Công nhân sản xuất sản phẩm dệt nhuộm tại Công ty TNHH Dệt nhuộm Jasan Việt Nam. Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến ngày 20-8, tổng vốn FDI vào Việt Nam đạt 19,54 tỷ USD, tuy chỉ bằng 86,3% so với cùng kỳ năm 2019, nhưng các chuyên gia cho rằng, đây là dấu hiệu của làn sóng đầu tư mới vào Việt Nam.

Tuy nhiên, để tận dụng được làn sóng đầu tư mới này, các chuyên gia cũng khuyến nghị, Việt Nam cần phải có cách làm khác trước đây. Đó là tiếp tục cải cách thể chế tạo thuận lợi cho môi trường đầu tư, chủ động và nhất quán về chính sách thu hút đầu tư, đồng thời chính các doanh nghiệp trong nước cũng phải chủ động hơn nữa.

Có như vậy, Việt Nam mới tận dụng được cơ hội vàng để đón các nhà đầu tư nước ngoài đến hợp tác, đầu tư, biến các tiềm năng thành sức mạnh cho nền kinh tế và tham gia vào chuỗi giá trị cung ứng toàn cầu.

Những tín hiệu tích cực

Ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, theo đánh giá của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), đầu tư của thế giới năm 2020 có thể suy giảm tới 40%. Các nền kinh tế thế giới giảm sâu, thậm chí là âm. Trong khi đó ở Việt Nam, tính đến ngày 20-8-2020, tổng vốn FDI đạt gần 20 tỷ USD, chỉ giảm 13% so với cùng kỳ năm 2019, là mức giảm thấp hơn nhiều so với thế giới và các nước trong khu vực. Trong đó, riêng vốn thực hiện đạt 11,3 tỷ USD, chỉ giảm 5,1% so với cùng kỳ. 

Đây là những tín hiệu tích cực, thể hiện sự tin tưởng của nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN) đối với môi trường đầu tư tại Việt Nam. Kim ngạch xuất nhập khẩu của khu vực ĐTNN cũng chỉ giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2019. Xuất khẩu đạt 113,3 tỷ USD, giảm 4,5%; nhập khẩu đạt 90,7 tỷ USD, giảm 5,3%. Điều này chứng tỏ mặc dù gặp nhiều khó khăn do dịch Covid-19 nhưng khối doanh nghiệp ĐTNN vẫn duy trì được hoạt động sản xuất kinh doanh tương đối tốt, không bị suy giảm quá nhiều. 

Các con số nêu trên cũng thể hiện Chính phủ Việt Nam đã thực hiện tốt việc cải thiện môi trường đầu tư trong những năm qua, đồng thời đã và đang thực hiện có hiệu quả mục tiêp kép “vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế”. 

 

Theo ông Đỗ Nhất Hoàng, sự hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam hiện nay đến từ các yếu tố nội tại của nền kinh tế và các tác động của yếu tố bên ngoài.

Về các yếu tố nội tại, Việt Nam hiện có các điểm lợi thế, thuận lợi sẵn có của môi trường đầu tư. Đó là chính trị ổn định, kinh tế tăng trưởng nhanh và bền vững, nguồn nhân lực dồi dào, thị trường rộng lớn, chi phí cạnh tranh, chính sách ưu đãi hấp dẫn, nền kinh tế đang hội nhập ngày càng sâu rộng và vị trí địa lý thuận lợi. 

Bên cạnh đó là sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương trong việc cải thiện môi trường đầu tư, cải cách chính sách, thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà ĐTNN hoạt động thành công tại Việt Nam. 

Đặc biệt, phải kể đến những nỗ lực trong việc kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 của Việt Nam trong thời gian qua cũng tạo sự tin tưởng cho nhà đầu tư nước ngoài, tăng thêm uy tín cho Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn và an toàn.

Về các yếu tố bên ngoài, trước hết là xung đột thương mại giữa những nền kinh tế lớn khiến các tập đoàn, doanh nghiệp quốc tế có nhu cầu dịch chuyển địa điểm sản xuất để tránh mức thuế suất cao. Thêm vào đó, đại dịch Covid-19 và các hệ quả nặng nề của nó khiến các quốc gia, các tập đoàn quốc tế đẩy nhanh hơn quá trình tái cơ cấu đầu tư nhằm tránh sự phụ thuộc vào một quốc gia, một đối tác. 

Một số quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc... đã ban hành chính sách ưu đãi và gói hỗ trợ để kêu gọi các công ty dịch chuyển dây chuyền sản xuất về nước hoặc đầu tư sang nước thứ 3 nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Trong đó, Việt Nam có nhiều cơ hội để đón làn sóng chuyển dịch này do có nhiều lợi thế về môi trường đầu tư cũng như sự thành công trong việc kiểm soát dịch thời gian vừa qua.

Tận dụng cơ hội “vàng”

Nhận định về xu thế tái cấu trúc lại chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn trên thế giới, ông Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, việc cơ cấu lại chuỗi giá trị toàn cầu có ba yếu tố. 

Thứ nhất là nhu cầu giải quyết việc làm cho lao động trong nước của các quốc gia. Thứ hai là do ảnh hưởng cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Theo đánh giá, sự căng thẳng này có thể kéo dài do đó thúc đẩy chuyển dịch đầu tư. Yếu tố thứ ba là do ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm cho sự dịch chuyển này diễn ra nhanh hơn, với nguồn lớn hơn, toàn diện và rõ nét hơn. 

Trong bối cảnh đó, ông Nguyễn Đình Cung cho rằng Việt Nam đang có nhiều lợi thế với ưu điểm nổi trội là ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do với các đối tác là những thị trường lớn, chủ yếu trên thế giới.

“Tôi cho rằng đây là điểm nổi trội khác biệt nhất của Việt Nam so với các nước khác để có thể cạnh tranh trong thu hút đầu tư”, ông Nguyễn Đình Cung nhận định.

Tuy nhiên để tận dụng cơ hội vàng trong cuộc đua thu hút các doanh nghiệp FDI khi phải cạnh tranh quyết liệt với các quốc gia khác, ông Đỗ Nhất Hoàng cho rằng cần phải có các giải pháp đột phá, các cách làm mới thì mới có thể hấp dẫn được nhà ĐTNN. Đồng thời, các giải pháp đề ra cần phải thực hiện một cách nhanh chóng, kịp thời và đồng bộ thì mới tận dụng được cơ hội.

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần phải có nguồn nhân lực chất lượng cao để thu hút nguồn vốn FDI. Ảnh: NAM ANH

Bên cạnh những ưu thế, thuận lợi trong thu hút doanh nghiệp FDI đầu tư vào Việt Nam, ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài cho rằng vẫn còn có điểm “đáng ngại” từ phía doanh nghiệp Việt Nam. Đó là hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam còn rất yếu trong liên kết để cùng tận dụng cơ hội. Nhiều doanh nghiệp vẫn chỉ có tầm nhìn ngắn hạn, nhất là những doanh nghiệp nhỏ. 

Theo ông Nguyễn Văn Toàn, một điểm yếu nữa là hiện nay chúng ta phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường cung cấp nguyên vật liệu và bán thành phẩm. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp trong nước lớn, “các con chim đầu đàn” hiện nay tuy có tiềm lực lớn nhưng lại chưa thể hiện được vai trò dẫn dắt các doanh nghiệp vừa và nhỏ để tham gia vào chuỗi liên kết. 

“Nếu chúng ta giải quyết được những vấn đề đó thì tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ giải quyết được rất nhiều vấn đề cơ bản và chớp được thời cơ để phát triển”, ông Nguyễn Văn Toàn nhận định.

Để doanh nghiệp trong nước tận dụng được cơ hội từ việc thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao, ông Nguyễn Văn Toàn cho rằng doanh nghiệp Việt Nam trước hết cần phải nâng cao được cái tâm thế và tư thế của mình, phải quyết tâm, phải có tầm nhìn. Trước hết, các doanh nghiệp cần phải nâng cao trình độ, tăng cường liên kết và đặc biệt cần phải xây dựng được một nguồn nhân lực cốt lõi chất lượng cao để phát triển và thu hút nguồn vốn FDI.