Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Người là tấm gương mẫu mực về đạo đức và nhân cách người đảng viên cộng sản, luôn tiên phong, gương mẫu trong lời nói, việc làm, hành động; điều đó đã kết tinh thành những giá trị tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên là sự “kiên quyết nhất, hăng hái nhất, trong sạch nhất, tận tâm tận lực phụng sự Tổ quốc và nhân dân”; “Mọi công việc của Đảng đều do đảng viên làm. Mọi nghị quyết của Đảng đều do đảng viên chấp hành. Mọi chính sách của Đảng đều do đảng viên mà thấu đến quần chúng. Mọi khẩu hiệu, mọi kế hoạch của Đảng đều do đảng viên cố gắng thực hiện”. Người từng dạy: “Gương mẫu trong đạo đức người đảng viên chính là sự hi sinh, sự phấn đấu và cống hiến hết mình cho cách mạng, cho nhân dân; gương mẫu phải xuất phát từ đạo đức chứ không phải là sự “đánh bóng” hoặc tùy nơi, tùy chỗ; gương mẫu thật sự không cần sự tôn vinh, khen thưởng, không cần phải yêu cầu người nọ, cấp kia phải theo mình. Tấm gương tốt để nhìn, để soi vào chứ không phải chỉ để nghe, để viết thành tích báo cáo lên cấp trên mà phải để cho đồng chí, đồng nghiệp và nhân dân soi vào và làm theo”.
 

Ở mỗi giai đoạn cách mạng, theo điều kiện thực tế mà sự tiên phong, gương mẫu của đảng viên, cán bộ có những hình thức khác nhau. Nhưng bản chất, sự tiên phong, gương mẫu dù ở thời đại nào, người tiên phong, gương mẫu cũng phải quên đi lợi ích cá nhân để vì tập thể, vì cái chung, lấy cái đẹp của mình để tô điểm cho cái đẹp chung của tập thể, của cộng đồng. Sự gương mẫu luôn gắn với đời sống quanh ta, người có đạo đức gương mẫu không cần phải ngồi nghĩ xem ta cần phải gương mẫu về điều gì?
 

Nhìn lại lịch sử 92 năm qua của Đảng Cộng sản Việt Nam, mặc dù có rất nhiều những yếu tố chủ quan, khách quan, nhưng nếu không có sự tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý thì không thể hiệu triệu được lòng dân, không thể làm nên thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam trong gần 80 năm qua và không thể xây dựng một đất nước Việt Nam với cơ đồ, tiềm lực và vị thế quốc tế như ngày nay.
 

Tiên phong, gương mẫu trước hết là thực hiện tốt phương châm sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật; đối với đảng viên ở các cơ quan Trung ương thì càng nên nhận thức sâu hơn nữa về sự tiên phong, gương mẫu của mình, bởi sự tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên các cơ quan Trung ương sẽ tạo ra sự lan tỏa, có ý nghĩa rất lớn, ngược lại có thể chỉ vì một thói quen, một hành động hay một lợi ích nhỏ của bản thân sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cả hệ thống chính trị.
 

Tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương được triển khai gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và các quy định của Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên. Đồng thời, được cụ thể hóa tại Nghị quyết số 06-NQ/ĐUK ngày 25/01/2017 về “Tăng cường tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị trong tình hình hiện nay”. Qua đó, nhiều cấp ủy và người đứng đầu các cấp, nhiều cán bộ, đảng viên đã nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu, nói đi đôi với làm, nói và làm đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trở thành tấm gương sáng, tiêu biểu về đạo đức cách mạng, có lối sống giản dị, trong sáng cho đảng viên và quần chúng học tập, noi theo; nhiều mô hình mới, cách làm sáng tạo, mang lại nhiều kết quả thiết thực đã xuất hiện, nhiều gương người tốt, việc tốt đã được Đảng ủy Khối cũng như lãnh đạo Đảng, Nhà nước tôn vinh, biểu dương, khen thưởng. 
 

Tuy nhiên, bên cạnh đó, hiện nay vẫn còn một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa thể hiện vai trò tiên phong, gương mẫu trước quần chúng nhân dân, trong đó có một số đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống rơi vào chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, có tình trạng “nói không đi đôi với làm”, “nói một đằng làm một nẻo”; một bộ phận cán bộ, đảng viên có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”… những hạn chế, khuyết điểm trên đã ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, làm giảm sút lòng tin của nhân dân, tổn thương mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, hạ thấp sức chiến đấu và vai trò lãnh đạo của Đảng. Do đó, hiện nay, yêu cầu đặt ra là mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng phải phát huy hơn nữa vai trò tiên phong, gương mẫu, từ đó, củng cố vững chắc vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, tăng cường đoàn kết, thống nhất trong Đảng và củng cố, giữ vững mối quan hệ khăng khít giữa Đảng với nhân dân. 
 

Để đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đồng thời, phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên các cơ quan Trung ương, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị, trong thời gian tới Đảng ủy Khối xác định cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau:
 

Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên về tính tiên phong, gương mẫu
 

Các cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; nâng cao lập trường và bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn, tính chiến đấu, gương mẫu của các cấp ủy, tổ chức đảng và của mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu, cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp. Đồng thời, cần tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc các quy định của Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; trên cơ sở đó, mỗi cấp ủy, tổ chức đảng cần quán triệt, cụ thể hóa, xây dựng thành các quy định cụ thể về tính tiên phong, gương mẫu sao cho sát với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị và mỗi cán bộ, đảng viên trên từng cương vị công tác, từ đó, mỗi cán bộ, đảng viên phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện bản thân về mọi mặt, tự soi, tự điều chỉnh bản thân trong quá trình tu dưỡng, rèn luyện và thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.
 

Tăng cường giáo dục và rèn luyện cán bộ, đảng viên tuân theo các vấn đề có tính nguyên tắc: Kiên định độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, kiên định nền tảng tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới, nguyên tắc xây dựng Đảng. Có kiên định mục tiêu, lý tưởng mới phát huy tính tiên phong, gương mẫu, ý chí tự lực, tự cường nhằm thực hiện khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Đồng thời, cần giáo dục, rèn luyện, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên thực sự tiên phong, gương mẫu, tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; có ý thức tổ chức kỷ luật; có trình độ năng lực và phương pháp, tác phong công tác tốt; có tinh thần trách nhiệm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao. 
 

Các cấp ủy, tổ chức đảng cần tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, đảng viên học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ... quan tâm giúp đỡ, động viên cán bộ, đảng viên tự rèn luyện, tạo điều kiện để mỗi cán bộ, đảng viên xây dựng kế hoạch tự phấn đấu vươn lên, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Qua đó, mỗi cán bộ, đảng viên, người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị phải thực sự là tấm gương về tính tiên phong, gương mẫu, phát huy tinh thần lao động sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Trau dồi, rèn luyện phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; lối sống, tác phong khiêm tốn, giản dị, cầu thị, làm việc gì cũng vì lợi ích của nhân dân.
 

Hai là, đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII, XIII
 

Để tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trở thành việc làm thường xuyên, tự giác trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao cũng như trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày thì việc đầu tiên là mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên cần nhận thức đúng đắn, đầy đủ những nội dung cơ bản và giá trị, ý nghĩa to lớn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nhất là đối với người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị; trách nhiệm càng cao càng phải gương mẫu, đi đầu, một trong những nội dung phải gương mẫu là: Tác phong sâu sát thực tế, gần gũi để thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng chính đáng của quần chúng nhân dân. Nêu cao ý thức phục vụ nhân dân; làm việc với thái độ khách quan, công tâm, tập trung giải quyết những lợi ích chính đáng của nhân dân; lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, chủ động đối thoại với nhân dân và cán bộ dưới quyền. Kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện vô cảm, quan liêu, cửa quyền, hách dịch và các hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà nhân dân; làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người thật sự thấm sâu, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. 
 

Mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phải tự rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, vì lợi ích chung của quốc gia, dân tộc; đồng thời, cần khiêm tốn lắng nghe, tiếp thu ý kiến phê bình, góp ý của đồng chí, của quần chúng, của cấp dưới, từ đó chuyển thành nhận thức và hành động tự giác. Đây là vấn đề rất quan trọng đối với việc rèn luyện phong cách người cán bộ cách mạng. Chính phong cách đó là cơ sở để cho hoạt động của người cán bộ ngày càng hiệu quả và là tấm gương đối với quần chúng nhân dân, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp cách mạng.
 

Ba là, tạo môi trường, động lực để cán bộ, đảng viên phát huy tính tiên phong, gương mẫu
 

Muốn phát huy tính tiên phong, gương mẫu cần phải có động lực và môi trường thuận lợi cho phát triển, do đó, các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung giáo dục, vận động cán bộ, đảng viên nêu cao tinh thần trách nhiệm, phát huy tính tiên phong, gương mẫu và trách nhiệm nêu gương, phát huy năng lực, tích cực lao động sáng tạo, hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn; tổ chức phát động các phong trào thi đua yêu nước, phát huy sáng kiến, cải tiến lề lối làm việc; kịp thời biểu dương, tôn vinh và nhân rộng các nhân tố mới, các điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nhằm khơi dậy tinh thần tự giác, ý chí tự lực, tự cường, nỗ lực vươn lên, đây là một trong những yếu tố quan trọng, có tác dụng nêu gương, khơi dậy tinh thần thi đua sôi nổi, rộng khắp, để thi đua trở thành động lực mạnh mẽ, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao. 
 

Các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các giá trị đạo đức cách mạng phù hợp với điều kiện mới và truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc để làm cơ sở cho cán bộ, đảng viên tự giác tu dưỡng, rèn luyện, tự điều chỉnh hành vi ứng xử trong công việc hằng ngày. Đồng thời, cần cụ thể hóa hơn nữa, sát thực tiễn hơn nữa nội dung tiên phong, gương mẫu của các đảng viên trên các cương vị, ở các lĩnh vực, ngành nghề… để đảng viên dễ nhớ, dễ thực hiện và để việc giám sát của tổ chức đảng, các thành tố của hệ thống chính trị và nhân dân với hành động gương mẫu của đảng viên thực chất hơn, hiệu quả và hiệu lực hơn. 
 

Quan trọng nhất là có cơ chế đột phá để phát huy tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị để họ đem hết khả năng, tâm huyết phụng sự đất nước, phục vụ nhân dân. Bên cạnh đó, cần động viên, khuyến khích, bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn đi đầu, đổi mới, sáng tạo, vì lợi ích chung theo tinh thần Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về “Chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung”.
 

Bốn là, phân công rõ trách nhiệm, quyền hạn đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý và các cơ quan, tổ chức, đơn vị
 

Các cấp ủy, tổ chức đảng cần có quy định rõ ràng, cụ thể trong thực hiện nhiệm vụ; chức vụ càng cao, trách nhiệm càng lớn để tránh tình trạng khi cơ quan, tổ chức, đơn vị xảy ra sai phạm, hoặc không hoàn thành nhiệm vụ, người đứng đầu né tránh hoặc đùn đẩy trách nhiệm cho tổ chức, tập thể. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Đảng viên gương mẫu trong mọi công việc, liên hệ chặt chẽ với quần chúng, nội bộ thật sự đoàn kết; chấp hành tốt đường lối, chính sách của Đảng, lãnh đạo tốt sản xuất và chiến đấu; một lòng một dạ phục vụ nhân dân, thiết thực chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; đối với Đảng thì củng cố tốt và phát triển tốt”. Vì vậy, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu phải có tư duy đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; thực hiện tốt nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
 

Bên cạnh đó, cần đổi mới mạnh mẽ phân cấp, phân quyền, ủy quyền và nâng cao hiệu quả phối hợp trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành. Tiếp tục đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành; hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Hoàn thiện và thực hiện nghiêm cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn chặn sự lạm quyền, vi phạm kỷ luật, kỷ cương. Đồng thời, cần hoàn thiện hệ thống thể chế, quy định chuẩn mực về lề lối, phong cách làm việc của cán bộ, làm cơ sở cho đánh giá, giám sát, quản lý cán bộ. 
 

Năm là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát; có hình thức khen thưởng và xử lý nghiêm các vi phạm trong vấn đề nêu gương
 

Các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung kiểm tra, giám sát việc chấp hành Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, luật pháp, chính sách của Nhà nước; việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, chế độ công tác, thực hiện dân chủ trong Đảng, giữ gìn đoàn kết nội bộ; việc thực hành tiết kiệm, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Xây dựng quy chế, quy định cụ thể để đảng viên tự giác chịu sự kiểm tra, giám sát của chi bộ, của cấp ủy nơi công tác, nơi cư trú; ngăn chặn việc tự đặt bản thân lên trên tổ chức, lên trên tập thể, đồng thời khắc phục tình trạng e dè, nể nang, bao che, lảng tránh trách nhiệm kiểm tra, giám sát. Cần dựa vào nhân dân và đề cao trách nhiệm của nhân dân trong kiểm tra, giám sát, đánh giá, nhận xét năng lực, phẩm chất đạo đức, các mối quan hệ với quần chúng của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
 

Bên cạnh đó, cần tập trung kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng, người đứng đầu, cán bộ chủ chốt ở những lĩnh vực, địa bàn, vị trí công tác dễ xảy ra tiêu cực; nơi người dân có nhiều bức xúc, dư luận quan tâm; nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp, coi trọng giám sát chuyên đề; tăng cường sự phối hợp giám sát của Đảng với giám sát của Nhà nước và của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội để phát huy sức mạnh tổng hợp và nâng cao hiệu lực giám sát, tránh chồng chéo, trùng lặp… sẽ góp phần cho mỗi cán bộ, đảng viên thường xuyên, tự giác trong vấn đề nêu gương. 
 

Đồng thời, đẩy mạnh hoạt động của Ban Chỉ đạo 35 về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, thù địch các cấp trong Đảng bộ Khối. Tham gia với các cơ quan liên quan để đấu tranh, xử lý và đề xuất xử lý kịp thời những cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, nói và làm trái chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
 

Hành động tiên phong, gương mẫu là hệ quả tổng hợp của nhiều yếu tố, của quá trình tu dưỡng, rèn luyện và sự tự ý thức về tính tiên phong gương mẫu của mỗi người đảng viên; đồng thời là sự giáo dục, kiểm tra, giám sát của các tổ chức, các lực lượng và nhân dân. Vì vậy, để phát huy hành động gương mẫu của người đảng viên phải khơi dậy, củng cố, phát huy sự tự tu dưỡng, rèn luyện, sự tự ý thức về tính tiên phong trong mỗi người đảng viên; đồng thời, phải phát huy vai trò của các thiết chế chính trị, văn hóa, xã hội, tạo dựng sức mạnh tổng hợp, môi trường lành mạnh để nuôi dưỡng, phát huy hành động tiên phong, gương mẫu của người đảng viên.