Phụ nữ thường phải gánh chịu hậu quả của nghèo đói nặng nề hơn nam giới. Chính vì vậy các nhà phân tích cho rằng giảm nghèo cũng đồng nghĩa với giải phóng phụ nữ và bảo vệ quyền bình đẳng giữa nam và nữ.

 

Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2011 - 2020 cũng đặc biệt ưu tiên đối tượng hộ nghèo mà chủ hộ là phụ nữ, hộ nghèo dân tộc thiểu số. Sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ đến vấn đề giới trong công tác giảm nghèo bền vững càng rõ rệt hơn trong hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) với việc ưu tiên hỗ trợ phụ nữ trong việc tiếp cận vốn phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, trở thành một trụ cột tạo lập kinh tế gia đình, từ đó nâng cao vị thế của người phụ nữ trong gia đình cũng như xã hội. Những thành quả giảm nghèo đặc biệt cho phụ nữ từ các chương trình tín dụng chính sách của NHCSXH đã góp phần quan trọng trong hoạt động bình đẳng giới mà như Ngân hàng Thế giới (WB) đánh giá: “Việt Nam là một quốc gia đạt được sự thay đổi nhanh chóng nhất về xóa bỏ khoảng cách giới trong 20 năm qua ở khu vực Đông Á”.

 

Khi phụ nữ trở thành trụ cột gia đình
 

Giám đốc NHCSXH tỉnh Đồng Tháp Lại Văn Bé Chín cho biết, trong những năm qua, bên cạnh việc tuyên truyền vận động đưa chính sách tín dụng đến các chủ hộ vay vốn là nữ, NHCSXH còn ưu tiên đưa vốn vào các mô hình sản xuất tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX), làng nghề có tính lan tỏa rộng đối với khu vực lao động nữ, ví như HTX thủ công mỹ nghệ 20 - 10 ở xã Bình Thạnh, huyện Cao Lãnh. 10 năm hoạt động trên địa bàn xã, HTX 20 - 10 là thành quả của sự khuyến khích, động viên từ Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện vận động thành lập tạo việc làm cho phụ nữ nghèo. Tuy nhiên, với vốn góp 1,5 đến 3 triệu đồng và 12 thành viên ban đầu, việc phát triển HTX rất khó khăn, Vì vậy, nguồn vốn 100 triệu đồng cho 5 hộ nghèo vay trở thành nguồn vốn quan trọng giúp HTX đầu tư 2 máy dệt chiếu và mua nguyên vật liệu dệt chiếu và đan lác. Phó Giám đốc HTX Nguyễn Công Nghiệp cho biết đến nay HTX đã có 8 máy dệt, nguồn vốn hình thành tài sản cũng với phương thức từ nguồn vay hộ nghèo của các thành viên góp vốn vào HTX. “Cũng phải qua nhiều vòng vay trả và tích lũy chúng tôi mới có tài sản như bây giờ. Mà mới đây, cụ thể là cuối năm 2017, HTX có thêm sự góp vốn 70 triệu đồng của 4 thành viên cùng nguồn vốn vay chương trình hộ nghèo của NHCSXH đầu tư thêm máy dệt. 50% vốn đầu tư máy móc của HTX là từ nguồn vốn ưu đãi giúp HTX có đủ máy mới có đủ hàng để giao cho khách, nhu cầu của khách hàng theo hợp đồng nâng cao năng lực cạnh tranh”, Phó Giám đốc Nguyễn Công Nghiệp cho biết, HTX không chỉ góp phần giải quyết việc làm cho 27 thành viên mà còn là nơi địa chỉ hội tụ của các mẹ các chị cùng nhau làm việc, tạo thu nhập thoát nghèo và phát triển kinh tế gia đình. Ngoài dệt chiếu, HTX có 4 tổ đan lục bình hội tụ những phụ nữ nghèo của xã làm thêm những buổi nông nhàn, nhưng thực tế có khoảng 200 người là thành viên gia đình của họ cùng tham gia với thu nhập bình quân trả theo sản phẩm 3,5 triệu đồng/tháng. “Nếu không có việc làm thì chị em làm thuê, làm mướn ở ngoài bấp bênh, bữa có, bữa không. Thu nhập mỗi tháng không đến 1,5 triệu đồng. Từ khi làm ở HTX thì đồng lương của chị em ổn định hơn, chị em yên tâm làm hơn”, ông Nghiệp nói.
 

Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi để phụ nữ được vay vốn chính sách

 

Còn với những chị em nghèo xã An Hải, huyện Bình Phước (Ninh Thuận), nguồn vốn chính sách giúp họ trở thành một trụ cột chính làm kinh tế cho gia đình thoát nghèo. Như chị Châu Thị Ân ở xã An Hải, huyện Bình Phước. Gần 9 năm (từ năm 2008 đến cuối năm 2016) trải qua đôi chu kỳ vay vốn hộ nghèo của NHCSXH, chị đã bước qua ngưỡng nghèo nhờ chăm chỉ từ việc chăn nuôi bò. Cánh cửa thoát nghèo bền vững thêm mở rộng khi chị tiếp tục vay vốn NHCSXH tham gia HTX Tuấn Tú chuyển đổi trồng măng tây năm 2016. 3 xào đất đầu tư măng tây cho gia đình chị cho một năm 8 tháng thu hoạch với thu nhập bình quân 1,5 triệu đồng/ngày, trừ chi phí đầu tư lãi ròng bình quân 1 triệu đồng/ngày.
 

Qua nhiều năm hoạt động, HTX 20 -10 thu hút chị em phụ nữ tham gia
 

Nguồn vốn chính sách giúp chị em tạo dựng sinh kế, từng bước thoát nghèo bền vững, từ đó đã góp phần nâng cao vị thế người phụ nữ trong gia đình và xã hội. Họ không chỉ làm tốt vai trò “xây tổ ấm” với ý nghĩa chăm sóc gia đình, con cái mà còn cùng người chồng tạo dựng kinh tế cho mái nhà thêm vững chắc. Nhiều chị em không chỉ vươn lên thoát nghèo, ổn định đời sống, mà còn tạo được hiệu ứng tích cực tới cộng đồng, tạo thêm việc làm hay đào tạo nghề giúp các chị em phụ nữ khác tại địa phương có cơ hội phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững. Như gia đình chị Hán Thị Trung ở khu phố Mỹ Nghiệp, thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước. Sau khi thoát nghèo năm 2010, nhờ vay vốn 8 triệu đồng từ NHCSXH đầu tư khung dệt, đến nay gia đình đã thoát nghèo và có ý định mở rộng sản xuất. Chị tiếp tục vay nguồn vốn dự án hỗ trợ người dân phát triển nghề dệt truyền thống mà Sở Công thương ủy thác qua NHCSXH thành lập xưởng dệt, đến nay đã tạo việc làm ổn định cho 10 lao động nữ tại địa phương. Những ví dụ này thêm một lần nữa minh chứng tín dụng chính sách xã hội giúp phụ nữ tăng thêm thu nhập, tạo lập hoạt động kinh doanh bền vững và giảm khả năng tổn thương trước các cú sốc từ bên ngoài. Đây cũng là công cụ mạnh mẽ giúp người nghèo, đặc biệt phụ nữ yếu thế trở thành trụ cột kinh tế gia đình, từ đó thêm tiếng nói và vị thế trong gia đình - xã hội.

 

Điểm tựa thực hiện bình đẳng giới
 

Kết quả hoạt động tín dụng của NHCSXH đang cho thấy những hỗ trợ tín dụng cho phụ nữ ngày càng tăng cả về lượng và chất. Báo cáo kết quả hoạt động của NHCSXH  đến cuối tháng 1/2020 cho thấy riêng hoạt động cho vay ủy thác qua Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam có trên 2,522 triệu thành viên tham gia với số dư hơn 80.435 tỷ đồng đứng đầu cả về số thành viên và dư nợ trong 4 tổ chức chính trị - xã hội nhận ủy thác cho vay của NHCSXH. Trong đó riêng tháng 1/2020 doanh số cho vay đạt 1.560 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ quá hạn luôn đạt thấp nhất, chỉ chiếm 0,22% tổng dư nợ, cho thấy ý thức hoàn trả nợ và hiệu quả sử dụng vốn vay của phụ nữ luôn cao hơn, cũng như ý thức vượt khó vươn lên làm kinh tế của người phụ nữ. Số dư tiền gửi tiết kiệm đạt 4.636 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ tiền gửi cao nhất trong 4 tổ chức chính trị - xã hội, điều đó cho thấy chị em đã có nguồn tích lũy phục vụ cho nhu cầu tài chính gia đình cũng như tái đầu tư phát triển kinh tế.


 

Tín dụng chính sách giúp chị em phụ nữ chuyển biến dần nhận thức, thay đổi tư duy trong sản xuất kinh doanh
 

Tuy nhiên, tỷ trọng 39% số thành viên và dư nợ của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong kết quả hoạt động của NHCSXH chưa phản ánh hết số hộ nữ hiện đang vay vốn tại NHCSXH, bởi còn một phần các hộ vay là nữ thực hiện vay thông qua Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên cũng như trực tiếp vay tại NHCSXH chưa thống kê đầy đủ. Uớc tính số hộ vay là nữ chiếm khoảng phân nửa trong 6,5 triệu hộ hiện đang có dư nợ tại NHCSXH.
 

Lãnh đạo NHCSXH cho biết, trong năm 2020 cũng như những năm tới NHCSXH sẽ tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ mà Chính phủ giao phó cho vay hộ nghèo, đối tượng chính sách, trong đó ưu tiên đến phụ nữ. NHCSXH sẽ tổ chức thực hiện tốt chủ trương huy động các nguồn lực cho tín dụng CSXH gắn với phong trào “Cả nước chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau”, phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” cũng như hướng tới việc kêu gọi các chính quyền địa phương ủy thác vốn qua NHCSXH thực hiện Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 - 2025” của Thủ tướng Chính phủ... và Cuộc vận động  “Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch” gắn với xây dựng nông thôn mới... đã tạo sự đồng thuận, thu hút đông đảo phụ nữ, hộ gia đình và các đối tượng chính sách tích cực hưởng ứng.

(TCNH số 7/2020)