Năm 2024, kinh tế thế giới dự báo tiếp tục khó khăn dưới tác động của điều kiện tài chính thắt chặt, mặt bằng lãi suất còn cao, xung đột địa chính trị, rủi ro tài chính gia tăng, lạm phát có dấu hiệu chậm lại nhưng vẫn cao…; ở trong nước, nền kinh tế có dấu hiệu phục hồi nhưng vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức do bối cảnh cầu thế giới, thương mại quốc tế chậm phục hồi, bảo hộ thương mại gia tăng; sản xuất, kinh doanh tiếp tục khó khăn, mức độ hấp thụ vốn của nền kinh tế vẫn tương đối thấp; những khó khăn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản vẫn chưa được xử lý căn cơ, đòi hỏi các cấp, bộ, ngành Trung ương và địa phương tiếp tục triển khai nhiều giải pháp tổng thể hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.
 

 

Các TCTD nhà nước phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu, tăng cường trách nhiệm xã hội, đạo đức kinh doanh trong việc chia sẻ, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp (Ảnh T.H)

Điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả nhằm tăng khả năng hấp thụ vốn cho nền kinh tế

Trước những khó khăn, thách thức của nền kinh tế, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt ban hành nhiều chủ trương, cơ chế chính sách đồng bộ, có tính dự báo, linh hoạt, chủ động nhằm kiềm chế lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô. Thực hiện chủ trương, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ngay từ đầu năm 2024, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã triển khai đồng bộ các giải pháp tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, phục hồi sản xuất, kinh doanh, tăng khả năng hấp thụ vốn cho nền kinh tế, đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu vốn tín dụng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, an toàn hoạt động của hệ thống tổ chức tín dụng (TCTD). Cụ thể:

Thống đốc NHNN đã ban hành Chỉ thị số 01/CT-NHNN ngày 15/01/2024 về tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của ngành Ngân hàng trong năm 2024; Chỉ thị số 02/CT-NHNN  ngày 15/01/2024 về việc đẩy mạnh chuyển đổi số và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin trong hoạt động ngân hàng; Quyết định số 83/QĐ-NHNN về Chương trình hành động thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về hoạt động ngân hàng năm 2024.

NHNN tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp lý trong hoạt động cấp tín dụng nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động của các TCTD, nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng, hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn; điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, đảm bảo thanh khoản dồi dào cho hệ thống các TCTD nhằm sẵn sàng nguồn vốn đáp ứng nhu cầu tín dụng của nền kinh tế; điều hành hợp lý giữa lãi suất và tỉ giá phù hợp với tình hình thị trường, diễn biến kinh tế vĩ mô và mục tiêu chính sách tiền tệ. Tính đến ngày 29/02/2024, lãi suất bình quân huy động và cho vay đối với các giao dịch phát sinh mới lần lượt ở mức 3,3%/năm và 6,3%/năm, giảm khoảng 0,2%/năm và 0,7%/năm so với cuối năm 2023.

Các mức lãi suất điều hành được giữ nguyên, NHNN chỉ đạo các TCTD tiết giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục cho vay, tiếp tục phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay và thực hiện công bố lãi suất cho vay trên trang thông tin điện tử của TCTD. Điều hành tăng trưởng tín dụng cung ứng vốn, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, NHNN đã giao toàn bộ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2024 cho các TCTD, thông báo công khai nguyên tắc xác định để TCTD chủ động thực hiện tăng trưởng tín dụng; tiếp tục quyết liệt triển khai các chương trình, chính sách tín dụng đối với các lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng, các ngành, hàng thiết yếu của nền kinh tế. Ngày 12/3/2024, NHNN đã tổ chức Hội nghị đẩy mạnh triển khai chương trình 120.000 tỉ đồng cho vay nhà ở xã hội; chỉ đạo các TCTD tập trung nguồn vốn cho vay đối với một số ngành hàng nông sản chủ lực, xăng dầu; nâng quy mô/đăng ký tham gia cho vay Chương trình tín dụng 15.000 tỉ đồng để trở thành gói 30.000 tỉ đồng đối với lĩnh vực lâm sản, thủy sản; tiếp tục chỉ đạo triển khai chương trình tín dụng tiêu dùng 20.000 tỉ đồng; tiếp tục chỉ đạo các TCTD triển khai chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của Thống đốc NHNN.

Kết quả, mặt bằng lãi suất cho vay giảm hơn 2,5% trong năm 2023 và tiếp tục giảm trong những tháng đầu năm 2024. Hiện lãi suất bình quân huy động và cho vay đối với các giao dịch phát sinh mới giảm khoảng 0,2%/năm và 0,7%/năm so với cuối năm 2023. Thị trường ngoại tệ hoạt động thông suốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ, kịp thời. Đến cuối năm 2023, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 13,78% so với cuối năm 2022. Do yếu tố mùa vụ của dịp Tết Nguyên đán cùng với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế chưa cao, đến ngày 29/02/2024, tín dụng nền kinh tế giảm 0,72% so với cuối năm 2023. Tuy nhiên, tốc độ giảm của tháng 2 đã chậm lại (-0,05%) so với tháng 1 (-0,6%).

Với thanh khoản dồi dào và còn rất nhiều dư địa tăng trưởng tín dụng, các TCTD hiện có điều kiện thuận lợi để cung ứng vốn cho vay ra nền kinh tế. Tín dụng 02 tháng đầu năm 2024 tăng trưởng còn chưa cao do các nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan. Về nguyên nhân khách quan, tăng trưởng tín dụng sụt giảm là do yếu tố thời vụ (nhu cầu tín dụng thường tăng cao vào dịp cuối năm và thời điểm trước Tết Nguyên đán 1 - 2 tháng để đáp ứng sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng nên vào những tháng đầu năm quy mô tín dụng khó tăng cao ngay) và sức hấp thụ vốn trong nền kinh tế còn yếu do nhiều yếu tố trong nước và quốc tế gây bất lợi đến cầu đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng cũng như một số nhóm khách hàng, nhất là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn; những vướng mắc trong triển khai một số chương trình, chính sách tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và việc triển khai các giải pháp tăng tiếp cận tín dụng thông qua các cơ chế hỗ trợ của Nhà nước thông qua Quỹ Bảo lãnh tín dụng, Quỹ Phát triển DNNVV còn chưa phát huy hiệu quả. Bên cạnh đó, còn có những nguyên nhân chủ quan như một số ngân hàng còn tâm lý thận trọng trong cho vay khi nợ xấu gia tăng do những khó khăn của nền kinh tế tác động tiêu cực tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, khả năng trả nợ gốc/lãi ngân hàng suy giảm; việc chia sẻ, hợp tác của khách hàng và ngân hàng trong việc trực tiếp trao đổi tìm biện pháp tháo gỡ khó khăn về vốn còn cần phải tăng cường. 

Ngành Ngân hàng đã và đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng hiện nay là thúc đẩy cầu tín dụng từ nền kinh tế trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm. Do đó, ngoài những giải pháp từ ngành Ngân hàng, cần phối hợp đồng bộ từ các chính sách khác về tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh theo chủ trương của Quốc hội, Chính phủ như nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Quỹ Phát triển DNNVV; doanh nghiệp tích cực thực hiện các biện pháp tái cấu trúc hoạt động, nâng cao năng lực quản trị điều hành, tình hình tài chính để TCTD có cơ sở thẩm định, quyết định cho vay và tăng khả năng tiếp cận các nguồn vốn từ các kênh huy động khác (như phát hành cổ phiếu, trái phiếu…).

Tiếp tục triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh và đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng

NHNN tiếp tục điều hành đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả các giải pháp tiền tệ, tín dụng, ngoại hối, phối hợp đồng bộ, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng, kiểm soát lạm phát ở mức 4 - 4,5% theo mục tiêu Quốc hội đặt ra, đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD, trong  đó tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Đối với NHNN:

Một là, nghiên cứu, đề xuất, sửa đổi, bổ sung một số văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động cấp tín dụng phù hợp với Luật Các TCTD năm 2024 nhằm tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng.

Hai là, theo dõi sát diễn biến trong nước, quốc tế, dự báo lạm phát và lãi suất thị trường để điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; tiếp tục có các giải pháp khuyến khích các TCTD tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp, người dân; chỉ đạo các TCTD công bố lãi suất cho vay bình quân, chênh lệch lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân, lãi suất cho vay các chương trình tín dụng, gói tín dụng và các loại lãi suất cho vay khác (nếu có).

Ba là, điều hành tỉ giá linh hoạt, phù hợp, sẵn sàng can thiệp thị trường khi cần thiết để ổn định thị trường ngoại tệ, góp phần kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô.

Bốn là, chủ động điều hành tăng trưởng tín dụng nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và đảm bảo an toàn hệ thống; trong đó, chỉ đạo các TCTD tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, đúng, trúng mục tiêu, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn của nền kinh tế, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng; tiếp tục kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; rà soát, đơn giản hóa thủ tục, hồ sơ vay vốn, tài sản bảo đảm, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng; mở rộng tín dụng cho sản xuất, kinh doanh, phục vụ đời sống, tiêu dùng, góp phần hạn chế “tín dụng đen”…

Năm là, tiếp tục chỉ đạo các TCTD triển khai quyết liệt các chương trình, chính sách tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trong đó có chương trình tín dụng 120.000 tỉ đồng cho vay phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ, chương trình cho vay liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Phối hợp với các bộ, ngành kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Thường xuyên tổ chức các Hội nghị kết nối doanh nghiệp, Hiệp hội doanh nghiệp bằng hình thức phù hợp theo vùng và tại các tỉnh, thành phố.

Đối với TCTD:

Một là, cụ thể hóa các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và NHNN thành các văn bản chỉ đạo hướng dẫn trong toàn hệ thống TCTD của mình để triển khai thực hiện kịp thời, hiệu quả các nhiệm vụ được giao. Phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của các TCTD nhà nước; tăng cường trách nhiệm xã hội, đạo đức kinh doanh của TCTD trong việc chia sẻ, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp;

Hai là, quyết liệt triển khai các giải pháp tăng trưởng tín dụng ngay từ đầu năm, đúng, trúng mục tiêu, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn tín dụng của nền kinh tế, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả;

Ba là, tiếp tục tiết giảm chi phí, tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin và các giải pháp khác để có điều kiện tiếp tục giảm lãi suất cho vay đối với cả khoản vay mới và dư nợ hiện hữu. Thực hiện nghiêm túc việc công bố lãi suất cho vay chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, NHNN để doanh nghiệp, người dân thuận lợi trong việc lựa chọn ngân hàng vay vốn.

Bốn là, rà soát, đơn giản hóa quy trình và thủ tục cấp tín dụng, đẩy nhanh việc xét duyệt cho vay, áp dụng các biện pháp, hình thức tài sản bảo đảm cho vay linh hoạt, phù hợp quy định của pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng, đặc biệt qua các kênh bán hàng, sản phẩm, dịch vụ được số hóa.  

Năm là, đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ tín dụng ngân hàng phù hợp từng phân đoạn khách hàng và thị trường, loại hình, nhu cầu sản xuất, kinh doanh của người dân, doanh nghiệp, nhất là các nhu cầu vay vốn chính đáng, hợp pháp phục vụ đời sống, tiêu dùng của người dân. Chủ động và tích cực truyền thông kịp thời, rõ ràng, đầy đủ về các chính sách, sản phẩm, dịch vụ của TCTD để giúp người dân, doanh nghiệp hiểu rõ và dễ dàng tiếp cận.

Sáu là, tích cực, chủ động triển khai có hiệu quả, thiết thực Chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp, chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội để tổ chức trao đổi, đối thoại với khách hàng vay vốn nhằm nắm bắt và kịp thời xử lý, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của khách hàng có hiệu quả, thiết thực, thực chất, qua đó mở rộng khả năng tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp, người dân. Việc tổ chức kết nối được thực hiện thường xuyên thông qua các hội nghị, bằng các hình thức phù hợp.

Bảy là, tiếp tục triển khai chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo quy định của Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của Thống đốc NHNN.

Tám là, đẩy nhanh tiến độ xây dựng và tổ chức thực hiện phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025 theo hướng dẫn của NHNN; triển khai quyết liệt, đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp phòng ngừa, hạn chế tối đa việc phát sinh mới nợ xấu.

Phúc Lâm