Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu phục hồi thiếu chắc chắn, lạm phát giảm chậm và đã qua đỉnh, rủi ro hệ thống ngân hàng phát sinh tại một số quốc gia lớn và nguy cơ suy thoái kinh tế khiến nhiều ngân hàng trung ương điều chỉnh chậm lại đà tăng lãi suất. Các tổ chức quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023: Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo là 2,9%; Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo là 1,7%; trong khi đó, dự báo lạm phát toàn cầu năm 2023 được điều chỉnh tăng: IMF: 6,6% (trước đó dự báo 6,5%) và 4,3% năm 2024 (trước đó là 4,1%). Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phát tín hiệu có thể dừng tăng lãi suất sau lần điều chỉnh tăng ngày 02/5/2023.
Với việc tiếp tục điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành, NHNN đã đưa ra giải pháp linh hoạt,
phù hợp với điều kiện thị trường trong bối cảnh hiện nay
Trong nước, 4 tháng đầu năm 2023, một số chỉ số đại diện cho tăng trưởng kinh tế tăng thấp hơn cùng kì. Một số tổ chức dự báo tăng trưởng GDP năm 2023 là 5,8 - 6,8%. GDP quý I/2023 tăng 3,32% là mức tăng thấp nhất của quý I trong vòng 10 năm trở lại đây (trừ quý I/2020 là thời điểm bắt đầu bùng phát dịch Covid-19). Chỉ số PMI giảm liên tiếp từ mức 51,2 trong tháng 2 xuống còn 47,7 trong tháng 3 và 46,7 trong tháng 4. Lạm phát có dấu hiệu qua đỉnh, tăng chậm lại trong 4 tháng đầu năm 2023 do tổng cầu yếu và tăng trưởng kinh tế chậm lại; đồng thời giá xăng dầu, nguyên vật liệu trong nước giảm theo xu hướng giá thế giới. So với cùng kì, lạm phát giảm từ mức 4,89% trong tháng 1 xuống 2,81% trong tháng 4, bình quân 4 tháng đầu năm 2023 là 3,84%; Lạm phát cơ bản giảm từ 5,21% tháng 1 xuống 4,56% tháng 4, bình quân 4 tháng đầu năm 2023 là 4,9%. Các tổ chức quốc tế dự báo lạm phát bình quân năm 2023 khoảng 3% - 5,5%.
Thị trường tiền tệ ổn định, thanh khoản hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) dồi dào và có dư thừa, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của nền kinh tế. Thị trường ngoại tệ ổn định, thanh khoản thông suốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ. Từ đầu năm 2023 đến nay, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) triển khai linh hoạt, đồng bộ nhiều biện pháp và công cụ chính sách tiền tệ để đảm bảo đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn của nền kinh tế. Các giải pháp điều hành linh hoạt thanh khoản của NHNN đã góp phần bình ổn mặt bằng lãi suất thị trường, hỗ trợ TCTD giảm lãi suất huy động và giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế.
Trong bối cảnh lạm phát mặc dù tăng nhưng có xu hướng chậm lại, tăng trưởng kinh tế còn nhiều khó khăn, để giảm lãi suất cho vay và thực hiện các biện pháp tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, hỗ trợ phục hồi tăng trưởng theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, từ đầu năm đến nay, NHNN điều chỉnh giảm 03 lần các mức lãi suất điều hành với tổng mức giảm 0,5-1,5%/năm. Đồng thời trong tháng 5/2023, thực hiện chỉ đạo của NHNN, các TCTD đã và đang có các biện pháp giảm lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế phục hồi sản xuất, kinh doanh.
Đánh giá về động thái liên tiếp hạ lãi suất điều hành của NHNN thời gian qua, ông Lê Quang Vinh - Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Thương mại (NHTM) cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) cho biết: Vietcombank luôn theo sát các chỉ đạo điều hành về chính sách tiền tệ của NHNN. Trong thời gian qua, NHNN đã chỉ đạo kênh chính sách tiền tệ rất linh hoạt, kịp thời, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời tạo điều kiện cho các NHTM có thể hỗ trợ nhiều hơn cho khách hàng. Lần giảm lãi suất mới đây là một quyết định đúng đắn, cũng đúng thời điểm và Vietcombank cũng đang nhanh chóng triển khai các nội dung liên quan để trả lãi suất theo chỉ đạo của NHNN.
Là NHTM Nhà nước lớn, Vietcombank luôn chủ động trong việc giảm lãi suất cho khách hàng, cho doanh nghiệp và người dân. Từ đầu năm đến nay, Vietcombank đã 02 lần giảm lãi suất lớn, đợt 1 từ ngày 01/01/2023 đến ngày 30/4/2023, Vietcombank giảm đồng loạt 0,5% trên số lượng khách hàng được giảm lãi suất là 130.000 khách hàng, với số tiền lãi suất được giảm tương đương 800.000 tỉ đồng. Ngay sau khi đợt 1 kết thúc, Ngân hàng đã triển khai tiếp đợt 2, từ ngày 01/5/2023 đến ngày 31/7/2023 với số lượng khách hàng được giảm lãi suất khoảng 110.000 khách hàng, quy mô dư nợ được hạ lãi suất là khoảng 700.000 tỉ đồng. Vietcombank cũng hi vọng sự hỗ trợ, góp phần của Vietcombank trong việc giảm lãi suất đó sẽ giúp cho doanh nghiệp và người dân có thể vượt qua giai đoạn thách thức hiện nay, đồng thời cùng với NHNN cũng như Chính phủ thực hiện ổn định và phát triển kinh tế vĩ mô. Việc giảm lãi suất là sự đồng thuận, đồng lòng của các ngân hàng cũng như là mong muốn, nguyện vọng của đông đảo người dân, doanh nghiệp.
Ông Lê Quang Vinh cho rằng, so sánh với mức cho vay hiện nay, khi mặt bằng lãi suất huy động được giảm đồng đều thì lãi suất cho vay cũng sẽ giảm tương ứng. Vietcombank đang theo sát và sẽ khẩn trương triển khai đợt giảm lãi suất để đảm bảo đáp ứng đúng nhu cầu của nền kinh tế, của người dân, cũng như hỗ trợ tốt hơn cho sự phát triển chung.
Với kì vọng rằng, mặt bằng lãi suất mới thấp hơn sẽ giúp các ngân hàng đạt được mức tăng trưởng tín dụng tốt hơn, ông Phạm Như Ánh - Tổng Giám đốc NHTM cổ phần Quân đội (MB) cho rằng, đây là thời điểm thích hợp giúp các ngân hàng hạ lãi suất huy động và từ đó tạo điều kiện giảm lãi suất cho vay. Với thị trường hiện đang hấp thu vốn rất yếu và kinh tế rất khó khăn như hiện nay thì việc giảm lãi suất điều hành giảm được rất nhiều khó khăn cho khách hàng và cả các ngân hàng trong thời gian tới.
Song song với việc giảm lãi suất điều hành của NHNN, MB cũng đã liên tục đưa ra các gói lãi suất ưu đãi cho khách hàng, giảm lãi suất cho nhóm khách hàng khó khăn, khách hàng ưu tiên. Từ đầu năm đến nay, MB cũng đã tung ra 120.000 tỉ đồng các gói tín dụng lãi suất thấp để phục vụ các nhu cầu của khách hàng và hỗ trợ khách hàng trong giai đoạn khó khăn. Trong thời gian qua, MB cũng đã giảm lãi suất hỗ trợ cho khách hàng với số tiền lên tới 500 tỉ đồng cho nhóm khách hàng khó khăn, khách hàng ưu tiên theo yêu cầu của Chính phủ và NHNN. Ngay sau khi NHNN giảm lãi suất huy động lần này thì MB sẽ tiếp tục có những chính sách mới để hỗ trợ khách hàng trong thời gian tới.
Với tăng trưởng tín dụng của MB từ đầu năm đến nay khoảng 6,5%, MB kì vọng rằng với mặt bằng lãi suất mới thấp hơn MB sẽ đạt được mức tăng trưởng tin dụng tốt hơn trong các tháng còn lại. Dự kiến hết tháng 6 tốc độ tăng trưởng của MB sẽ đạt mức 9%.
Đánh giá về tác động của việc NHNN hạ lãi suất điều hành, ông Nguyễn Hưng - Tổng Giám đốc NHTM cổ phần Tiên Phong (TPBank) cho rằng, các động thái giảm lãi suất điều hành của NHNN khá phù hợp, đã gửi tín hiệu đến thị trường cho thấy nhà điều hành mong muốn lãi suất của thị trường hạ xuống. Trong quý IV/2022 và quý I/2023 có lúc lãi suất lên… nhưng sau các quyết định điều chỉnh lãi suất của NHNN thì lãi suất giảm và chỉ khi các lãi suất trên thị trường hạ xuống chi phí vốn hạ thì các NHTM mới có khả năng điều chỉnh mức lãi suất cho vay cho doanh nghiệp và người dân, khi đó sẽ hỗ trợ tốt hơn cho phát triển kinh tế.
Thời gian qua, các NHTM đã cố gắng tiết kiệm tối đa vốn và chi phí để có cơ hội giảm lãi suất, nhưng cái lớn nhất trong cấu phần lãi suất cho vay là chi phí vốn. Nếu giảm được chi phí vốn, các ngân hàng có cơ hội giảm đáng kể hơn nữa lãi suất cho vay. TPBank đã đưa ra một số chương trình hỗ trợ cho người dân vay vốn, hạ lãi suất cho vay để giúp cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn.
Theo ông Nguyễn Hưng, trong giai đoạn hiện nay, thu nhập của các doanh nghiệp đang giảm thấp, chi phí tài chính cao là bước cản trở đối với các doanh nghiệp sản xuất cũng như người tiêu dùng. Một khi lãi suất giảm, mọi việc sẽ thuận lợi hơn, các quyết định đầu tư, sản xuất, kinh doanh sẽ có thể khả thi hơn, chúng ta có thể kì vọng tín dụng sẽ tăng trưởng.
Với việc tiếp tục điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành, NHNN đã đưa ra giải pháp linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường hiện nay để hỗ trợ quá trình phục hồi tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Quốc hội và Chính phủ, qua đó tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của thị trường, góp phần tháo gỡ khó khăn cho người vay vốn ngân hàng. Đồng thời, việc điều chỉnh giảm trần lãi suất tiền gửi bằng VND các kì hạn từ 1 đến dưới 6 tháng cũng hỗ trợ các TCTD giảm chi phí đầu vào, từ đó có điều kiện thuận lợi giảm lãi suất cho vay, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp và người dân, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Thời gian tới, lạm phát toàn cầu được dự báo duy trì ở mức cao, các ngân hàng trung ương tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ; trong nước, lạm phát chung và lạm phát cơ bản cùng xu hướng giảm nhưng lạm phát cơ bản vẫn tương đối cao. Do đó, NHNN tiếp tục theo dõi sát diễn biến trong nước, quốc tế, dự báo lạm phát và lãi suất thị trường để điều hành lãi suất phù hợp; tiếp tục có giải pháp khuyến khích các TCTD tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.
Minh Hà