Là địa phương thứ tư của cả nước cán đích nông thôn mới năm 2020, câu chuyện giảm nghèo giờ không còn mang tính cấp thiết với tỉnh Hà Nam khi tỉ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều chỉ còn 2,8%. Song, vai trò của tín dụng chính sách xã hội không vì thế suy giảm mà có thêm những trọng trách mới trợ lực cho tỉnh trong hành trình xây dựng nông thôn mới gắn với thực hiện hiệu quả cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn theo hướng sinh thái, tạo động lực thu hút nguồn lực từ con người đến đầu tư vào tỉnh Hà Nam.
Từ lập nghiệp đến an cư
Mảnh vườn hơn một mẫu của gia đình ông Nguyễn Văn Nam ở thôn 2 Phú Đa, xã Công Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam giờ là nơi sinh trưởng xanh tốt của 60 cây mít, 80 cây bưởi, 120 cây ổi cùng những hàng cau non hứa hẹn một ngày xuất khẩu không xa. Nhưng ít ai biết rằng chỉ 2 năm trước, đây là mảnh ruộng lúa năng suất thấp nên một nửa chuyển thành nơi đào đất đóng gạch. Con cái đã trưởng thành, song ông bà vẫn muốn có nguồn thu nhập ổn định để dưỡng già nên tính cách chuyển đổi trồng cây ăn quả đa canh và nguồn vốn tín dụng từ Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) huyện Lý Nhân đã giúp ông Nam hiện thực hóa kế hoạch này. Với 110 triệu đồng vốn vay từ chương trình giải quyết việc làm, ông dựng hàng rào bảo vệ, mua đất san bằng những khoảng ruộng lồi lõm trồng cây ăn quả. Chỉ tính riêng đợt ổi thu hoạch trái vụ hồi tháng 3/2023, ông Nam đã thu được 30 triệu đồng. Tới tháng 11/2023, những cây bưởi của ông Nam cũng sẽ cho vụ thu hoạch đầu tiên. “Đến giờ tôi không phải đầu tư thêm, chỉ lo thu thôi. Kinh tế gia đình phát triển ổn định, thu nhập đều đặn” ông Nam chia sẻ. Hơn thế, mảnh vườn của ông còn tạo công ăn việc làm theo mùa vụ cho 05 người.
.JPG)
Cơ sở sản xuất bún, phở khô Khánh Linh đã tạo công ăn việc làm
và nguồn thu nhập ổn định cho 25 lao động địa phương
Không chỉ hỗ trợ trực tiếp người dân tạo việc làm, nâng cao thu nhập, những năm gần đây, dòng vốn tín dụng chính sách xã hội đặt thêm trọng tâm đẩy mạnh phát triển ngành nghề nông thôn, làng nghề của tỉnh Hà Nam, phát triển mô hình kinh tế tập thể, chuỗi giá trị, nâng cao giá trị gia tăng cho hàng hóa thông qua việc xây dựng các sản phẩm đạt chuẩn “mỗi xã một sản phẩm” (OCOP). Qua đó, góp phần quan trọng trong việc giải quyết vấn đề về việc làm, tăng thu nhập cho người lao động.
Như cơ sở sản xuất bún, phở khô Khánh Linh, chủ cơ sở Nguyễn Thị Hoa cho biết, nghề làm bún phở là nghề truyền thống của gia đình mấy chục năm nay, bắt đầu từ mẹ chồng chị, tuy nhiên, quy mô sản xuất nhỏ với phương pháp làm thủ công. Vì vậy, sau khi được Hội phụ nữ cho đi tập huấn hướng nghiệp, rồi được sự giúp đỡ của chính quyền và các sở, ngành, chị Hoa quyết tâm đầu tư máy móc thiết bị, mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và đa dạng hóa mặt hàng. Đặc biệt, để hướng tới hàng hóa tiêu chuẩn OCOP, cuối năm 2021, chị Hoa đã vay thêm 50 triệu đồng nguồn vốn giải quyết việc làm từ NHCSXH mở rộng để cải tạo xưởng, mở rộng sản xuất miến, bún, phở khô. Hiện nay, gia đình chị đã có công xưởng 1.000 m2 với công suất khoảng 03 tấn bún, phở, miến khô/ngày và tạo công ăn việc làm cho 25 công nhân với lương bình quân 10 triệu đồng/tháng.
Đặc biệt, nguồn vốn nhận ủy thác từ ngân sách địa phương tăng mạnh sau khi triển khai Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội đã góp phần giúp Hà Nam giải quyết bài toán tạo việc làm, sinh kế cho người dân. Báo cáo của Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Hà Nam cho biết, trong giai đoạn 2015 - 2021, Chi nhánh NHCSXH tỉnh Hà Nam đã giải ngân cho vay 429,67 tỉ đồng với 9.929 lượt khách hàng vay vốn, mức cho vay bình quân đạt 43,3 triệu đồng/lao động, tổng số lao động được tạo việc làm qua chương trình cho vay là 9.963 người, trong đó lao động nữ là 4.712 người, lao động là người khuyết tật có 335 người, lao động bị thu hồi đất nông nghiệp 560 người.
Một điểm nhấn khác trong công tác tín dụng tại tỉnh Hà Nam là dòng vốn tín dụng cho vay nhà ở xã hội đang trở thành một điểm tựa giúp người dân an cư lạc nghiệp.
Gặp chúng tôi trong ngôi nhà mới, chị Trần Thị Minh Định, xóm 5 Liêm Chung, thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam cho biết, chị làm ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam, chồng chị làm ở Công ty Lắp máy Việt Nam (Lilama) có thu nhập không cao nên từ khi xây dựng gia đình năm 2006, hai vợ chồng chị ở với bố mẹ chồng, cả nhà 04 người một phòng. Con cái lúc nhỏ còn đỡ, nhưng khi lớn dần sinh hoạt trở nên chật chội, bất tiện. Anh chị chắt chiu, dành dụm hơn chục năm cũng chỉ đủ mua đất vào năm 2017. Năm 2020, gia đình chị mới tính đến việc xây nhà nhưng phần tích lũy không đủ. Chị Minh Định chạy đôn chạy đáo đi hỏi bạn bè và được giới thiệu đến NHCSXH. Vay thêm 450 triệu đồng từ nguồn vốn vay nhà ở xã hội cuối năm 2020, năm 2021, gia đình chị Minh Định đã chạm tới ước mơ có một ngôi nhà mới. “Con cái giờ có phòng riêng tiện cho các cháu học tập và sinh hoạt. Không có gói vay này thì chúng em cũng rất là khó khăn, chật vật lắm. Không chỉ mức tiền vay phù hợp với nhu cầu, lãi suất thấp và thời hạn vay dài giúp vợ chồng em không khó tích lũy 3,5 triệu/tháng để trả nợ NHCSXH theo định kì” chị Minh Định kể.
Với trường hợp cán bộ, công chức cha mẹ ở xa như anh Hà Văn Đỉnh, gói hỗ trợ nhà ở xã hội càng thêm quý. Được phân công công tác tại Công an tỉnh Hà Nam, hơn chục năm, lấy vợ rồi sinh con, song hai vợ chồng cùng làm trong ngành thu nhập thấp, nên trước năm 2017, vợ chồng anh Đỉnh phải thuê nhà để ở. Năm 2017, vay mượn khắp nơi, vợ chồng anh mua được mảnh đất có một ngôi nhà cấp 4 cũ trị giá 800 triệu đồng để nương náu. Đến cuối năm 2021, căn nhà xuống cấp không thể không xây nên dù vẫn còn nợ tiền mua đất, vợ chồng anh Đỉnh cũng đành phải tính cách xây nhà. “Ông bà nội, ngoại hỗ trợ cho 500 triệu đồng, em cũng định tính vay ngân hàng thương mại để xây thì được biết có gói cho vay nhà ở xã hội mà lực lượng vũ trang cũng nằm trong đối tượng. Khoản vay 500 triệu đồng với lãi suất cho vay chỉ có 4,8%/năm giúp gia đình em trong việc trả lãi, san sẻ gánh nặng xây nhà” anh Đỉnh cho biết.
Hỗ trợ vốn tín dụng chính sách xã hội cho các đối tượng khó khăn về nhà ở thông qua NHCSXH là một giải pháp hữu hiệu và mang tính nhân văn sâu sắc. Giai đoạn 2016 - 2021, chi nhánh NHCSXH tỉnh Hà Nam đã giải ngân cho các đối tượng vay vốn để xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa nhà để ở theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội với tổng doanh số cho vay 116,326 tỉ đồng, với 339 người thụ hưởng, trong đó có 220 cán bộ, công nhân, viên chức, 72 sĩ quan, hạ sĩ quan, 35 người lao động đang làm việc ở các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp... Nguồn vốn cho vay nhà ở xã hội cũng góp phần "giữ chân" người tài đến và ở lại Hà Nam "an cư, lập nghiệp".
Thúc đẩy thời cơ phát triển kinh tế bền vững
Theo Báo cáo của UBND tỉnh Hà Nam, nguồn vốn cho vay của chương trình giải quyết việc làm hằng năm chỉ đáp ứng được khoảng 20 - 25% nhu cầu vay vốn. Định mức đầu tư cho vay hỗ trợ tạo việc làm mới/lao động còn thấp (bình quân giai đoạn 2015 - 2021 là 43,3 triệu đồng/lao động) dẫn đến hiệu quả, tính ổn định trong hỗ trợ tạo việc làm chưa bền vững. Tình trạng đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, nhiều khu công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp được thành lập nên bắt buộc phải thu hồi đất nông nghiệp để phục vụ phát triển công nghiệp, do đó, một bộ phận người lao động thuộc diện bị thu hồi đất không đủ điều kiện vào làm việc tại các doanh nghiệp còn thiếu việc làm, rất cần được vay vốn để chuyển đổi ngành nghề, tạo sinh kế.
Giai đoạn 2016 - 2021, tỉnh Hà Nam đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, ban hành các cơ chế, chính sách nhằm tạo môi trường hấp dẫn thu hút các các doanh nghiệp đầu tư và người lao động đến làm việc tại tỉnh. Trong đó, phát triển nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp, công nhân lao động trong các khu, cụm công nghiệp được xác định là một trong những giải pháp mang tính căn cơ và cấp thiết. Hỗ trợ vốn tín dụng chính sách xã hội cho các đối tượng có khó khăn về nhà ở là một giải pháp hữu hiệu, mang tính thiết thực cho các đối tượng và hết sức cần thiết, tuy nhiên, nguồn vốn tín dụng ưu đãi còn hạn chế, chưa có cơ chế, kế hoạch tạo lập ổn định và phù hợp nên chưa đáp ứng nhu cầu của các đối tượng.
Trước thực trạng này, NHCSXH đã tham mưu UBND tỉnh Hà Nam 02 đề án mang tính đột phá chiến lược giải quyết các nút thắt phát triển này. Trong đó, Đề án cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm trên địa bàn tỉnh Hà Nam giai đoạn 2022 - 2025 đã đi vào cuộc sống. Dự kiến nguồn vốn địa phương ủy thác qua NHCSXH để thực hiện Đề án trong 04 năm, giai đoạn 2022 - 2025 khoảng 550 tỉ đồng, trong đó nguồn vốn mới bổ sung là 335 tỉ đồng, bình quân mỗi năm tăng 83,75 tỉ đồng. Nguồn vốn bổ sung hằng năm theo Đề án này sẽ cùng nguồn vốn Trung ương hỗ trợ từ Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình và nguồn vốn NHCSXH huy động để cho vay hỗ trợ tạo việc làm, góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 11.500 lao động trong giai đoạn 2022 - 2025 (bình quân hằng năm giải quyết việc làm cho khoảng 2.875 lao động). Đề án cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm trên địa bàn tỉnh Hà Nam sẽ góp phần duy trì và giảm tỉ lệ thất nghiệp hằng năm ở mức dưới 1,5% trong giai đoạn 2022 - 2025 và các năm tiếp theo; tiếp tục duy trì tỉ lệ sử dụng thời gian lao động ở nông thôn ở mức trên 90%; ngăn ngừa, giảm thiểu tối đa việc thiếu việc làm, lao động thất nghiệp trên địa bàn tỉnh.
.JPG)
Được vay 500 triệu đồng với lãi suất ưu đãi từ chương trình nhà ở xã hội,
gia đình anh Hà Văn Đỉnh ở thành phố Phủ Lý có điều kiện xây lại nhà mới ba tầng kiên cố
Tiếp đó, tháng 10/2022, tỉnh Hà Nam đã ban hành Đề án “Hỗ trợ vốn tín dụng chính sách để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở trên địa bàn tỉnh Hà Nam giai đoạn 2022 - 2025” với định hướng toàn tỉnh hỗ trợ được khoảng 1.800 đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội theo quy định được vay vốn chương trình cho vay nhà ở xã hội tại Chi nhánh NHCSXH tỉnh Hà Nam để mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở theo chính sách về nhà ở xã hội quy định tại Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, Nghị định số 49/2021/NĐ-CP ngày 01/4/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP. Trong đó có tối thiểu 1.200 người thu nhập thấp, công nhân lao động ở các doanh nghiệp trong và ngoài khu, cụm công nghiệp trong tỉnh được hỗ trợ cho vay vốn để mua, thuê mua nhà ở xã hội tại các dự án nhà ở xã hội của tỉnh. Dự kiến tổng nguồn vốn thực hiện Đề án này trong 04 năm, giai đoạn 2022 - 2025 khoảng 560 tỉ đồng (trong đó, nguồn vốn cho vay xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở khoảng 240 tỉ đồng, trung bình 60 tỉ đồng/năm; nguồn vốn cho vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội khoảng 320 tỉ đồng). Về cơ cấu nguồn vốn, bên cạnh nguồn vốn ngân sách trung ương là 464 tỉ đồng, tỉnh Hà Nam dự kiến ủy thác vốn ngân sách địa phương là 96 tỉ đồng.
Tính đến ngày 31/3/2023, vốn nhận ủy thác từ ngân sách địa phương đạt 150,323 tỉ đồng, chiếm 5,38% tổng nguồn vốn, tăng 37,100 triệu đồng so với năm 2022. Nguồn vốn này cùng với nguồn vốn phân bổ từ NHCSXH cho tỉnh Hà Nam đã góp phần thực hiện Chương trình cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm đến ngày 31/3/2023 đạt 482.941 triệu đồng với 8.748 lao động được vay vốn hỗ trợ tạo việc làm để đầu tư sản xuất, kinh doanh, thu hút lao động có công ăn việc làm ổn định, tăng thu nhập và làm giàu ngay chính trên quê hương mình. Dư nợ Chương trình cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP đến ngày 31/3/2023 đạt 176.059 triệu đồng với 534 khách hàng. Tới đây, chương trình này hứa hẹn những bước tiến mới khi các dự án nhà ở chung cư hoàn thành và nguồn vốn ủy thác của tỉnh Hà Nam chuyển sang NHCSXH được đẩy nhanh hơn nữa theo kế hoạch đề ra.
Phó Giám đốc phụ trách Chi nhánh NHCSXH tỉnh Hà Nam Lê Thị Kim Dung cho biết, Chi nhánh sẽ báo cáo Tổng Giám đốc NHCSXH bổ sung nguồn vốn cho vay chương trình hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm vì nhu cầu vay vốn đối với chương trình này còn rất lớn. Đồng thời, tổ chức khảo sát nhu cầu vay vốn của 100% các đối tượng được duyệt mua nhà ở xã hội theo danh sách được Sở Xây dựng tỉnh Hà Nam đã đăng tải trên website của Sở để tổ chức giải ngân kịp thời, đảm bảo đúng đối tượng, đúng quy định. Đây sẽ là một bước đột phá mới trong việc tạo việc làm và hỗ trợ thu hút đầu tư trong và ngoài nước, góp phần chung tay xây dựng tỉnh Hà Nam giàu đẹp, văn minh, phấn đấu đến năm 2035 trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.
Minh Ngọc (Hà Nội)