1. Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Tiền Giang 
 

Tiền Giang là tỉnh thuộc Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), đồng thời là tỉnh nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh (GRDP) bình quân giai đoạn 2016 - 2020 đạt 7,3%/năm; GRDP năm 2021 so với năm 2020 tăng trưởng âm (-0,72%) do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. GRDP bình quân đầu người năm 2021 đạt 56,4 triệu đồng, tương đương 2.439 USD; công tác giải quyết việc làm, thực hiện các chính sách hỗ trợ tạo việc làm, phát triển thị trường lao động được chú trọng; tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 51%, đã kéo giảm tỷ lệ lao động thất nghiệp khu vực thành thị dưới 3%; hàng năm tạo việc làm trên 20 nghìn người.
 

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, tăng trưởng và phát triển kinh tế nhưng không để ai bị bỏ lại phía sau, công tác giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Tiền Giang được đặc biệt quan tâm thực hiện với nhiều giải pháp thiết thực, kết hợp đồng bộ với các chính sách trợ giúp người nghèo thoát nghèo bền vững. Thành quả là số hộ nghèo, hộ cận nghèo giảm xuống rõ rệt, nếu như năm 2016, tổng số hộ nghèo là 26.858 hộ, hộ cận nghèo là 16.817 hộ, thì năm 2021 số hộ nghèo giảm xuống còn 8.112 hộ, giảm 18.746 hộ, số hộ cận nghèo còn 16.113 hộ, giảm 704 hộ.
 

Được sự quan tâm của Trung ương và Ủy ban nhân dân tỉnh, tại các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh Tiền Giang, nguồn vốn cho vay các đối tượng chính sách không ngừng được tăng lên. Tổng nguồn vốn đến ngày 31/12/2021 là 3.118,9 tỷ đồng, tăng trưởng 11,8% so với cuối năm 2020, trong đó: Nguồn vốn cân đối từ Trung ương: 2.580,3 tỷ đồng, tăng 814,9 tỷ đồng so với năm 2015 (+46,16%) và chiếm tỷ trọng 92,48%/tổng nguồn vốn (nguồn vốn huy động tại địa phương được Trung ương cấp bù lãi suất là 563,8 tỷ đồng, tăng 453,4 tỷ đồng so với năm 2015, chiếm tỷ trọng 17,9%/tổng nguồn vốn); nguồn vốn nhận ủy thác tại địa phương là 250,617 tỷ đồng, tăng 233,347 tỷ đồng so với năm 2015 (+1.351%), chiếm tỷ trọng 8,03%/tổng nguồn vốn.
 

Nguồn vốn trên được sử dụng cho vay theo các chương trình hỗ trợ thiết thực các đối tượng chính sách, cụ thể: Đến ngày 31/12/2021, tổng dư nợ các chương trình tín dụng chính sách xã hội đạt 3.114,3 tỷ đồng, tăng 1.007,4 tỷ đồng (tăng 56,63%) so với cùng kỳ năm 2015; tốc độ tăng trưởng dư nợ bình quân hàng năm đạt 11,32%, với 106.180 khách hàng còn dư nợ. Trong giai đoạn từ năm 2016 đến nay, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) tỉnh Tiền Giang đã cho 201.839 lượt khách hàng vay vốn với tổng doanh số cho vay đạt 4.303,4 tỷ đồng, tổng doanh số thu nợ đạt 3.130,5 tỷ đồng (bằng 72,7% doanh số cho vay).

 

2. Hiệu quả của tín dụng chính sách xã hội trên địa bàn tỉnh Tiền Giang
 

Hoạt động tín dụng chính sách xã hội đã đạt được nhiều thành quả đáng ghi nhận về mặt kinh tế và xã hội, phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị để thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, giải quyết việc làm và xuất khẩu lao động; giải quyết kịp thời cho hộ nghèo không có nhà ở hoặc nhà ở tạm bợ vay vốn làm nhà. Đặc biệt, đã giải quyết cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác vay vốn để xây dựng công trình nước sạch và vệ sinh môi trường ở khu vực nông thôn, góp phần thực hiện chủ trương đảm bảo an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước, xây dựng nông thôn mới; nguồn vốn cho vay ưu đãi đã và đang phát huy hiệu quả, góp phần hạn chế tình trạng cho vay nặng lãi, tín dụng đen và tạo sự ổn định xã hội ở nông thôn; giúp họ có thêm nhiều cơ hội để tạo ra việc làm mới, ngành nghề mới; tăng thu nhập, cải thiện đời sống, vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng bằng năng lực và khả năng của mình.
 

Nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội cũng đã góp phần làm giảm tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh từ 4,99% năm 2015 xuống còn 1,6% năm 2021; tỷ lệ hộ cận nghèo từ 6,07% năm 2015 xuống còn 3,18% năm 2021; tỷ lệ tái nghèo cũng đã giảm đáng kể. Bên cạnh đó, trong công tác xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2015 - 2021, vốn tín dụng chính sách xã hội đã góp phần giúp các xã đang xây dựng nông thôn mới đạt một số tiêu chí như: Thu hút và tạo việc làm cho 8.744 lao động (trong đó 140 lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài); xây dựng 334 công trình nước sạch và vệ sinh môi trường ở nông thôn; xây dựng 34 căn nhà cho hộ nghèo theo Quyết định số 33/2015/QĐ-TTg ngày 10/8/2015 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo theo chuẩn nghèo giai đoạn 2011 - 2015 (Chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg giai đoạn 2). Đến nay, toàn tỉnh đã có 124/143 xã  (86,71%) đạt chuẩn nông thôn mới; 08 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; thành phố Mỹ Tho, thị xã Cai Lậy, thị xã Gò Công hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; huyện Chợ Gạo và huyện Gò Công Đông đạt chuẩn huyện nông thôn mới.
 

Ngoài ra, vốn tín dụng chính sách xã hội góp phần củng cố hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội tại cơ sở, gắn kết cộng đồng dân cư thông qua hoạt động của các tổ tiết kiệm và vay vốn, giúp nhân dân bám đất, bám làng ở các vùng nông thôn; đồng thời giúp chính quyền cơ sở hoạch định chính sách phát triển kinh tế tại địa phương, giúp các tổ chức chính trị - xã hội gắn bó, gần gũi hơn với nhân dân, hội viên. 
 

Tín dụng chính sách xã hội ngoài việc góp phần thực hiện chủ trương giảm nghèo bền vững, đảm bảo an sinh xã hội, còn góp phần ổn định tình hình chính trị, an ninh quốc phòng trên địa bàn toàn tỉnh. Qua đó, khuyến khích hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác an tâm lao động sản xuất kinh doanh, giúp họ dần ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo bền vững.

 

3. Vai trò và giải pháp nâng cao hiệu quả của tổ tiết kiệm và vay vốn trong cho vay các đối tượng chính sách
 

NHCSXH là một tổ chức tín dụng đặc thù, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận và có những đặc điểm riêng so với các tổ chức tín dụng khác, do đó, tín dụng chính sách vừa phải đảm bảo bản chất tín dụng, vừa mang tính xã hội rộng rãi. Mô hình quản lý và hoạt động của NHCSXH bao gồm: Hội đồng quản trị cấp Trung ương; Ban Đại diện Hội đồng quản trị NHCSXH các cấp; bộ phận cán bộ NHCSXH chuyên trách làm nhiệm vụ tác nghiệp; các tổ chức chính trị - xã hội làm dịch vụ ủy thác cho vay; các tổ tiết kiệm và vay vốn do cộng đồng dân cư tự nguyện thành lập, làm nhiệm vụ bình xét công khai, dân chủ để lựa chọn người có đủ điều kiện vay vốn. Đây là mô hình hoàn toàn mới đã huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị nhằm thực hiện mục tiêu giảm nghèo, giải quyết việc làm, xã hội hóa hoạt động tín dụng ưu đãi, trong đó, tổ tiết kiệm và vay vốn có vai trò rất quan trọng.
 

Tổ tiết kiệm và vay vốn là cánh tay nối dài của NHCSXH trong thực hiện tín dụng chính sách xã hội, là cầu nối giữa ngân hàng với người vay vốn, đã góp phần chuyển tải nguồn vốn tín dụng ưu đãi của Chính phủ đến với các đối tượng thụ hưởng kịp thời và tiết giảm chi phí cho người vay. Việc thành lập tổ tiết kiệm và vay vốn theo địa bàn ấp, khu phố đã giúp cho việc quản lý nguồn vốn được tốt hơn, hộ vay được thuận lợi hơn trong việc bình xét để vay vốn; thực hiện các thủ tục vay vốn dễ dàng và thuận tiện cho việc sinh hoạt định kỳ theo quy ước hoạt động của tổ.
 

Tổ tiết kiệm và vay vốn giống như các lớp đào tạo cầm tay chỉ việc, các thành viên được cung cấp nhiều nguồn thông tin, được học tập, chuyển giao khoa học kỹ thuật, áp dụng vào sản xuất kinh doanh, được chăm sóc sức khỏe, trao đổi kinh nghiệm giúp đỡ lẫn nhau và tạo nên sức mạnh cộng đồng dân cư đầm ấm, đồng thời rất thuận lợi cho việc kiểm tra, giám sát, công khai, dân chủ trên địa bàn. 
 

Đến ngày 31/12/2021, trên địa bàn tỉnh Tiền Giang có 2.819 tổ tiết kiệm và vay vốn, mỗi ấp, khu phố đều có tổ tiết kiệm và vay vốn. Kết quả phân loại chất lượng hoạt động đến cuối năm 2021, cụ thể như sau: Tổ hoạt động tốt là 2.530 tổ, đạt tỷ lệ 89,75%; tổ hoạt động khá là 252 tổ, đạt tỷ lệ 8,94%; tổ hoạt động trung bình là 35 tổ, tỷ lệ 1,24%; tổ xếp loại yếu kém là 02 tổ, tỷ lệ 0,69%.
 

Thông qua quản lý hoạt động của tổ tiết kiệm và vay vốn và áp dụng phương thức giải ngân trực tiếp đến từng người vay vốn, NHCSXH đã chuyển tải vốn tín dụng chính sách xã hội của Nhà nước đến tận tay người thụ hưởng một cách nhanh chóng, thông suốt, bảo đảm công khai, dân chủ. 
 

Hoạt động của tổ tiết kiệm và vay vốn đã làm tăng sự đoàn kết, tính nhân ái, giúp các hộ nghèo hình thành thói quen tiết kiệm và tăng cường trách nhiệm cộng đồng trong quá trình tổ chức sản xuất, kinh doanh, ổn định cuộc sống, thực hiện nghĩa vụ công dân, nghĩa vụ trả nợ ngân hàng. Nhờ có vốn kịp thời, các hộ nghèo có điều kiện để phát triển sản xuất, cải thiện cuộc sống, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh. 
 

Qua tổ tiết kiệm và vay vốn, công tác truyền thông chính sách, chủ trương mới của Chính phủ được đưa đến với người dân một cách trực quan sinh động, đồng thời chỉ đạo của các cấp cơ sở về việc thường xuyên giám sát quản lý nguồn vốn ủy thác có hiệu quả và chuyển tải vốn tín dụng chính sách xã hội kịp thời đến người dân trên địa bàn.
 

Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, tổ tiết kiệm và vay vốn trên địa bàn tỉnh Tiền Giang cũng còn một số tồn tại, hạn chế sau:
 

Một là, việc duy trì sinh hoạt tổ ở một vài nơi còn chưa đúng định kỳ, nội dung sinh hoạt còn chưa phong phú, một số nơi chủ yếu tập trung đôn đốc việc trả nợ và thực hiện thu lãi, việc lồng ghép phổ biến kiến thức hỗ trợ hộ gia đình phát triển sản xuất còn hạn chế; hướng dẫn giúp đỡ lẫn nhau giữa các tổ viên trong sản xuất và cuộc sống chưa nhiều như kỳ vọng.
 

Hai là, một số Ban quản lý tổ tiết kiệm và vay vốn chưa thể hiện hết trách nhiệm của mình trong việc đôn đốc, kiểm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn của người vay; chưa tham dự đầy đủ các buổi họp giao ban hàng tháng tại điểm giao dịch xã, nên đôi lúc chưa nắm bắt được thông tin mới do ngân hàng cung cấp, vì vậy,  khi  thực hiện còn gặp khó khăn, lúng túng trong xử lý vụ việc phát sinh.
 

Ba là, công tác lưu trữ hồ sơ sổ sách theo dõi hoạt động ủy nhiệm tại một số tổ tiết kiệm và vay vốn còn chưa đầy đủ, chưa khoa học.
 

Chất lượng hoạt động của tổ tiết kiệm và vay vốn có ý nghĩa rất quan trọng, được xem là mạng lưới cơ bản, trực tiếp làm nhiệm vụ ủy thác, quyết định chất lượng ủy thác. Do vậy, công tác phối hợp giữa Hội, đoàn thể và NHCSXH theo dõi chất lượng tổ tiết kiệm và vay vốn nhằm củng cố, kiện toàn tổ, nâng cao chất lượng hoạt động tổ, đảm bảo hoạt động ủy thác thông suốt, hiệu quả là công việc thường xuyên, liên tục. Để nâng cao chất lượng hoạt động tổ tiết kiệm và vay vốn, tạo nền tảng bền vững trong hoạt động tín dụng chính sách xã hội, chúng tôi cho rằng cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:
 

Thứ nhất, cần có sự quan tâm chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương; Ban giảm nghèo, Hội đoàn thể cấp xã đối với hoạt động của tổ tiết kiệm và vay vốn; kịp thời nắm bắt những khó khăn, vướng mắc để chỉ đạo các tổ chức chính trị - xã hội phối hợp có biện pháp tháo gỡ, xử lý kịp thời. 
 

Thứ hai, thực hiện nghiêm quy trình cho vay, tổ chức họp tổ để bình xét, lựa chọn công khai, dân chủ, công bằng, đúng đối tượng, đủ điều kiện vay vốn để lập danh sách đề nghị Ủy ban nhân dân xã xác nhận.
 

Thứ ba, tích cực đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các chương trình tín dụng chính sách xã hội trên địa bàn vào các buổi sinh hoạt của tổ hoặc lồng ghép triển khai nghiệp vụ công tác đoàn thể; đồng thời, tuyên truyền cho tổ viên hiểu rõ quyền lợi, trách nhiệm khi vay vốn.
 

Thứ tư, Ban quản lý tổ tiết kiệm và vay vốn cùng các tổ viên trong tổ phải thực hiện đúng quy ước của tổ, sinh hoạt định kỳ hàng tháng, trao đổi kinh nghiệm giữa các tổ viên trong cách sản xuất, tham gia các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật, sử dụng nguồn vốn vay đúng mục đích nhằm mang lại hiệu quả kinh tế từ vốn vay.
 

Thứ năm, Ban quản lý tổ tiết kiệm và vay vốn thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở tổ viên nộp lãi, gửi tiền tiết kiệm hàng tháng và trả vốn vay đúng hạn, giao dịch đúng ngày làm việc của ngân hàng, tham gia đầy đủ các lớp tập huấn về nghiệp vụ tín dụng.
 

Thứ sáu, Ban quản lý tổ phải kiểm tra trước, trong và sau khi cho vay các tổ viên để đảm bảo vay đúng đối tượng, sử dụng vốn đúng mục đích và đảm bảo khả năng trả nợ ngân hàng.
 

Tổ tiết kiệm và vay vốn có vai trò hết sức quan trọng trong việc cho vay các đối tượng chính sách, giúp các đối tượng chính sách giảm nghèo và thoát nghèo bền vững, giúp kinh tế - xã hội của địa phương phát triển, an ninh quốc phòng được giữ vững… Vì vậy, tập trung cải thiện nâng cao chất lượng hoạt động của tổ tiết kiệm và vay vốn trên địa bàn tỉnh Tiền Giang có ý nghĩa quan trọng.

ThS. Nguyễn Thị Đậm 
Giám đốc NHNN Chi nhánh tỉnh Tiền Giang