Nghệ An là địa phương đất rộng, người đông, dân số trên 3,3 triệu người; trong đó, dân số ở khu vực nông thôn chiếm 85,3%. Vì vậy, việc triển khai Chiến lược Quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân, xây dựng nông thôn mới hiệu quả.

 

Với nhận thức ngày càng cao về vấn đề vệ sinh môi trường, sự vào cuộc của chính quyền địa phương và nhất là nguồn vốn ưu đãi từ chương trình cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn nên cuộc sống người dân tại Nghệ An có nhiều đổi thay.
 

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Quỳnh Lập, thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Nho cho biết: Quỳnh Lập là xã biển đất chật, người đông, nước sạch khó khăn và việc xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh cũng rất nan giải. Nhưng với nguồn vốn ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH), nhiều hộ thuộc diện được vay vốn đầu tư công trình nước sạch, xây dựng nhà vệ sinh... Cũng nhờ đó, năm 2017, xã Quỳnh Lập đã về đích nông thôn mới. 
 

Không chỉ ở thị xã Hoàng Mai, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến nay đã có công trình nước sạch, nhà vệ sinh đảm bảo tiêu chuẩn. 
 

Năm 2003, trước khi triển khai Quyết định số 62/2004/QĐ-TTg ngày 16/4/2004 của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng thực hiện Chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn (Quyết định 62), số hộ dân nông thôn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 271,4 nghìn hộ (chiếm 51%); đặc biệt, số hộ được sử dụng nước sinh hoạt đạt chuẩn quốc gia chỉ đạt 13%; tỷ lệ hộ dân có nhà tiêu, chuồng trại hợp vệ sinh rất thấp, trong đó, có cả một số trường mầm non, tiểu học và trạm y tế chưa có đủ nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh. 
 

Triển khai Quyết định số 62, nguồn vốn tín dụng của NHCSXH đã trở thành công cụ, góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, xây dựng nông thôn mới trên địa bàn. Điều đó được minh chứng thông qua doanh số cho vay để làm mới, sửa chữa, cải tạo công trình do đã hư hỏng, xuống cấp đạt 2.353 tỷ đồng, với hơn 219 nghìn lượt hộ được vay vốn; doanh số thu nợ đạt 1.253 tỷ đồng, với hơn 145 nghìn hộ tất toán nợ.
 

Theo Phó Giám đốc NHCSXH tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Vinh, Quyết định 62 là chủ trương rất đúng đắn của Chính phủ được cấp ủy, chính quyền và Nhân dân đồng tình ủng hộ.
 

Đây cũng chính là quyết sách quan trọng, phát huy được sức dân theo phương châm "Nhà nước và Nhân dân cùng làm" vừa góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo vệ sức khỏe người dân, vừa tham gia giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường ở khu vực nông thôn. Mặt khác, dưới góc độ kinh tế, chính sách này đã gián tiếp hỗ trợ nguồn lực để người dân phát triển kinh tế đi đôi với đảm bảo an sinh và góp phần xây dựng nông thôn mới.
 

Chương trình cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn của NHCSXH đã góp phần cải thiện điều kiện sống, đảm bảo sức khỏe cho người dân; nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho người dân ở khu vực nông thôn; góp phần quan trọng vào việc thay đổi một số tập quán, thói quen lạc hậu trong sinh hoạt và đời sống của một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số ở miền núi; góp phần giải quyết vấn đề rác thải sinh hoạt và ô nhiễm môi trường, tạo cảnh quan và môi trường sống thân thiện, là nguồn lực quan trọng để phát triển và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 
 

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện chương trình còn gặp một số khó khăn, cụ thể: Nguồn vốn còn khiêm tốn so với nhu cầu thực tế của người dân trên địa bàn; mặc dù đã điều chỉnh mức cho vay từ 4 triệu đồng/công trình lên 10 triệu đồng/công trình so với khi bắt đầu thực hiện chương trình, song mức cho vay vẫn còn quá thấp so với chi phí thực tế hiện nay.
 

Hiện tại, tỷ lệ hộ dân được dùng nước, nhà tiêu hợp vệ sinh... trên địa bàn tỉnh Nghệ An vẫn còn thấp, trong khi nguồn lực khác của địa phương dành cho lĩnh vực này còn hạn chế. Bên cạnh đó, ngoài khu vực nông thôn, một bộ phận hộ nghèo, hộ cận nghèo ở khu vực đô thị cũng rất cần nguồn vốn vay ưu đãi để xây dựng, lắp đặt các công trình nước sạch và vệ sinh môi trường nhưng chưa có cơ chế để được tiếp cận.
 

Để chương trình tiếp tục có những đóng góp quan trọng vào thực hiện Chiến lược Quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn trong giai đoạn tới, đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện chương trình tín dụng cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn khi hết thời gian quy định (31/12/2020). Đồng thời, xem xét gắn chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn với chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cho người dân khu vực nông thôn được vay vốn để xây dựng các công trình phục vụ nhu cầu thiết yếu của cuộc sống và xây dựng nông thôn mới.
 

Nghiên cứu mở rộng cho vay đối với các đối tượng là hộ nghèo, hộ cận nghèo và thu nhập trung bình tại khu vực thành thị để góp phần cải thiện điều kiện sinh hoạt thiết yếu đối với nhóm đối tượng này, nhất là tại các thị trấn thuộc huyện. Đồng thời, nâng mức cho vay tối đa lên 20 triệu đồng/công trình để đáp ứng chi phí cần thiết xây dựng công trình nước sạch và vệ sinh đảm bảo chất lượng. 
 

Thu Huyền

Tạp chí Ngân hàng số Chuyên đề đặc biệt 2021