Từ tháng 11/2022, sự xuất hiện của một ứng dụng mới có tên gọi Chat GPT (Chat Generative Pre-training Transformer) - một Chatbot được mệnh danh là trí tuệ nhân tạo (AI) thông minh nhất thế giới do công ty khởi nghiệp OpenAI phát triển làm giới công nghệ trên toàn thế giới quan tâm và đã thu hút số lượng lớn người dùng. Ứng dụng này có thể trò chuyện, trả lời lưu loát, đầy đủ tất cả các câu hỏi mà người dùng đưa ra chỉ trong vài giây, bất kể là về lĩnh vực gì. Với ứng dụng Chat GPT, thay vì tìm kiếm thông tin trên Google, người dùng sẽ tương tác trực tiếp như với người thật. Điểm đặc biệt của ứng dụng này là kho kiến thức khổng lồ được hoàn thiện mà Chat GPT đã học và thu thập được trong thời gian qua. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích mà Chat GPT mang lại cũng còn nhiều vấn đề đáng lo ngại. Bài viết giúp người đọc khám phá, tìm hiểu về Chat GPT và các ưu, nhược điểm của nó.
1. Chat GPT là gì?
Chat GPT là ứng dụng hỏi, đáp tự động, sử dụng kĩ thuật học máy, học tăng cường từ phản hồi con người (Reinforcement Learning from Human Feedback - RLHF). Vì vậy, Chat GPT có thể mô phỏng các cuộc đối thoại, trò chuyện giống con người. Chat GPT còn có thể làm thơ, phân tích dữ liệu, thậm chí có thể trả lời các câu hỏi phức tạp theo nhiều phong cách khác nhau và thách thức các tiền đề sai, bác bỏ các yêu cầu không phù hợp.
Chat GPT sở hữu một hệ thống văn bản bao gồm 8 triệu tài liệu và hơn 10 tỉ từ. Nhờ khối lượng dữ liệu khổng lồ này, Chat GPT sẽ xử lí một lượng lớn văn bản và thực hiện các thao tác xử lí, sắp xếp ngôn ngữ tự nhiên, từ đó tạo ra văn bản mới mạch lạc và trôi chảy hơn con người.
2. Sự đột phá về công nghệ ứng dụng AI
Chat GPT chỉ mới ra mắt trong một thời gian ngắn nhưng đã nhanh chóng gây sốt trên toàn cầu với hơn một triệu người đăng kí chỉ sau một tuần ra mắt, tính đến ngày 31/01/2023 đã cán mốc hơn 100 triệu người dùng.
Theo thống kê của Sensor Tower, Facebook phải mất gần 02 năm mới đạt mức 100 triệu người dùng, nền tảng chia sẻ video ngắn TikTok cần 09 tháng, Instagram mất tới 2,5 năm còn ứng dụng dịch Google Translate phải mất hơn 06 năm mới đạt con số 100 triệu người dùng.
Điều khiến Chat GPT nhanh chóng tạo ra xu hướng bởi nó được đánh giá là cực kì thông minh. Ngoài việc thực hiện các cuộc trò chuyện với con người dưới dạng hỏi đáp thông thường thì Chat GPT tỏ ra vượt trội so với nhiều Chatbot từng xuất hiện trước đây.
Các chuyên gia công nghệ cho rằng, Chat GPT sẽ giúp OpenAI giành được lợi thế đi đầu trước những công ty phát triển AI khác. Lượng người dùng ngày càng tăng sẽ đem lại nhiều phản hồi giá trị để giúp nâng cấp Chatbot này. Tuy nhiên, công cụ này cũng đặt ra nhiều vấn đề về nguy cơ thông tin sai lệch và gian lận về học vấn. Mặc dù thông tin chi tiết còn chưa nhiều nhưng hầu hết đều cho rằng các khả năng giống như Chat GPT sẽ xuất hiện trên công cụ tìm kiếm Bing và trong bộ Office của Microsoft.
3. Nguyên lí hoạt động của Chat GPT
Nguyên lí cách thức hoạt động của Chat GPT là dựa trên công cụ GPT-3, nó ghi nhận thông tin câu hỏi người sử dụng nhập vào, từ đó phân tích, tổng hợp dựa vào nguồn dữ liệu trong hệ thống để đưa ra câu trả lời chính xác. Cụ thể hơn, Chat GPT sử dụng thuật toán Transformer để trả lời câu hỏi. Transformer là một mô hình Deep Learning (học sâu) được sử dụng trong Natural Language Processing (NLP) để xử lí văn bản. Trong Chat GPT, mô hình được huấn luyện trên lượng dữ liệu lớn bao gồm cả văn bản và câu hỏi/câu trả lời. Khi nhận được một câu hỏi, mô hình sẽ tiến hành phân tích văn bản và tìm kiếm trong bộ nhớ để tìm ra câu trả lời phù hợp nhất. Để đảm bảo sự chính xác của câu trả lời, mô hình sử dụng một số kĩ thuật như Attention và Masked Language Modeling (mô hình hóa ngôn ngữ ẩn) để xác định độ quan trọng của từng từ trong văn bản và câu hỏi.
Chat GPT sử dụng một lượng dữ liệu lớn và đa dạng bao gồm cả thông tin lịch sử, khoa học, công nghệ, văn hóa và nhiều lĩnh vực khác, cho phép nó cung cấp các câu trả lời chính xác về nhiều chủ đề khác nhau.
4. Tương tác với con người
Chat GPT có khả năng thực hiện nhiều nội dung phức tạp như: Làm luận văn, viết thơ, biên tập một bài báo hoặc thậm chí là lập trình cho máy tính...
Bên cạnh đó, Chat AI GPT còn có khả năng tự học hỏi, nghĩa là nếu người dùng phản hồi rằng nội dung Chat GPT trả lời là sai thì nó tự sửa chữa ngay để đưa ra câu trả lời đúng cho các lần giao tiếp sau đó.
Dựa theo thống kê của Similarweb, Website của OpenAI có hơn 304 triệu lượt truy cập trong tháng 12/2022, tăng hơn 1.500% so với tháng trước đó. Có thể thấy thành công của Chat GPT là do lần đầu tiên một sản phẩm AI siêu thông minh được phát hành ra cộng đồng, thay vì chỉ thử nghiệm hạn chế như trước. Hiện tại, Chat GPT vẫn đang là công cụ miễn phí đối với người dùng trên toàn thế giới, tuy nhiên vẫn ngoại trừ một số quốc gia, trong đó có Việt Nam. Mặc dù người dùng Việt Nam bị chặn đăng ký tài khoản Chat GPT nhưng điều đó cũng không thể cản được “cơn sốt” này với cộng đồng người dùng công nghệ trong nước.
Trên thực tế, nhiều người dùng tại Việt Nam sẵn sàng chi khoảng 20.000 - 50.000 đồng để sở hữu một tài khoản Chat GPT tạo sẵn, từ đó có thể tìm hiểu và sử dụng Chatbot này thay vì phải đăng ký với nhiều bước phức tạp.
5. Ứng dụng của Chat GPT trong lĩnh vực tài chính
Chat GPT hỗ trợ người dùng phân tích dữ liệu và đưa ra các quyết định đầu tư chính xác, nhanh chóng, do đó, một thế hệ Chatbot tài chính mới được hình thành và phát triển. Chatbot này có thể hỗ trợ thực hiện các thao tác trong quá trình đầu tư, chẳng hạn như hỗ trợ thanh toán và theo dõi các khoản đầu tư, kiểm tra số dư tài khoản...
Bằng những cuộc trò chuyện đơn giản được lập trình sẵn, Chat GPT nói riêng và Chatbot nói chung giúp các công ty tài chính tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của mình. Nhà đầu tư cũng có thể sử dụng Chat GPT để hỗ trợ quá trình đầu tư của mình, ứng dụng có khả năng phân tích dữ liệu tài chính một cách đầy đủ và chính xác cao. Từ đó, những quyết định đầu tư được đảm bảo phù hợp và hiệu quả hơn.
Chat GPT được cung cấp một lượng dữ liệu tài chính khổng lồ. Vì thế thông qua những phương pháp phân tích khoa học và phức tạp, Chat GPT có thể xác định tốt xu hướng thị trường và dự đoán chiều hướng trong tương lai. Chat GPT có thể tác động mạnh mẽ đến thị trường tài chính thông qua việc cung cấp các kết quả tìm kiếm chính xác trong thời gian ngắn, ứng dụng có khả năng xử lí các truy vấn tài chính phức tạp và đưa ra câu trả lời đáng tin cậy.
Chat GPT sẽ là một trợ thủ đắc lực cho các chuyên gia tài chính khi nghiên cứu thị trường. Không chỉ thời gian mà chi phí để nghiên cứu, phân tích tài chính đều được rút ngắn lại. Ứng dụng của Chat GPT trong tài chính là rất đa dạng và hữu ích nếu sử dụng một cách hợp lí, nhà đầu tư có thể đạt được lợi thế tốt trên thị trường.
Tuy nhiên, Chat GPT cũng chỉ là một chương trình với những câu trả lời được lập trình sẵn. Trong khi đó thị trường tài chính lại tiềm ẩn nhiều biến động bất ngờ. Vì thế khi áp dụng, tư vấn của Chat GPT có thể có sai sót, nhà đầu tư cần tỉnh táo và không quá phụ thuộc vào ứng dụng này.
Sự có mặt và các tính năng của Chat GPT vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều. Ví dụ, các nhà khoa học AI tại Meta Yann LeCun và giáo sư Đại học New York cho rằng: Công cụ Chat GPT không phải là một tiến bộ khoa học đặc biệt mà gọi ứng dụng là “bản thử nghiệm hào nhoáng” do các kĩ sư xây dựng. Trong khi đó, chuyên gia Haomiao Huang của Kleiner Perkins - một công ty đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng Silicon lại cảnh báo về Chat GPT trên trang công nghệ Ars Technica: “Khi làm việc với các mô hình AI này, chúng ta phải nhớ rằng các công cụ đó là máy đánh bạc chứ không phải là máy tính”. Jason Davis, một giáo sư nghiên cứu thuộc Đại học Syracuse, khẳng định: “Cuộc cách mạng thực sự chính là cuộc cách mạng tạo ra cuộc trò chuyện với AI như giữa người với người".
6. Tiềm năng của Chat GPT trong tương lai
Các công ty công nghệ khác như Meta, Google đã phát triển các công cụ giao tiếp ngôn ngữ lớn riêng và sử dụng cho các chương trình nhắc nhở con người và đưa ra phản hồi thông minh nhưng Công ty OpenAI đã thực hiện một động thái mang tính cách mạng, chính là tạo ra ứng dụng thông minh Chat GPT. Ứng dụng cho phép người dùng có thể trực tiếp thử nghiệm miễn phí. Khi Chat GPT ra mắt, người dùng muốn tra cứu và tìm hiểu đã bắt đầu trò chuyện với ứng dụng thay vì tìm kiếm thông tin một phía trên Google. Với những kiến thức và dữ liệu trong nhiều lĩnh vực, các câu hỏi người dùng đặt ra, các vấn đề thắc mắc của người sử dụng đã được giải đáp tin cậy chỉ trong vài giây.
GPT phiên bản 3.5 được biết là mô hình Chat GPT mới nhất hiện nay. Nó được tạo nên từ kho dữ liệu khổng lồ trên Internet, trong đó có Website Reddit. Reddit lưu trữ lượng lớn các thông tin trên thế giới cũng như các cuộc thảo luận, tranh luận đang diễn ra hàng ngày với đa chủ đề khác nhau. Điều này tạo điểm khác biệt cho Chat GPT, nó có khả năng mô phỏng được các đoạn đối thoại tự nhiên và cách giao tiếp giống như con người.
Chat GPT được xây dựng và đào tạo bằng cách sử dụng các phản hồi của con người. Nhờ vậy, AI xác định được mong muốn của các người dùng khác nhau khi họ đặt câu hỏi. Trong tương lai, Chat GPT sẽ có tiềm năng giúp đỡ con người trong nhiều lĩnh vực: Kiếm tiền thụ động, nói chuyện giải quyết bất ổn tâm lí... Vậy, chúng ta có thể ứng dụng Chat GPT trong công việc hay không? Ở Việt Nam có rất nhiều người đang quan tâm và sử dụng ứng dụng này, tuy nhiên, đăng ký tài khoản khá phức tạp so với các nước khác.
7. Tận dụng lợi thế của Chat GPT trong công việc
7.1. Ưu điểm của Chat GPT
- Chat GPT có giao diện trực quan, thân thiện và dễ dàng sử dụng. Các câu trả lời của Chat GPT dễ hiểu, trôi chảy hơn các công cụ Chatbot khác. Chat GPT có khả năng ghi nhớ nội dung trò chuyện trước đó, từ đó cung cấp các đề xuất và hỗ trợ được cá nhân hóa.
- Chat GPT có thể hoạt động 24/7, sẵn sàng hỗ trợ khách hàng bất cứ lúc nào. Chat GPT hỗ trợ tạo một danh sách từ khóa hoặc cụm từ tiềm năng trong chiến dịch marketing.
7.2. Nhược điểm
- Bởi vì hạn chế về ngôn ngữ nên Chat GPT không xử lí được các yêu cầu phức tạp hoặc nhiều sắc thái.
- Về phần câu trả lời phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng câu hỏi đầu vào. Vì thế với những câu hỏi chung chung không có chủ đích sẽ không được diễn đạt một cách rõ ràng.
- Chat GPT có nội dung câu trả lời không phải lúc nào cũng đúng và có thể sai lệch thông tin. Sử dụng Chat GPT có nguy cơ bị đánh cắp thông tin nhạy cảm.
Vì vậy, người dùng có thể ứng dụng Chat GPT trong các công việc như giải toán, lập trình, xử lí văn bản, dịch thuật... Bên cạnh đó, công cụ cũng cung cấp khối lượng thông tin đa dạng về các chủ đề, khái niệm, giải thích và mô tả sự vật, hiện tượng, các vấn đề trong cuộc sống mọi lúc, mọi nơi. Tất cả thông tin người dùng muốn biết đều có thể hỏi Chat GPT... Tuy nhiên, kiến thức mà Chat GPT cung cấp không thể chính xác hoàn toàn, người dùng chỉ nên tham khảo. Cần lưu ý cẩn thận khi sử dụng công cụ Chat GPT với những công việc quan trọng, vì thông tin có thể bị sai lệch.
Nhà phát triển Chat GPT mong muốn cung cấp cho người dùng các thông tin an toàn, có ích và trung thực, không gây ảnh hưởng đến mọi người. Tuy nhiên, việc này khiến công cụ chỉ đưa ra các câu trả lời và những quan điểm, nhận xét trung lập. Nếu người dùng muốn công cụ Chat GPT đưa ra quan điểm cá nhân là điều không thể.
Bình thường, nếu sử dụng nội dung được tạo bởi Chat GPT để đăng lên trang web, Google có thể phát hiện dấu hiệu ẩn từ nội dung nguồn nào. Những dấu hiệu này không dễ dàng được nhận biết, chỉ những người nắm giữ khóa bảo mật mới có thể xác định những dấu hiệu này.
Mặc dù không thể phủ nhận với khả năng xử lí thông minh và tính hiệu quả vô cùng cao của Chat GPT nhưng Chat GPT cũng ẩn chứa những nguy hiểm về bảo mật thông tin người dùng. Dù hoạt động miễn phí, người sử dụng Chat GPT cần có tài khoản trên nền tảng của OpenAI mà hiện nay ứng dụng Chat GPT chưa hỗ trợ mở tài khoản tại Việt Nam. Người dùng trong nước muốn trải nghiệm phải sử dụng mạng riêng ảo (VPN), thuê số điện thoại nước ngoài, dùng thẻ thanh toán quốc tế để đăng ký, hoặc mua tài khoản từ người khác.
Chat GPT hiện đang được phát hành miễn phí. Đầu tháng 02/2023, OpenAI đưa ra gói đăng kí 20 USD/tháng cho phiên bản Chat GPT Plus, cung cấp cho người dùng dịch vụ ổn định hơn, nhanh hơn cùng các tính năng tiên tiến so với bản miễn phí.
8. Những rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng Chat GPT
Một trong những rủi ro của các phần mềm, ứng dụng sử dụng AI theo dạng Chat GPT chính là nguồn dữ liệu mà các AI học được. Hiểu đơn giản, mỗi người dùng Chat GPT cũng đồng thời là người thầy dạy, cung cấp thông tin cho AI. Nếu thầy dạy sai, cung cấp nguồn dữ liệu đầu vào sai hoặc cũ thì các AI sẽ cho những câu trả lời sai hoặc không đúng về thời điểm. Điều này dễ dẫn tới việc các AI bị lạm dụng khi người dùng cố tình cung cấp những thông tin sai, hay thông tin xấu, độc hại. Tất nhiên các AI có cơ chế đối chiếu thông tin để tìm ra câu trả lời chính xác nhất nhưng điều này cũng không đảm bảo được tính tuyệt đối, bởi AI dạng Chatbot (chương trình kết hợp với AI để tương tác với con người) chưa có tính phản biện.
Một hệ lụy khác mà người dùng ít kiểm chứng được đó là việc OpenAI đang triển khai Chat GPT dưới 02 hai hình thức: Người dùng đăng nhập vào giao diện chạy thử; cung cấp dưới dạng API (giao diện nhị phân ứng dụng).
Các công ty công nghệ dùng thuật toán của Chat GPT có thể thay đổi dữ liệu trước khi cung cấp cho người dùng. Điều đó tiếp tục đưa tới những rủi ro cho người dùng nếu gặp trường hợp các công ty trung gian không có sự chuẩn hóa dữ liệu mà cố tình làm sai lệch thông tin dữ liệu.
Hiện nay, xuất hiện rất nhiều ứng dụng nhái Chat GPT trên App Store hay Google Play. Tính đến thời điểm hiện tại, OpenAI vẫn chưa ra mắt ứng dụng Chat GPT để sử dụng trên điện thoại thông minh mà chỉ mới cung cấp qua trình duyệt Web chat.openai.com. Có nhiều hệ thống giả mạo đang thu tiền của người dùng để cài đặt dù người dùng vẫn chưa được trải nghiệm thử ứng dụng. Nếu chỉ sử dụng mang tính giải trí thì có thể sẽ vô hại nhưng khi sử dụng với mục đích nghiêm túc trong công việc, học tập lại rất dễ gặp những rủi ro hoặc đơn giản là thông tin cá nhân của người dùng sẽ được lấy để phục vụ cho những mục đích riêng.
Vì vậy, người sử dụng Chat GPT hiện tại và sau này đều phải tự trang bị cho mình vốn kiến thức cần thiết để có thể sàng lọc được những thông tin chưa chính xác. Đặc biệt, trong bối cảnh Chat GPT chưa được chính thức cung cấp tại Việt Nam thì người sử dụng càng phải nâng cao khả năng kiểm chứng của cá nhân, nhất là khi muốn sử dụng những thông tin được Chat GPT cung cấp vào công việc, học tập, cuộc sống...
Bên cạnh đó, vấn đề về quyền sở hữu đối với các sản phẩm được tạo bởi Chat GPT cũng đang được các chuyên gia lo ngại.
Nếu xét về việc tạo ra một bài văn, tác phẩm văn học hay bài luận thì có lẽ Chat GPT đang vượt trội. Thử nhờ Chat GPT sáng tác một bài thơ về mẹ thì được siêu trí tuệ này cho ra ngay một bài thơ ngắn về mẹ trong thời gian chưa đầy 30 giây.
Một tác phẩm nghệ thuật truyền thống được tạo ra thường tốn rất nhiều công sức, thời gian, tiền bạc của tác giả hoặc cá nhân, tổ chức đầu tư cho tác phẩm đó. Vì vậy, khi một tác phẩm được tạo ra, thì thường tác phẩm đó sẽ được ghi đích danh người đã sáng tạo ra để ghi nhận trí tuệ, sức lao động của chính tác giả, đặc biệt các tác phẩm thơ ca, văn chương hay tác phẩm biểu diễn.
Chat GPT xuất hiện đã biến công việc sáng tạo không còn mấy khó khăn nữa, thậm chí chỉ bằng một khẩu lệnh hay một vài phím gõ là có thể ra một tác phẩm hay, đúng cấu trúc ngữ pháp, chính tả và nội dung chỉn chu. Thế nhưng, tác phẩm đó lại không được hình thành từ trí tuệ của người dùng mà là tập hợp kiến thức, dữ liệu và được lập trình sẵn trong một nền tảng công nghệ.
Vì vậy, cần quy định rõ chủ sở hữu quyền tác giả đối với các tác phẩm do Chat GPT hoặc một siêu trí tuệ nào khác nữa trong tương lai tạo ra nhằm tránh các tranh chấp về quyền tác giả đối với các tác phẩm có giá trị cao về mặt nghệ thuật lẫn thương mại. Bởi vì, Chat GPT có thể tạo ra nhiều tác phẩm với nội dung giống nhau, nhưng khác ngôn ngữ hoặc tiêu đề cho nhiều người dùng ở nhiều khu vực địa lí khác nhau thì lúc đó tranh chấp về quyền tác giả xảy ra giữa người dùng cũng trở nên phức tạp hơn.
Nguyễn Công Minh