Bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã điều hành tăng trưởng tín dụng linh hoạt, hiệu quả, kịp thời, đáp ứng vốn cho nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cùng với những giải pháp tăng khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp và nền kinh tế, cộng với nhu cầu vốn thường tăng mạnh vào những tháng cuối năm, mục tiêu tăng trưởng tín dụng 15% năm 2024 là hoàn toàn khả thi.
Trong 9 tháng đầu năm 2024, bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước có nhiều khó khăn và thuận lợi đan xen, tại nhiều nền kinh tế lớn, kinh tế giảm tốc trong nhiều tháng. Lạm phát toàn cầu hạ nhiệt nhanh sau thời gian thắt chặt tiền tệ kéo dài và giá dầu giảm. Do đó, một số ngân hàng trung ương (NHTW) bắt đầu hạ lãi suất và phát tín hiệu nới lỏng chính sách tiền tệ (CSTT). Ngày 18/9/2024, Fed cắt giảm lãi suất 0,5 điểm phần trăm, lần đầu tiên sau 4 năm duy trì mặt bằng lãi suất cao, Trung Quốc giảm một loạt lãi suất điều hành và công bố gói kích thích kinh tế lớn nhất kể từ sau đại dịch Covid-19.
9 tháng đầu năm 2024, NHNN đã điều hành tăng trưởng tín dụng linh hoạt, hiệu quả, kịp thời hỗ trợ
các doanh gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng
Trong nước, kinh tế tiếp tục phục hồi tích cực mặc dù bị tác động lớn bởi cơn bão Yagi. GDP 9 tháng đầu năm 2024 tăng 6,82% so với cùng kỳ năm 2023, các động lực chính là từ xuất khẩu, dịch vụ và xây dựng. Lạm phát ổn định, trong đó chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 9 tháng năm 2024 tăng 3,88%; lạm phát cơ bản tăng 2,69% so với cùng kỳ năm 2023.
Trong bối cảnh đó, bám sát Nghị quyết của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, NHNN điều hành CSTT chắc chắn, chủ động, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp đồng bộ, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế hợp lý.
Linh hoạt điều hành tín dụng
Trong 9 tháng đầu năm 2024, NHNN đã triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp điều hành linh hoạt tín dụng để tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng (TCTD) chủ động thực hiện tăng trưởng tín dụng, từ đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Trong bối cảnh sức hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu, làm cho tăng trưởng tín dụng thấp hơn chỉ tiêu định hướng 15% hồi đầu năm; mức tăng trưởng tín dụng của các TCTD không đồng đều. Bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về điều hành tăng trưởng tín dụng linh hoạt, hiệu quả, kịp thời, đáp ứng vốn cho nền kinh tế và kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, NHNN đã chủ động điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các TCTD, đồng thời có giải pháp triển khai chủ trương của Quốc hội, Chính phủ trong việc từng bước dỡ bỏ dần biện pháp giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng. Theo đó, kể từ ngày 28/8/2024, TCTD có tốc độ tăng trưởng tín dụng năm 2024 đạt từ 80% chỉ tiêu NHNN đã thông báo đầu năm 2024 sẽ được chủ động điều chỉnh tăng thêm dư nợ tín dụng. Việc điều chỉnh, bổ sung hạn mức tăng trưởng tín dụng cho TCTD nêu trên được NHNN chủ động triển khai.
Bên cạnh đó, NHNN cũng hoàn thiện khung khổ pháp lý hướng dẫn Luật Các TCTD năm 2024 tạo thuận lợi cho hoạt động của các TCTD, cũng như nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của người dân, doanh nghiệp; cho phép kéo dài thời gian cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ thêm 6 tháng (đến hết ngày 31/12/2024) theo Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của Thống đốc NHNN quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn. Bên cạnh đó, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 05/01/2024 về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 và các văn bản chỉ đạo, công điện, chỉ thị, trong 9 tháng đầu năm 2024, NHNN đã kịp thời ban hành 8 văn bản chỉ đạo toàn hệ thống về công tác tín dụng; làm việc trực tiếp với 4 ngân hàng thương mại nhà nước (chiếm khoảng 45% tín dụng toàn hệ thống) để chỉ đạo một số nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có các giải pháp nhằm phát huy vai trò chủ lực trong cung ứng vốn tín dụng; đồng thời đã tổ chức 2 hội nghị về đẩy mạnh tín dụng ngân hàng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh đó, ngành Ngân hàng tiếp tục quyết liệt triển khai các chương trình, chính sách tín dụng đối với các ngành, lĩnh vực theo chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Việc triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp trên đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế.
Theo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), đến ngày 30/9/2024, tín dụng toàn nền kinh tế đạt gần 14,8 triệu tỉ đồng, tăng 9% so với cuối năm 2023, tăng 16,01% so với cùng kỳ năm 2023 (cùng kỳ năm 2023 tăng 6,92% so với cuối năm 2022). Tín dụng tập trung vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên. Cụ thể, đến cuối tháng 8/2024, theo các ngành kinh tế, dư nợ ngành nông, lâm, thủy sản chiếm 6,81%, ngành công nghiệp và xây dựng chiếm 25,56%, ngành thương mại dịch vụ chiếm 67,63%. Đối với lĩnh vực ưu tiên như: Tín dụng lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tăng 4,64%; tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng 2,72%; tín dụng đối với lĩnh vực doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao tăng 25,74%; tín dụng đối với lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ tăng 18,06%...
Ngoài các giải pháp tăng khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, ngành Ngân hàng còn tích cực triển khai các giải pháp góp phần hỗ trợ người dân, doanh nghiệp bị thiệt hại bởi cơn bão số 3 (Yagi). NHNN đã ban hành các văn bản chỉ đạo TCTD triển khai những biện pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho khách hàng như: Cơ cấu lại thời hạn trả nợ; xem xét miễn giảm lãi vay, hạ lãi suất; tiếp tục cho vay mới khôi phục sản xuất, kinh doanh sau bão số 3 theo các chương trình, các gói tín dụng mới với lãi suất phù hợp; thực hiện xử lý nợ đối với khách hàng bị thiệt hại về vốn vay theo quy định hiện hành và giao NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố, đôn đốc, giám sát việc thực hiện cam kết (cho vay mới, hạ lãi suất...) của các chi nhánh TCTD trên địa bàn; tổ chức Hội nghị trực tuyến với Ủy ban nhân dân 26 tỉnh, thành phố để triển khai các giải pháp của ngành Ngân hàng hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, giúp người dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng sớm khôi phục sản xuất và ổn định đời sống. Đến cuối tháng 9/2024, đã có 35/40 ngân hàng gửi thông báo về NHNN và công bố hỗ trợ cho đồng bào bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 3 là 405.000 tỉ đồng cho vay mới và hạ lãi suất, trong đó dành khoảng 300.000 tỉ đồng cho vay mới khôi phục sản xuất, kinh doanh. Mức giảm lãi suất cho vay đối với dư nợ hiện hữu từ 0,5% - 2%/năm, mức lãi suất cho vay đối với các khoản giải ngân mới ngắn hạn từ 5% - 6,7%, trung dài hạn từ 5,5% - 8%/năm.
Bên cạnh đó, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 143/NQ-CP ngày 17/9/2024 về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để khẩn trương khắc phục hậu quả bão số 3, nhanh chóng ổn định tình hình Nhân dân, khôi phục sản xuất, kinh doanh, tích cực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát tốt lạm phát, hiện nay NHNN đang xây dựng dự thảo để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định về việc phân loại tài sản có, mức trích lập dự phòng rủi ro, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng rủi ro để xử lý rủi ro nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn, thiệt hại do ảnh hưởng của cơn bão số 3. Đồng thời, NHNN đã xây dựng và gửi xin ý kiến rộng rãi các tổ chức, cá nhân đối với Thông tư hướng dẫn các TCTD thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ đối với khách hàng gặp khó khăn trong việc trả nợ do ảnh hưởng của cơn bão số 3.
Nhằm tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn chi phí thấp từ NHNN, qua đó có điều kiện để hỗ trợ nền kinh tế, NHNN tiếp tục giữ nguyên các mức lãi suất điều hành trong bối cảnh Mỹ và nhiều NHTW lớn tuy đã giảm lãi suất nhưng lãi suất thế giới vẫn neo cao. Đồng thời, NHNN tiếp tục chỉ đạo TCTD tiết giảm chi phí hoạt động để phấn đấu giảm lãi suất cho vay, yêu cầu TCTD thực hiện báo cáo và công bố công khai mức lãi suất cho vay bình quân, chênh lệch lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân trên trang thông tin điện tử của TCTD.
Theo Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN), đến cuối tháng 9/2024, lãi suất cho vay bình quân các giao dịch phát sinh mới ở mức 6,64%/năm, giảm 0,45%/năm so với cuối năm 2023. Như vậy, lãi suất cho vay tiếp tục kéo dài xu hướng giảm từ năm 2023 đến nay theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tín dụng cho nền kinh tế
Những tháng cuối năm 2024, nền kinh tế tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức từ các yếu tố bất lợi bên ngoài. Kinh tế, thương mại, đầu tư toàn cầu phục hồi chậm, thiếu vững chắc, giá vàng, xăng dầu, hàng hóa cơ bản, cước vận tải quốc tế biến động mạnh... Bên cạnh đó là những khó khăn nội tại của nền kinh tế, đặc biệt là ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây thiệt hại nặng nề tại nhiều địa phương.
Tuy nhiên, cũng có những thời cơ, thuận lợi, nhất là xu hướng phục hồi tích cực của nền kinh tế, tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau cao hơn quý trước; 9 tháng năm 2024 tốt hơn cùng kỳ năm 2023 trên hầu hết các lĩnh vực. Đó cũng là xu hướng của tăng trưởng tín dụng trong 9 tháng đầu năm 2024. Thông thường cuối năm, tín dụng thường tăng trưởng mạnh. Cùng với các giải pháp của ngành Ngân hàng, mục tiêu tăng trưởng tín dụng 15% là khả thi.
Trong bối cảnh đó, NHNN tiếp tục xác định các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm điều hành tín dụng các tháng cuối năm 2024 như sau:
Thứ nhất, thực hiện các giải pháp điều hành tín dụng chủ động, linh hoạt, phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát, đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế.
Thứ hai, tiếp tục chỉ đạo các TCTD: (i) Tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng theo chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; (ii) Tiếp tục kiểm soát tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; (iii) Rà soát, đơn giản hóa thủ tục, hồ sơ vay vốn, tài sản bảo đảm, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng; (iv) Triển khai chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn theo Thông tư số 02/2023/TT-NHNN và Thông tư số 06/2024/TT-NHNN ngày 18/6/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 02/2023/TT-NHNN; (v) Triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho khách hàng vay vốn bị ảnh hưởng bởi cơn bão Yagi.
Thứ ba, tiếp tục theo dõi, đôn đốc các TCTD triển khai quyết liệt các chương trình, chính sách tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trong đó có: Chương trình cho vay phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ theo Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững (quy mô từ 120.000 tỉ đồng lên 145.000 tỉ đồng); chương trình cho vay lĩnh vực lâm sản, thủy sản (quy mô từ 15.000 tỉ đồng lên 60.000 tỉ đồng); chương trình cho vay liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long. Phối hợp với các bộ, ngành kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.
Thứ tư, đẩy mạnh triển khai chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp thông qua tổ chức các Hội nghị kết nối doanh nghiệp, Hiệp hội doanh nghiệp bằng hình thức phù hợp theo vùng và tại các tỉnh, thành phố. Đồng thời, chỉ đạo các ngân hàng thương mại chủ động tổ chức Hội nghị khách hàng để tháo gỡ, chia sẻ khó khăn với khách hàng.
Thứ năm, tiếp tục triển khai các kế hoạch, chương trình hành động của ngành Ngân hàng thực hiện: Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 và Đề án những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu; các nghị quyết của Đảng, Chính phủ về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới; về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn; phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh 6 vùng kinh tế trong cả nước.
Thứ sáu, tạo điều kiện thuận lợi để Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện tốt các chương trình tín dụng chính sách. Tiếp tục đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ được giao của ngành Ngân hàng tại các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Thứ bảy, tiếp tục rà soát để sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật quy định về hoạt động tín dụng, ngân hàng phù hợp với quy định của Luật Các TCTD năm 2024 và các luật mới được ban hành; khẩn trương xây dựng Thông tư quy định về cơ cấu lại thời hạn trả nợ và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định về việc phân loại tài sản có, mức trích lập dự phòng rủi ro, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng rủi ro để xử lý rủi ro nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn, thiệt hại do ảnh hưởng của cơn bão số 3.
Thứ tám, về lãi suất, NHNN tiếp tục điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến thị trường, kinh tế vĩ mô, lạm phát và mục tiêu CSTT; khuyến khích các TCTD tiếp tục tiết giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục cho vay, tăng cường ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số vào quy trình cho vay, tiếp tục phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ nền kinh tế.
Những tháng cuối năm, để hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, tăng khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp, thúc đẩy tín dụng ra nền kinh tế, bên cạnh các giải pháp của ngành Ngân hàng, cũng cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành. Theo đó cần những giải pháp như: Miễn, giảm phí, thuế cho doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 3; các chính sách về kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu; khai thác thị trường nội địa; cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính; ổn định, khơi thông dòng vốn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp; xử lý các vấn đề tồn tại của thị trường bất động sản, thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững. Đồng thời, cần nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa…
Về phía các doanh nghiệp, cần nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn thông qua các biện pháp tái cấu trúc hoạt động, nâng cao năng lực quản trị điều hành, xây dựng các phương án, dự án sản xuất, kinh doanh khả thi, minh bạch tình hình tài chính… để TCTD có cơ sở thẩm định, quyết định cho vay và tăng khả năng tiếp cận các nguồn vốn từ các kênh huy động khác (như phát hành cổ phiếu, trái phiếu…).
Tài liệu tham khảo:
1. Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của Thống đốc NHNN quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn.
2. Nghị quyết số 143/NQ-CP ngày 17/9/2024 về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để khẩn trương khắc phục hậu quả bão số 3 (Yagi), nhanh chóng ổn định tình hình Nhân dân, đẩy mạnh khôi phục sản xuất, kinh doanh, tích cực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát tốt lạm phát.
3. https://www.sbv.gov.vn
Trang Hạ (NHNN)