Thực hiện Quyết định số 238-QĐ/TW ngày 30/9/2020 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc ban hành “Quy chế phối hợp giữa Ban Tuyên giáo các cấp với cơ quan nhà nước cùng cấp trong việc thực thi pháp luật, triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết các vấn đề nổi cộm nhân dân quan tâm”; thực hiện Chương trình số 3463/Ctr-BTGTW-BCT ngày 15/6/2021 về việc phối hợp công tác giữa Ban Tuyên giáo Trung ương với Bộ Công Thương giai đoạn 2021 - 2026, ngày 19/11/2021, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị Cung cấp thông tin về phòng vệ thương mại (PVTM) cho các cơ quan báo chí.
 

Đồng chí Trần Quốc Khánh - Thứ trưởng Bộ Công thương phát biểu khai mạc Hội nghị

Tới dự và chỉ đạo Hội nghị có đồng chí Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; đồng chí Trần Quốc Khánh - Thứ trưởng Bộ Công Thương.   
 

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, thực hiện chủ trương đổi mới, mở cửa từ năm 1986, Việt Nam đã từng bước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và toàn cầu. Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế này đã góp phần thay đổi căn bản thể chế kinh tế nói riêng và nền kinh tế của Việt Nam nói chung, thể hiện rõ nét qua hoạt động ngoại thương. Năm 2001, kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) của Việt Nam mới đạt 30 tỷ USD; tuy nhiên, năm 2020, kim ngạch XNK đạt 280 tỷ USD. Quy mô XNK tăng nhiều lần cho thấy, năng lực của nhiều ngành sản xuất, xuất khẩu của nước ta đã cao hơn, hàng hóa của ta đã thâm nhập được và cạnh tranh sòng phẳng trên nhiều thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, hàng hóa nhập khẩu cũng vào nước ta nhiều hơn và cạnh tranh khốc liệt với hàng hóa sản xuất trong nước. Để đảm bảo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa trong nước trong bối cảnh mở cửa nền kinh tế và đưa ra các cam kết về xóa bỏ các hàng rào thuế, hàng rào phi thuế quan, các nhà đàm phán của các thành viên WTO trước đây hay các hiệp định FTA hiện nay đã thiết kế một công cụ là PVTM. PVTM bao gồm các biện pháp như: (i) Tự vệ: Áp dụng khi hàng hóa nhập khẩu tăng đột biến, gây thiệt hại cho sản xuất trong nước; (ii) Chống bán phá giá (CBPG); (iii) Chống trợ cấp: Áp dụng khi hàng hóa nhập khẩu cạnh tranh không lành mạnh do bị bán phá giá hoặc được nước xuất khẩu trợ cấp.  

Trong những năm gần đây, số lượng các vụ việc PVTM của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Nếu như giai đoạn 2005 - 2010 mới có 25 vụ việc (15 vụ việc CBPG, 1 vụ việc chống trợ cấp, 6 vụ việc tự vệ và 3 vụ việc chống lẩn tránh) thì sang giai đoạn 2011 - 2015 là 52 vụ và giai đoạn 2016 - tháng 9/2021 là 109 vụ. Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, lý do chính của xu thế gia tăng các vụ việc PVTM đánh vào hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam là do xuất khẩu của ta tăng rất nhanh trong thời gian vừa qua. Nhiều mặt hàng của Việt Nam đã tạo ra sức ép cạnh tranh lớn tại thị trường nước nhập khẩu, khiến ngành sản xuất tại các nước này đề nghị Chính phủ họ điều tra áp dụng biện pháp PVTM. Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng bắt đầu chủ động sử dụng công cụ PVTM để thiết lập môi trường cạnh tranh công bằng và bảo vệ lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước. Các biện pháp PVTM có tác động nhiều mặt, lâu dài, không phải là những lợi ích trước mắt. Các biện pháp này có thể xuất hiện ở cả chiều xuất khẩu, cả ở chiều nhập khẩu.

Tại Hội nghị, một số đại biểu cho rằng, trong tiến trình hội hập kinh tế quốc tế sâu rộng, các đối tác thương mại của Việt Nam lập ra các hàng rào phi thuế quan - rào cản thế hệ mới, gây khó khăn cho hoạt động XNK của các doanh nghiệp Việt Nam. Bên cạnh đó, đại dịch Covid-19 ảnh hưởng tới chi phí sản xuất và chi phí logistic khiến cho việc đẩy mạnh thương mại sang các thị trường mới gặp nhiều khó khăn. Các nước đang có xu hướng xây dựng chuỗi cung ứng của riêng mình sau đại dịch… Vì thế, với Việt Nam, chúng ta nên: Tập trung thúc đẩy chiều sâu thay cho mở rộng về diện đối tác; quan tâm đến lợi ích cụ thể của ngành và địa phương, sẵn sàng áp dụng các biện pháp PVTM được quốc tế cho phép; tận dụng các FTA để thúc đẩy cải cách trong nước, nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngành kinh tế; có cách tiếp cận phù hợp với đầu tư trực tiếp nước ngoài; cần có chính sách phù hợp trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình chuyển đổi số, có chính sách phát triển công nghiệp phù hợp.

Bên cạnh đó, Hội nghị còn nhấn mạnh tới tầm quan trọng của truyền thông nhằm nâng cao hiểu biết của cộng đồng doanh nghiệp về công cụ PVTM. Nhờ vai trò của truyền thông, các doanh nghiệp Việt Nam đã nhận thức được những rủi ro về nguy cơ kiện PVTM ở nước ngoài và có cách thức ứng phó; nhận thức về công cụ kiện PVTM ở trong nước và cách thức sử dụng. Truyền thông cũng giúp đưa ra cảnh báo các vụ kiện PVTM có thể gây ảnh hưởng, tác động đối với ngành, lĩnh vực liên quan… “Thời gian qua, PVTM nhận được sự quan tâm rất lớn từ các cơ quan báo chí và doanh nghiệp. Báo chí là cầu nối giữa cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp, là kênh thông tin rất hiệu quả để tuyên truyền về các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật nói chung và lĩnh vực PVTM nói riêng. Để cộng đồng doanh nghiệp và người dân hiểu đúng về các biện pháp PVTM thì vai trò của cơ quan báo chí là rất quan trọng” - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh, đồng thời, mong muốn phóng viên của các cơ quan báo chí quan tâm, cập nhật các vấn đề chuyên sâu về PVTM để phản ánh khách quan, chính xác, chân thực vì lợi ích chung cho cả cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và báo chí.
 

 Đồng chí Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương phát biểu chỉ đạo và kết luận Hội nghị
 

Phát biểu chỉ đạo và kết luận Hội nghị, đồng chí Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cho biết, mặc dù PVTM không còn là một khái niệm mới mẻ, nhưng nhiều doanh nghiệp, hiệp hội ở nước ta vẫn còn thụ động trước các biện pháp PVTM, dẫn đến chịu thiệt hại xảy ra khi không cạnh tranh được với hàng nhập khẩu hoặc bị nước ngoài điều tra và áp thuế PVTM, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên cạnh việc nhấn mạnh tới tầm quan trọng của báo chí trong cung cấp thông tin, sự hiểu biết về PVTM cho doanh nghiệp, đồng chí Phan Xuân Thủy cho biết, một số cơ quan quản lý và cơ quan báo chí chưa thật sự hiểu rõ về PVTM, do đó cần tuyên truyền cho cộng đồng doanh nghiệp và xã hội hiểu đúng, đủ về công cụ quan trọng này để đảm bảo xuất nhập khẩu bền vững. Trong bối cảnh hội nhập sâu, rộng, xu thế sử dụng các biện pháp PVTM ngày càng gia tăng thì công tác cảnh báo sớm và tuyên truyền, thông tin về PVTM đóng vai trò quan trọng và cấp thiết. Để tiếp tục phát huy vai trò của báo chí trong kĩnh vực PVTM trong thời gian tới, đồng chí Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương đề nghị: (i) Một là, Bộ Công Thương quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà báo, phóng viên, biên tập viên có nhiều thông tin chính xác, đầy đủ để phản ánh kịp thời những chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước về lĩnh vực PVTM. Phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng kế hoạch tuyên truyền; biên soạn, cung cấp thông tin cơ bản, chuyên sâu, chính xác và có tính hệ thống về PVTM cho các cơ quan báo chí; (ii) Hai là, các cơ quan báo chí tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, thông tin, phổ biến kiến thức có liên quan đến PVTM nhằm nâng cao năng lực, nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp, người dân về PVTM… Đồng thời, phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước, các hiệp hội và ngành sản xuất chủ động nắm bắt thông tin tuyên truyền, phổ biến kinh nghiệm thực tiễn về PVTM cho doanh nghiệp; (iii) Ba là, các cơ quan báo chí quan tâm, động viên, khuyến khích đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên luôn trau dồi, cập nhật kiến thức chuyên sâu về PVTM để theo dõi, nắm bắt, phát hiện những vấn đề mới đặt ra, kịp thời đề xuất với các cơ quan quản lý nhà nước về cơ chế chính sách, điều kiện thuận lợi, phù hợp tháo gỡ cho doanh nghiệp phát triển. Báo chí phải là kênh thông tin, là diễn đàn để bày tỏ ý kiến của người dân, doanh nghiệp với Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành và ngược lại. Thông qua báo chí, những ý kiến của doanh nghiệp, người dân sẽ góp phần tạo ra những thay đổi tích cực của các cơ quan nhà nước trong việc đổi mới chính sách đối với doanh nghiệp.
 

Toàn cảnh Hội nghị

HM