Kinh tế trong nước năm 2022 phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, sức ép lạm phát gia tăng do các tác động từ bên ngoài; các thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản gặp khó khăn về thanh khoản, dòng tiền, tiềm ẩn rủi ro; giá xăng dầu, nguyên vật liệu biến động mạnh, ảnh hưởng lớn đến nhiều ngành, lĩnh vực; trong khi đó, thiên tai, dịch bệnh diễn biến phức tạp, gây thiệt hại cho sản xuất, kinh doanh và đời sống nhân dân. Trong bối cảnh đó, Đảng và Nhà nước đã kịp thời đưa ra các quyết sách hỗ trợ nền kinh tế, vừa thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, vừa bảo đảm an sinh xã hội.

 

1. Giải pháp điều hành tín dụng ngành, lĩnh vực, góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế năm 2022 
 

Bám sát các chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 6 - 6,5% và lạm phát khoảng 4% do Quốc hội đề ra, ngay từ đầu năm 2022, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã đưa ra chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng cho cả năm và có điều chỉnh phù hợp với diễn biến tình hình thực tế. Trước yêu cầu phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, NHNN đã chủ động, kịp thời ban hành và quyết liệt chỉ đạo hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) triển khai nhiều chính sách, giải pháp về tín dụng nhằm hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho người dân và cộng đồng doanh nghiệp khôi phục và phát triển sản xuất, kinh doanh, góp phần vào kết quả tích cực của tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát. Cụ thể:
 

1.1. Điều hành các giải pháp tín dụng phù hợp, đảm bảo cung ứng vốn cho nền kinh tế, hướng tín dụng vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, tiếp tục kiểm soát rủi ro tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro
 

 

Ngay tại Chỉ thị về tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của ngành Ngân hàng đầu năm 2022 và các văn bản chỉ đạo điều hành về hoạt động tín dụng, Thống đốc NHNN đã yêu cầu các TCTD tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, cân đối vốn phù hợp để cấp tín dụng, tập trung vốn vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, nhất là lĩnh vực ưu tiên như nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghiệp phụ trợ…, các động lực tăng trưởng theo đúng chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Bên cạnh đó, tích cực đẩy mạnh triển khai các chương trình, chính sách tín dụng đối với ngành, lĩnh vực theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ (như tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; cho vay các chương trình trong nông nghiệp; cho vay phát triển công nghiệp hỗ trợ; cho vay nhà ở xã hội...). Đặc biệt, đã chủ động nắm bắt tình hình, kịp thời có các văn bản chỉ đạo các ngân hàng thương mại triển khai nhiều giải pháp đáp ứng đầy đủ nhu cầu vốn đối với các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, góp phần tháo gỡ khó khăn, bảo đảm an ninh năng lượng.
 

Theo đó, tín dụng toàn nền kinh tế, tín dụng đối với các ngành, lĩnh vực đều tăng ngay từ đầu năm 2022 và hầu hết tăng cao hơn cùng kỳ hai năm 2021, 2020 (là hai năm chịu ảnh hưởng nặng bởi dịch Covid-19); đến ngày 30/12/2022, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 14,08% so với cuối năm 2021.
 

Thứ nhất, cơ cấu tín dụng tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất, kinh doanh¹; theo đó, tín dụng ngành nông, lâm, thủy sản tăng 7,55%, ngành công nghiệp và xây dựng tăng 7,51%, ngành thương mại và dịch vụ tăng 14,46%, phù hợp với đóng góp và tăng trưởng của các ngành kinh tế trong GDP.
 

Thứ hai, tín dụng các lĩnh vực ưu tiên tăng trưởng tốt, phù hợp với định hướng của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, NHNN, có thể kể đến như tín dụng nông nghiệp, nông thôn tăng 11,09%; doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng 6,64%; tín dụng công nghiệp hỗ trợ tăng 10,94%.
 

Thứ ba, tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro tiếp tục được kiểm soát theo định hướng.
 

1.2. Tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng của người dân, doanh nghiệp, góp phần hạn chế “tín dụng đen”
 

Thời gian qua, bên cạnh các giải pháp điều hành tín dụng, NHNN đã chủ động triển khai nhiều giải pháp:
 

Thứ nhất, thường xuyên chỉ đạo các TCTD mở rộng, đa dạng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, giảm lãi suất, đơn giản hóa thủ tục cho vay nhằm tăng cường tiếp cận tín dụng qua các kênh chính thức. Điển hình trong năm 2022, Công ty Tài chính TNHH HD Saison (HD Saison) và Công ty Tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (FE Credit) đã cam kết và ký Thỏa thuận hợp tác với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, dành 10.000 tỷ đồng mỗi công ty để cho vay đối với công nhân tại các khu công nghiệp với lãi suất ưu đãi bằng khoảng 50% lãi suất các công ty này đang cho vay trên thị trường.
 

Thứ hai, triển khai các chính sách hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 cho đến hết thời gian hiệu lực của chính sách.
 

Thứ ba, tiếp tục triển khai chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp trên mọi cấp độ (Trung ương, địa phương, TCTD).
 

Thứ tư, tăng cường hoạt động truyền thông, phổ biến về cơ chế, chính sách, chương trình tín dụng bằng nhiều hình thức để nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp về các chính sách, sản phẩm, dịch vụ tín dụng ngân hàng.
 

1.3. Hỗ trợ tạo điều kiện cho Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) thực hiện tốt các chương trình tín dụng chính sách đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, góp phần giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội
 

Thứ nhất, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 28/2022/NĐ-CP ngày 26/4/2022 về chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2030, giai đoạn 1: từ năm 2021 đến năm 2025, tạo cơ sở cho NHCSXH thực hiện chính sách.
 

Thứ hai, chỉ đạo, ban hành văn bản hướng dẫn các TCTD nhà nước duy trì tiền gửi 2% hàng năm tại NHCSXH, tái cấp vốn cho NHCSXH, khuyến khích các ngân hàng đầu tư trái phiếu NHCSXH được Chính phủ bảo lãnh. Đến nay, tổng các nguồn vốn hỗ trợ nêu trên chiếm gần 56% tổng nguồn vốn hoạt động của NHCSXH, đã góp phần quan trọng trong việc ổn định, bổ sung nguồn vốn cho NHCSXH để thực hiện các chương trình tín dụng chính sách.
 

Thứ ba, bên cạnh đó, NHNN đã tham mưu ban hành và tích cực đôn đốc triển khai Kế hoạch hành động của Chính phủ triển khai các chỉ thị, kết luận của Đảng về tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội. Tạo sự kết nối, vào cuộc của cả hệ thống chính trị - xã hội với công cuộc giảm nghèo bền vững, góp phần thay đổi sâu sắc nhận thức và hành động của các cấp ủy Đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc tăng cường vai trò của chính quyền địa phương, vừa ủy thác cung ứng vốn cho vay, vừa giám sát để nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng.
 

Với sự hỗ trợ của NHNN cho hoạt động tín dụng chính sách xã hội tại NHCSXH, trong năm 2022, hoạt động tín dụng chính sách xã hội có những kết quả tích cực. Ước tính, tổng dư nợ tín dụng chính sách xã hội đạt trên 284 nghìn tỷ đồng, tăng khoảng 14,6% so với cuối năm 2021, với khoảng 6,5 triệu khách hàng còn dư nợ; trong đó, dư nợ cho vay theo Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội ước đạt trên 16 nghìn tỷ đồng, hoàn thành trên 85% kế hoạch được giao 

năm 2022. 
 

1.4. Triển khai chính sách hỗ trợ 2% lãi suất đối với một số ngành, lĩnh vực thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội
 

Ngay từ khi được Chính phủ giao nhiệm vụ, NHNN đã rất chủ động, tích cực phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh và trong cùng ngày, Thống đốc NHNN đã ban hành Thông tư số 03/2022/TT-NHNN hướng dẫn các ngân hàng thương mại thực hiện hỗ trợ lãi suất.  
 

Sau khi chính sách được ban hành, công tác triển khai chương trình hỗ trợ lãi suất được thực hiện khẩn trương, quyết liệt tại NHNN và các ngân hàng thương mại, thể hiện quyết tâm, nỗ lực của ngành Ngân hàng trong triển khai chính sách hỗ trợ của Nhà nước; thông qua các hội nghị giữa NHNN, các bộ, ngành và các ngân hàng thương mại để tuyên truyền, giải đáp vướng mắc, hội nghị kết nối giữa ngân hàng và doanh nghiệp để kịp thời tháo gỡ khó khăn, tổ chức khảo sát thực tế nhằm đôn đốc triển khai, ghi nhận các vướng mắc để xử lý… Trong đó, công tác thông tin, truyền thông (qua các kênh báo, đài, các sở, ngành, địa phương, hiệp hội…) đã được chú trọng, giúp cho các khách hàng doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh hiểu rõ, đầy đủ về chính sách và sớm nắm bắt thông tin, cách thức để tiếp cận chính sách hỗ trợ lãi suất từ ngân hàng thương mại. Đến nay, doanh số cho vay được hỗ trợ lãi suất đạt hơn 38.000 tỷ đồng đối với hơn 1.500 khách hàng, dư nợ được hỗ trợ lãi suất gần 29.000 tỷ đồng, dự kiến số tiền hỗ trợ lãi suất cho khách hàng hơn 85 tỷ đồng. 
 

1.5. Triển khai các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh, ngân hàng xanh
 

Thứ nhất, để triển khai quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 liên quan đến tín dụng xanh, NHNN đã nghiên cứu, xây dựng dự thảo Thông tư hướng dẫn quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam; tích cực phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường để đề xuất, xây dựng các nội dung về cơ chế khuyến khích và lộ trình thực hiện tín dụng xanh tại Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường; dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định các tiêu chí về môi trường và việc xác nhận đối với dự án được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh.
 

Thứ hai, tham gia xây dựng và triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030. Đến cuối quý III/2022, dư nợ cấp tín dụng đối với các dự án xanh đạt gần 478 nghìn tỷ đồng, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp xanh, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch; dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt hơn 2,2 triệu tỷ đồng, với hơn 1,1 triệu món vay được đánh giá.
 

1.6. Xây dựng mới hoặc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động tín dụng ngành, lĩnh vực phù hợp với thực tế như:
 

Quy định về hoạt động bảo lãnh ngân hàng; hoạt động mua bán nợ của TCTD; quy định đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; chính sách hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh...

 

2. Định hướng điều hành tín dụng ngành, lĩnh vực năm 2023
 

Trong năm 2023, căn cứ mục tiêu, yêu cầu của Quốc hội, Chính phủ và các nhiệm vụ trọng tâm của ngành Ngân hàng, NHNN định hướng hoạt động tín dụng ngành, lĩnh vực tập trung vào một số nội dung sau:
 

Thứ nhất, tiếp tục hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng theo chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Kiểm soát rủi ro tín dụng đối với hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như đầu tư, kinh doanh chứng khoán, lĩnh vực bất động sản, đặc biệt là cấp tín dụng với mục đích đầu tư, kinh doanh bất động sản, các dự án BOT giao thông; tăng cường quản lý rủi ro đối với cho vay phục vụ nhu cầu đời sống, tín dụng tiêu dùng. 
 

Thứ hai, theo dõi sát tình hình cấp tín dụng đối với ngành, lĩnh vực, nhất là các lĩnh vực thiết yếu như xăng dầu, một số mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực; nhu cầu nhà ở của người dân, các dự án bất động sản nhà ở sắp hoàn thành xây dựng và bàn giao, có khả năng trả nợ vay đầy đủ và đúng hạn, đảm bảo tính pháp lý, có thanh khoản tốt, nhất là các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, các dự án nhà ở thương mại với giá phù hợp... để chỉ đạo các TCTD tập trung vốn tín dụng, nắm bắt kịp thời các khó khăn, vướng mắc đề xuất Lãnh đạo NHNN có các giải pháp xử lý phù hợp. 
 

Thứ ba, chỉ đạo các TCTD phát triển đa dạng sản phẩm tín dụng ngân hàng phù hợp từng loại hình, nhu cầu sản xuất, kinh doanh của người dân, doanh nghiệp, nhất là đối tượng doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã; tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận tín dụng, góp phần hạn chế tín dụng đen. 
 

Thứ tư, triển khai với nỗ lực cao nhất nhiệm vụ được giao tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Rà soát, đánh giá kết quả thực hiện các chính sách và kịp thời kiến nghị cấp có thẩm quyền điều chỉnh phù hợp.

 

Thứ năm, thực hiện các nhiệm vụ của ngành Ngân hàng tại các chương trình mục tiêu quốc gia; hỗ trợ và tạo điều kiện để TCTD, NHCSXH thực hiện tốt các chương trình, chính sách tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, phối hợp với các bộ, ngành tháo gỡ vướng mắc trong việc triển khai các chương trình này.

 

ThS. Hà Thu Giang

Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN