Sau thời điểm tăng cao, giá vàng miếng SJC có chiều hướng giảm dần từ chiều 28/12/2023. Trên thị trường, khách hàng đang có xu hướng bán ròng vàng miếng SJC. Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), trong tháng 01/2024, NHNN sẽ trình Chính phủ báo cáo tổng kết Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, trong đó có đề xuất sửa đổi, bổ sung một số cơ chế quản lý thị trường vàng để phù hợp với bối cảnh mới của thị trường.

Giá vàng liên tục lao dốc sau chỉ đạo của Chính phủ về quản lý thị trường vàng

Cập nhật đến 13h ngày 30/12/2023, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) điều chỉnh giá vàng SJC xuống còn 69,50 triệu đồng/lượng (mua vào) và 72,52 triệu đồng/lượng (bán ra), tương ứng giảm 1,5 triệu đồng/lượng (mua vào) và giảm 1,48 triệu đồng/lượng (bán ra) so với mức giá niêm yết đầu ngày. Trước đó, mở cửa đầu ngày làm việc cuối cùng trước nghỉ lễ (30/12), Công ty SJC giảm 2 triệu đồng một lượng vàng miếng xuống còn 71 - 74 triệu đồng. So với mức đỉnh thiết lập vào ngày 26/12/2023, giá vàng SJC mua vào hiện thấp hơn 8 triệu đồng/lượng, tương đương mức giảm 10%; còn giá vàng SJC bán ra giảm 6 triệu đồng/lượng, tương đương giảm 8%.

Giá vàng liên tục giảm sau khi Thủ tướng Chính phủ ký Công điện số 1426/CĐ-TTg ngày 27/12/2023 về các giải pháp quản lý thị trường vàng và NHNN ra thông điệp mạnh mẽ "sẵn sàng để triển khai phương án can thiệp bình ổn thị trường vàng”.

Tại Công điện nêu rõ: Để ổn định và phát triển thị trường vàng an toàn, lành mạnh, hiệu quả, bền vững, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu NHNN:
 

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

- Theo dõi sát diễn biến giá vàng thế giới và trong nước để khẩn trương thực hiện ngay các giải pháp theo quy định để bình ổn thị trường vàng; chủ động xây dựng các kịch bản, phương án ứng phó với biến động của giá vàng thế giới và trong nước để sẵn sàng các biện pháp xử lý, sử dụng các công cụ theo thẩm quyền phù hợp, hiệu quả, kịp thời, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô, dứt khoát không để tình trạng "vàng hóa" nền kinh tế, không để tác động tiêu cực đến tỷ giá, lãi suất, thị trường tiền tệ, ngoại hối và an toàn, an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia.

- Khẩn trương có giải pháp hiệu quả để quản lý, điều hành giá vàng miếng trong nước theo nguyên tắc thị trường, không để tình trạng chênh lệch giữa giá vàng miếng trong nước và vàng quốc tế ở mức cao như thời gian qua ảnh hưởng tiêu cực đến điều hành kinh tế vĩ mô, báo cáo kết quả thực hiện trong tháng 01/2024.

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát, giám sát chặt chẽ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm đối với thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng và các chủ thể khác tham gia thị trường; kịp thời phát hiện những sơ hở, bất cập để xử lý chủ động, tích cực, hiệu quả theo thẩm quyền và báo cáo những vấn đề vượt thẩm quyền, đề xuất cấp thẩm quyền biện pháp xử lý phù hợp, đúng quy định; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định pháp luật, nhất là các hành vi buôn lậu, trục lợi, đầu cơ, thao túng, lợi dụng chính sách đẩy giá của các tổ chức, cá nhân… gây mất ổn định, an toàn thị trường vàng; trường hợp phát hiện hoạt động kinh doanh vàng có dấu hiệu vi phạm pháp luật, kịp thời chuyển tài liệu, hồ sơ cho cơ quan chức năng để xử lý nghiêm, công khai, minh bạch theo quy định pháp luật.

- Đánh giá tổng thể, toàn diện về tình hình thị trường vàng trong nước và công tác quản lý nhà nước về thị trường vàng, bao gồm cả các nội dung về sản xuất, kinh doanh vàng miếng, vàng thương hiệu SJC, vàng trang sức... và xác định cụ thể những kết quả đạt được, hạn chế, bất cập, tồn tại và nguyên nhân, bài học kinh nghiệm để có cơ sở đề xuất các giải pháp quản lý trong thời gian tới, bảo đảm chặt chẽ, khả thi, hiệu quả, đúng quy định, đúng thẩm quyền, ổn định thị trường vàng, ngoại hối, tiền tệ, góp phần hạn chế tình trạng vàng hóa nền kinh tế, bảo đảm an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia.

- Rà soát khung khổ pháp lý, cơ chế, chính sách liên quan đến quản lý thị trường vàng và hoạt động kinh doanh vàng miếng, vàng trang sức... đồng thời tổng kết thực hiện Nghị định số 24/2012/NĐ-CP để kịp thời đề xuất cấp thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung các quy định, bảo đảm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công cụ quản lý nhà nước đối với thị trường vàng, phát triển thị trường minh bạch, lành mạnh, hiệu quả và bền vững, hoàn thành trong tháng 01/2024.

Theo NHNN, qua theo dõi diễn biến giá vàng, từ đầu năm 2023 đến nay, giá vàng quốc tế biến động mạnh, theo xu hướng tăng là chủ đạo, từ mức 1.831 USD/oz (ngày 03/01/2023), có thời điểm lên mức kỉ lục 2.086 USD/oz (ngày 04/12/2023). Ngày 27/12/2023, giá vàng quốc tế giao dịch quanh mức 2.068 USD/oz, tăng 237 USD/oz (tương đương tăng 12,9%) so với đầu năm.

Vào một số thời điểm, giá vàng quốc tế có những phiên điều chỉnh giảm nhưng không bền vững (có thời điểm xuống mức 1.810 USD/oz vào ngày 27/02/2023, mức 1.818 USD/oz vào ngày 03/10/2023) khi các nhà đầu tư kì vọng Fed sẽ tiếp tục tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát khiến chỉ số USD tăng, nhu cầu đầu tư vào vàng giảm.

Nguyên nhân chủ yếu khiến giá vàng quốc tế tăng mạnh là do nhiều yếu tố như: Căng thẳng địa chính trị, ngoại giao, xung đột vũ trang tại một số khu vực trên thế giới chưa có dấu hiệu hạ nhiệt; lạm phát tiếp tục tăng cao ở các quốc gia lớn; nhu cầu tiêu thụ vàng ở một số nước tăng mạnh; nhiều ngân hàng trung ương đẩy mạnh mua vào, tăng lượng dự trữ vàng; Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) quyết định chấm dứt chu kì tăng lãi suất và phát tín hiệu có thể cắt giảm lãi suất vào năm tới khiến nhu cầu đầu tư vào vàng tăng cao.

Trước diễn biến phức tạp của giá vàng quốc tế, giá vàng miếng SJC bình quân trong nước diễn biến tăng theo xu hướng của giá vàng thế giới, từ mức 66,6 triệu đồng/lượng (sáng ngày 03/01/2023) lên mức 78,5 triệu đồng/lượng (ngày 27/12/2023), tăng 11,9 triệu đồng/lượng (tương đương 17,9%) so với đầu năm. Tuy nhiên, tốc độ tăng của giá vàng trong nước nhanh hơn, khiến chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC và giá vàng quốc tế nới rộng, ở mức 16,6 triệu đồng/lượng (ngày 27/12/2023).

Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân khiến giá vàng miếng SJC trong nước tăng mạnh trong những ngày vừa qua chủ yếu do yếu tố tâm lí trên thị trường trước biến động tăng mạnh của giá vàng quốc tế, trong khi đó tình hình kinh tế vĩ mô trong nước vẫn còn gặp nhiều khó khăn, các kênh đầu tư khác chưa có dấu hiệu khởi sắc rõ rệt.

Ông Đào Xuân Tuấn, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối, NHNN cho biết, qua theo dõi thị trường trong những ngày giá vàng miếng SJC biến động tăng, khối lượng giao dịch mua, bán vàng miếng SJC có tăng nhẹ nhưng không có hiện tượng người dân đổ xô đi mua vàng như giai đoạn trước đây. Sau khi tăng cao, giá vàng miếng SJC có chiều hướng giảm dần từ chiều ngày 28/12/2023, trên thị trường, khách hàng đang có xu hướng bán ròng vàng miếng SJC.

Giá vàng của các thương hiệu trong nước chiều 28/12/2023 đã giảm từ hơn nửa triệu đồng/lượng đến hơn 2 triệu đồng/lượng cả hai chiều mua - bán so với mức giá đầu ngày 28/12/2023.

Sớm hoàn thiện pháp lý về quản lý hoạt động kinh doanh vàng

Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ra đời vào năm 2012, cách đây gần 12 năm. Thời điểm đó, bối cảnh lạm phát của Việt Nam rất cao, biến động tỉ giá hối đoái lớn, thị trường ngoại hối còn nhiều hạn chế, giá vàng tác động đến tỉ giá và tỉ giá lại tác động mạnh đến ổn định kinh tế vĩ mô.

Mục tiêu xuyên suốt của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP là quản lí thị trường vàng nhằm hạn chế ảnh hưởng của biến động giá vàng đến tỉ giá, lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô; hạn chế tình trạng “vàng hóa” trong nền kinh tế.

Nghị định số 24/2012/NĐ-CP và Thông tư số 16/2012/TT-NHNN ngày 25/5/2012 hướng dẫn một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP đã được ban hành với chủ trương chuyển quan hệ “huy động, cho vay vốn bằng vàng” sang quan hệ “mua, bán vàng” đồng thời hướng tới mục tiêu quản lý thị trường vàng đi kèm với quản lý các biến số kinh tế vĩ mô như tỉ giá và lạm phát.

Theo Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, quyền sở hữu vàng hợp pháp của tổ chức, cá nhân được công nhận và bảo vệ theo quy định của pháp luật. NHNN được giao là cơ quan thay mặt Chính phủ thống nhất quản lý các hoạt động kinh doanh vàng theo quy định và Nhà nước sẽ độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp theo quy định và cấp giấy phép xuất khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp có giấy phép khai thác vàng theo quy định. Hoạt động mua, bán vàng miếng của các tổ chức, cá nhân chỉ được thực hiện tại các tổ chức tín dụng (TCTD) và doanh nghiệp được NHNN cấp giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng.

Sau khi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ban hành, Công ty SJC không được sản xuất vàng miếng, NHNN chỉ thuê Công ty SJC gia công vàng miếng khi có nhu cầu, và hoạt động này được thực hiện dưới sự giám sát của NHNN.

Trên cơ sở định hướng tăng cường quản lý hiệu quả thị trường vàng miếng từ Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, trong năm 2012 - 2013, Chính phủ tiếp tục ban hành các văn bản quản lý thị trường vàng nhằm triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý thị trường vàng như xây dựng lộ trình chấm dứt huy động và cho vay vốn bằng vàng của các TCTD, giám sát chặt chẽ, xử lý các vấn đề phát sinh nhằm đẩy nhanh quá trình chấm dứt huy động và cho vay vốn bằng vàng theo đó các TCTD phải tất toán trạng thái vàng trước ngày 30/6/2013.

Thời điểm đó, việc NHNN phải bán vàng miếng nhằm can thiệp và bình ổn thị trường là nhu cầu thực tế khách quan. NHNN đã tổ chức phiên đấu thầu bán vàng miếng đầu tiên ngày 28/3/2013 với tổng khối lượng là 26.000 lượng. Tổng khối lượng trúng thầu là 2.000 lượng với giá trúng thầu 43,81 triệu đồng/lượng thuộc về 2/26 đơn vị tham gia đấu thầu. Quy trình đấu thầu được thực hiện thông suốt, đúng quy định tại Thông tư số 06/2013/TT-NHNN ngày 12/3/2013 của Thống đốc NHNN hướng dẫn hoạt động mua, bán vàng miếng trên thị trường trong nước của NHNN và Quyết định số 563/QĐ-NHNN ngày 18/3/2013 của Thống đốc NHNN ban hành Quy trình mua, bán vàng miếng của NHNN.

Kết quả tính đến ngày 03/5/2013, nhờ có các phiên đấu thầu vàng miếng của NHNN, các TCTD đã tất toán trên 80% số dư huy động vốn bằng vàng. Điều này chứng tỏ nhu cầu vàng trên thị trường luôn tồn tại và với cách thức hoạt động của mình NHNN đã đáp ứng được đáng kể nhu cầu đó, hướng tới mục tiêu ban đầu là ổn định cung vàng.

Các chuyên gia đánh giá NHNN đã thực hiện tốt vai trò điều tiết. Theo đó, nếu thị trường có nhu cầu thì NHNN sẽ tiếp tục tổ chức các phiên đấu thầu bán vàng ổn định thị trường. Trong trường hợp ngược lại, với vai trò là người mua bán cuối cùng, NHNN sẽ mua vàng vào để bổ sung nguồn dự trữ ngoại hối.

Nhìn chung, các chính sách được ban hành trong thời gian qua đã có tác động tích cực đến thị trường nhằm đạt được mục tiêu bình ổn thị trường và chống vàng hóa nền kinh tế, huy động nguồn lực vàng trong dân chúng phục vụ sản xuất. Thị trường đã có những biểu hiện tích cực, theo đó giá vàng trong nước khá ổn định và hạn chế được sự mua bán vàng ồ ạt mỗi khi giá vàng có biến động vẫn thường thấy trong dân cư ở những thời kì trước, giá vàng trong nước thể hiện chủ yếu qua vàng SJC đã giảm xuống và ổn định sau khi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP được ban hành.

Theo TS. Trương Văn Phước, nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia: “Nhờ có Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, có thể nói trong 12 năm qua, chúng ta từng bước hạn chế được tình trạng vàng hóa và tình trạng đô la hóa, nâng dần vị thế của đồng Việt Nam lên và vì thế trong hơn 10 năm vừa qua, tỉ lệ lạm phát của Việt Nam khá ổn định ở mức thấp”.

Tuy nhiên, với những biến động của thị trường vàng quốc tế và trong nước thời gian qua và bối cảnh có nhiều thay đổi, các chuyên gia cũng khuyến nghị Chính phủ cần sửa đổi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) Huỳnh Trung Khánh cho rằng, Nghị định số 24/2012/NĐ-CP cần sửa đổi, vì không còn phù hợp với diễn biến của thị trường ở thời điểm hiện tại.

Ông Đinh Nho Bảng, Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký VGTA cũng cho hay, về hành lang pháp lý, cần đổi mới chính sách quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh vàng: Thay đổi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, chính sách thuế và sửa đổi Luật đầu tư kinh doanh có điều kiện. 

Về phía NHNN, ông Đào Xuân Tuấn, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối thông tin, hiện nay, NHNN đã chuẩn bị sẵn sàng để triển khai phương án can thiệp bình ổn thị trường vàng thông qua việc tăng cung vàng miếng SJC ra thị trường. Đồng thời, NHNN đang tổng kết, đánh giá việc triển khai Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, trong đó sẽ đề xuất giải pháp quản lí thị trường vàng phù hợp.

Thời gian qua, NHNN đã lấy ý kiến các bộ, ngành chức năng có liên quan; các hiệp hội, doanh nghiệp và chuyên gia về báo cáo tổng kết, đánh giá Nghị định số 24/2012/NĐ-CP. Trong tháng 01/2024, NHNN sẽ trình Chính phủ báo cáo tổng kết Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, trong đó có đề xuất sửa đổi, bổ sung một số cơ chế quản lí thị trường vàng để phù hợp với bối cảnh mới của thị trường.

Lãnh đạo NHNN cho biết, thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Công an và các bộ, ban, ngành có liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong hoạt động kinh doanh vàng.

Trước diễn biến phức tạp, khó lường của thị trường vàng quốc tế và trong nước, NHNN khuyến cáo người dân nên thận trọng trong giao dịch vàng.
 
Tài liệu tham khảo

1. Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng;
2. https://www.sbv.gov.vn
3. https://www.doji.vn
4. https://sjc.com.vn

 

Hà Thu
NHNN