW, toàn hệ thống chính trị của tỉnh An Giang đã chung tay vào cuộc vì sự ổn định và phát triển kinh tế cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh, trong đó, đặc biệt quan tâm tới đồng bào DTTS thông qua nhiều giải pháp, cụ thể như:
- Chương trình cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ đồng bào DTTS đặc biệt khó khăn theo Quyết định số 32/2007/QĐ-TTg ngày 05/3/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ đồng bào DTTS đặc biệt khó khăn, Quyết định số 54/2012/QĐ-TTg ngày 04/12/2012 của Thủ tướng Chính phủ ban hành chính sách cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ DTTS đặc biệt khó khăn giai đoạn 2012 - 2015 đã triển khai cho vay từ năm 2007 đến 2014, NHCSXH tỉnh An Giang đang theo dõi, thu hồi các khoản nợ, tính đến 30/10/2021 dư nợ là 1,2 tỷ đồng với 232 khách hàng còn dư nợ, nợ quá hạn và nợ khoanh là 0,876 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 73,1% tổng dư nợ.
- Chương trình cho vay vốn giải quyết việc làm cho đồng bào DTTS nghèo, đời sống khó khăn vùng đồng bằng sông Cửu Long theo Quyết định số 74/2008/QĐ-TTg, Quyết định số 29/2013/QĐ-TTg: Chương trình triển khai cho vay từ năm 2008 đến 2015, NHCSXH tỉnh An Giang đang theo dõi, thu hồi các khoản nợ đến hạn, tính đến ngày 30/10/2021 dư nợ là 10,4 tỷ đồng với 1.287 khách hàng còn dư nợ, nợ quá hạn và nợ khoanh là 6,645 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 63,9% dư nợ.
- Chương trình tín dụng cho vay phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi theo Quyết định số 2085/2016/QĐ-TTg giai đoạn 2017 - 2020: Chương trình triển khai cho vay từ năm 2017 và kết thúc năm 2020, đến 30/10/2021 dư nợ là 11,5 tỷ đồng với 375 khách hàng còn dư nợ, các món vay chưa đến hạn trả nợ cuối, chưa phát sinh nợ quá hạn và nợ khoanh, toàn bộ là nợ trong hạn.
Ngoài các chương trình tín dụng ưu đãi dành riêng nêu trên, các hộ DTTS nếu có nhu cầu và đủ điều kiện đều được vay các chương trình tín dụng đang triển khai tại NHCSXH tỉnh An Giang.
Về tổng nguồn vốn, đến 30/10/2021 đạt 3.696,9 tỷ đồng, tăng 250,3 tỷ đồng so với đầu năm, đạt 98,29% chỉ tiêu kế hoạch được giao. Trong đó, nguồn vốn NHCSXH Trung ương chuyển về là 2.849 tỷ đồng, tăng 146 tỷ đồng so với đầu năm 2021, đạt 94,45% chỉ tiêu kế hoạch.
Nguồn vốn huy động được NHCSXH Trung ương cấp bù lãi suất đạt 571,5 tỷ đồng, tăng 69,8 tỷ đồng so cuối năm 2020. Nguồn vốn ủy thác từ ngân sách địa phương đến cuối tháng 10/2021 là 215,7 tỷ đồng, tăng 27 tỷ đồng so với đầu năm.
Hiện, NHCSXH tỉnh An Giang đang triển khai 12 chương trình tín dụng chính sách với tổng dư nợ cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn tỉnh là hơn 3.625 tỷ đồng với hơn 148 nghìn khách hàng còn dư nợ. Đến nay, mô hình hoạt động của NHCSXH là rất phù hợp, phát huy được sức mạnh toàn xã hội trong thực hiện tín dụng ưu đãi, vốn tín dụng đã phủ khắp đến các khóm, ấp trên địa bàn toàn tỉnh, đặc biệt, tại các vùng khó khăn, vùng nhiều người nghèo, vùng đồng bào DTTS có tỷ lệ phủ vốn tín dụng chính sách càng cao hơn.
Dư nợ cho vay đối với đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh An Giang tính đến 30/10/2021 đạt 170,6 tỷ đồng với 10.649 khách hàng, chiếm tỷ lệ 39% trên tổng số hộ đồng bào DTTS và chiếm 4,70% trong tổng dư nợ tại NHCSXH tỉnh An Giang; ngoài dư nợ các chương trình dành riêng cho đồng bào DTTS, đồng bào còn vay vốn chương trình cho vay hộ nghèo là 20,5 tỷ đồng, cho vay hộ cận nghèo là 18 tỷ đồng, cho vay hộ mới thoát nghèo là 22 tỷ đồng, cho chương trình hộ nghèo về nhà ở là 21,9 tỷ đồng, chương trình cho vay học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn là 7,3 tỷ đồng, chương trình cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn 20,5 tỷ đồng, chương trình hộ sản xuất kinh doanh vùng khó khăn là 38,3 tỷ đồng. Với dư nợ bình quân của hộ DTTS là 16 triệu đồng, tăng 1,35 triệu đồng so với đầu năm 2020.
Về chất lượng tín dụng chính sách, tổng nợ quá hạn và nợ khoanh là 127,3 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 3,51% trên tổng dư nợ, tăng 570 triệu đồng so với đầu năm 2020. Trong đó, nợ quá hạn là 49,2 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 1,36% so với tổng dư nợ, tăng 15,7 tỷ đồng so đầu năm 2020. Nợ khoanh là 78 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 2,15% so với tổng dư nợ, giảm 15,2 tỷ đồng so đầu năm 2020.
Trong những năm qua, việc triển khai cho vay các chương trình tín dụng chính sách xã hội trên địa bàn tỉnh An Giang, tập trung huy động nguồn vốn, tranh thủ nguồn vốn trung ương, nguồn vốn ngân sách địa phương để mở rộng cho vay hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác, ưu tiên nguồn vốn cho các xã có tỷ lệ hộ nghèo cao, vùng đồng bào DTTS, có những hộ DTTS vay vốn từ 2 đến 3 chương trình tín dụng chính sách, đã giúp giải quyết những vấn đề căn bản thiết yếu của cuộc sống cho đồng bào DTTS như nhà ở, nước sạch và công trình vệ sinh, chi phí học tập góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.
Vốn vay của NHCSXH được hỗ trợ để phát triển sản xuất kinh doanh, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập, từng bước cải thiện cuộc sống, góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới tại địa phương. Kết quả đến 30/10/2021, trên địa bàn toàn tỉnh An Giang có 4.309 lượt hộ thoát nghèo, trong đó có 910 hộ DTTS.
Nguồn vốn tín dụng chính sách đến với 100% các khóm, ấp, làng trong tỉnh An Giang, đã tác động đến mọi mặt của đời sống đồng bào DTTS trên địa bàn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS, vùng đặc biệt khó khăn; hệ thống chính trị ngày càng được củng cố; khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được tăng cao, đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào các dân tộc ngày càng được cải thiện. Vốn vay không những giúp đồng bào DTTS làm quen với việc vay vốn sản xuất kinh doanh mà còn giúp họ chuyển biến về nhận thức, tự tin, tiếp cận cách thức sản xuất hàng hóa, phát huy sự chủ động, sáng tạo để vươn lên, cải thiện và ổn định cuộc sống, góp phần đẩy lùi nạn cho vay nặng lãi ở nông thôn.
Bên cạnh đó, NHCSXH tỉnh An Giang đã phối hợp với các hội, đoàn thể xây dựng được kênh dẫn vốn công khai, dân chủ, gần dân, có sự giám sát của chính quyền địa phương, các hội, đoàn thể trong việc kiểm tra, giám sát, quản lý nguồn vốn tín dụng chính sách. Cụ thể, đã xây dựng được hệ thống điểm giao dịch tại 100% các xã, phường, thị trấn để phục vụ nhu cầu giao dịch của người dân, đây được xem là một bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính và đặc thù riêng có của NHCSXH, đã tạo điều kiện cho người nghèo, hộ đồng bào DTTS dễ dàng tiếp cận được các dịch vụ của NHCSXH. Vốn tín dụng đến tận tay người nghèo và các đối tượng chính sách khác, hạn chế các tiêu cực phát sinh, tiết giảm chi phí đi lại của người vay. Với phương thức ủy thác một số nội dung công việc trong quy trình cho vay cho các tổ chức chính trị - xã hội đã phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị - xã hội, tạo nên một kênh dẫn vốn, quản lý vốn tín dụng chính sách an toàn, hữu hiệu, tin cậy đối với Nhân dân.
Song song đó, NHCSXH tỉnh An Giang đã xây dựng được mạng lưới tổ tiết kiệm và vay vốn đến 100% các xã, phường, thị trấn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh với hơn 3.200 tổ tiết kiệm và vay vốn; cùng tương trợ, giúp đỡ nhau, cùng giám sát nhau trong việc vay vốn, sử dụng vốn vay và trả nợ ngân hàng.
Hoạt động tổ tiết kiệm và vay vốn trên địa bàn được củng cố thường xuyên và mang lại hiệu quả, là “cánh tay nối dài” của NHCSXH đến các ấp, tổ dân phố nhằm đưa vốn tín dụng chính sách đến tận tay người nghèo một cách nhanh chóng, an toàn, hiệu quả; hạn chế được nạn tín dụng đen trên địa bàn.
Nguồn vốn vay của NHCSXH đã giúp người nghèo phát triển sản xuất kinh doanh, tăng thu nhập, từng bước cải thiện cuộc sống
Thông qua mô hình tổ chức và phương thức chuyển tải vốn tín dụng ưu đãi của NHCSXH, đã thực sự là “cầu nối” giữa cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp với quần chúng Nhân dân, trong đó có đồng bào DTTS, qua đó giữ vững ổn định chính trị - xã hội và đảm bảo an ninh, quốc phòng, ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, kích động, xúi giục đồng bào DTTS tại các vùng biên giới, vùng đồng bào DTTS.
Thành công của tín dụng chính sách xã hội cho đồng bào DTTS tỉnh An Giang trong thời gian qua là sự chung tay, vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền, cả hệ thống chính trị, cùng sự cố gắng nỗ lực của NHCSXH để giúp đồng bào DTTS tự lực vươn lên phát triển kinh tế, nâng cao trình độ quản lý sản xuất, góp phần giảm nghèo nhanh và bền vững, giảm dần chênh lệch trong phát triển giữa vùng DTTS với các vùng khác trong tỉnh.
Giải pháp thực hiện trong thời gian tới
Để nguồn vốn tín dụng chính sách phát huy hiệu quả hơn nữa, giúp đồng bào DTTS trong tỉnh An Giang cũng như người nghèo và các đối tượng chính sách khác vươn lên phát triển sản xuất kinh doanh, thoát nghèo bền vững, NHCSXH tỉnh An Giang cần thực hiện tốt các giải pháp sau:
Một là, tiếp tục tổ chức thực hiện có hiệu quả Quyết định số 1630/QĐ-TTg ngày 28/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai Chỉ thị số 40-CT/TW và Kết luận số 06-KL/TW, Văn bản số 258-CV/TU ngày 23/9/2021 của Tỉnh ủy An Giang về việc triển khai Kết luận số 06-KL/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội.
Hai là, tiếp tục phối hợp với tổ chức chính trị - xã hội đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, chính sách an sinh xã hội, tín dụng ưu đãi rộng rãi trong Nhân dân, nhất là những vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng tập trung đông đồng bào DTTS để người dân biết, hiểu, tiếp cận và thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước dành cho họ.
Ba là, phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai hiệu quả Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi theo Nghị quyết số 88/2019/QH14 của Quốc hội, kế hoạch xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 của tỉnh An Giang.
Bốn là, hoạt động tín dụng chính sách xã hội phát triển theo hướng ổn định, bền vững, tạo điều kiện hỗ trợ tốt nhất cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách. Đảm bảo 100% hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, hộ đồng bào DTTS và các đối tượng chính sách khác có nhu cầu, đủ điều kiện vay vốn đều được vay vốn các chương trình tín dụng và tiếp cận các dịch vụ do NHCSXH cung cấp.
ThS. Trần Trọng Triết
NHNN Chi nhánh tỉnh An Giang
