Sáng ngày 10/8/2022, tại hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tổ chức phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn đối với Nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực và trách nhiệm của Bộ Công an. Tại phiên họp này, trách nhiệm trả lời chính thuộc về Bộ trưởng Bộ Công an. Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, Bộ trưởng các Bộ: Tư pháp, Thông tin và Truyền thông, Khoa học và Công nghệ, Ngoại giao; Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam (NHNN) cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.
 

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Yến Nhi - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre về "tín dụng đen", Bộ trưởng Bộ Công an khẳng định 3 năm qua, lực lượng công an phối với các lực lượng có liên quan xử lý, giải quyết trấn áp mạnh mẽ loại tội phạm này đã kiềm chế và đẩy lùi được loại tội phạm này, không còn tình trạng phức tạp, công khai, lộng hành như thời gian trước đây. Tuy nhiên, tình hình vẫn tiềm ẩn phức tạp, nhất là cho vay qua Internet. Gần đây, ngành Công an triệt phá băng nhóm hoạt động với quy mô lớn, hoạt động ở nhiều tỉnh thành do các đối tượng, thậm chí có cả người nước ngoài tham gia điều hành với quy mô rất lớn, với số tiền cho vay lên tới nghìn tỷ đồng.

Bộ trưởng Tô Lâm cho rằng, nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên là do nhu cầu tín dụng đen trong nhân dân rất lớn. Việc xử lý tội phạm liên quan đến tín dụng đen cũng gặp khó khăn do số đối tượng dùng các thủ đoạn lách luật nên khó xác định giữa phạm vi dân sự với hình sự, nếu không thận trọng, không thể hình sự hóa quan hệ dân sự, nếu không làm tốt sẽ bỏ lọt tội phạm.

Bộ trưởng Bộ Công an cũng nêu các giải pháp trong thời gian tới, đó là tiếp tục duy trì khí thế tấn công, trấn áp mạnh mẽ tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến "tín dụng đen", không được chủ quan chùng xuống. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 12 của Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, toàn dân trong giải quyết các loại tội phạm này. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, thường xuyên cảnh báo các phương thức, thủ đoạn hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi, để nhân dân phòng ngừa.
 

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trả lời chất vấn Đại biểu Quốc hội
 

Bộ trưởng Tô Lâm cho biết, trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm tín dụng đen, Bộ Công an đã nhận được sự hợp tác chặt chẽ của ngành Ngân hàng và các Bộ, ngành. Trong thời gian tới, Bộ Công an và NHNN cùng đẩy mạnh triển khai các biện pháp để người dân tiếp cận được nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng một cách thuận lợi, đáp ứng được yêu cầu, không phải không phải đi vay tín dụng đen.

Theo Bộ trưởng, một trong những biện pháp căn cơ hiện nay là sử dụng căn cước công dân để thực hiện cho vay, giải quyết những vấn đề về tín chấp, thế chấp tài sản, theo đó các tổ chức ngân hàng, tài chính có thể xác định ngay được người vay rất chính xác.

Một trong những giải pháp quan trọng nữa là tiếp tục điều tra, xử lý nghiêm các loại tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến "tín dụng đen", bởi phần lớn các tổ chức "tín dụng đen" đều có liên quan, có quan hệ với đối tượng tội phạm hình sự. Vì vậy ngành Công an đã có giải pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm, đặc biệt là các nhóm tội phạm có tổ chức. Đây là giải pháp rất quan trọng đã thực hiện thành công và sẽ tiếp tục thực hiện.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, sắp tới, Bộ Công an sẽ tiếp tục duy trì thế tấn công, trấn áp mạnh mẽ, tổ chức tốt công tác nắm tình hình, triển khai chuyên đề phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”, kịp thời phát hiện những địa bàn phức tạp, các cơ sở kinh doanh, doanh nghiệp, cá nhân, đối tượng, băng nhóm hoạt động “tín dụng đen”, triển khai các biện pháp nghiệp vụ phòng ngừa và đấu tranh ngay từ khi mới manh nha hoạt động, không để các đối tượng mở rộng phạm vi hoạt động.

Bên cạnh đó, Bộ Công an cũng sẽ triển khai các giải pháp chia sẻ, kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và căn cước công dân với các bộ, ngành để phòng chống tội phạm; trước mắt là phối hợp với NHNN, Bộ Thông tin và Truyền thông để hỗ trợ xác thực các thông tin về nhân thân của khách hàng vay vốn, giúp giảm tải, rút ngắn thời gian kiểm tra, xác minh; khắc phục, hạn chế tình trạng làm giả các giấy tờ, thông tin khách hàng để vay vốn, chiếm đoạt tài sản; hỗ trợ ngành ngân hàng triển khai các gói vay nhỏ, qua số căn cước công dân không cần thế chấp, phục vụ các nhu cầu cấp bách chính đáng.Tham mưu cơ quan có thẩm quyền ban hành, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác điều tra, xử lý các hành vi liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”. Nghiên cứu phối hợp với ngành ngân hàng tham mưu cấp có thẩm quyền quy định hoạt động vay tín chấp, cho vay trực tuyến, vay qua app hiện nay. Xử lý trách nhiệm đối với đơn vị, cá nhân có liên quan không chủ động phát hiện, đấu tranh, để đơn vị, địa phương khác xử lý. Xử lý triệt để, nghiêm minh các vụ án liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”, nhất là các vụ án liên quan đến các cán bộ thuộc các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp tiếp tay, cung cấp vốn cho “tín dụng đen” hoạt động.

Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Công an cũng cho biết, Bộ đã đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, phối hợp cùng các cấp, các ngành cải thiện điều kiện lao động, làm việc của công nhân, giảm bớt các hoạt động phức tạp của công nhân, trong đó có hoạt động tín dụng đen.
 

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan

Nên tiếp cận nguồn vốn vốn tín dụng chính thức của ngành Ngân hàng

Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi về có hiện tượng người dân vay ở các ngân hàng, đến kỳ đáo hạn thì phải đi vay nóng ở bên ngoài với lãi suất cao để trả nợ, sau đó làm thủ tục vay lại, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, với vai trò quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, thời gian qua NHNN đã ban hành đồng bộ các quy định pháp lý về việc các tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn, trong đó có những quy định về điều kiện vay vốn. Đặc biệt là khi vay vốn, khách hàng phải nêu rõ mục đích vay vốn và khả năng trả nợ. Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận với nhau về thời hạn trả nợ và khi vay khách hàng cũng đã dự liệu được khả năng về thời gian mình phải trả nợ.

Tuy nhiên, trên thực tế trong thời hạn vay vốn, có thể vì một lý do nào đó khách hàng không trả được nợ thì khi đó khách hàng có thể đề nghị các tổ chức tín dụng cho phép gia hạn nợ. Nếu khách hàng có đơn đề nghị cũng như chứng minh được khả năng trả nợ theo thời hạn mới thì sẽ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ. Trường hợp khách hàng không đề nghị gia hạn nợ mà có thể đi vay mượn tiền từ người thân và gia đình, có thể cũng vay từ nguồn tín dụng đen thì trên thực tế các tổ chức tín dụng cũng khó có thể biết được tiền đó từ đâu để khách hàng trả nợ.

Còn khi khách hàng đã trả nợ xong khoản nợ đó mà muốn vay lại thì khách hàng lại phải thực hiện những quy định về cho vay và tổ chức tín dụng cũng phải thẩm định khoản vay mới theo đúng các yêu cầu theo quy định của pháp luật.

Thực tế trong thời gian vừa qua, hệ thống mạng lưới của các tổ chức tín dụng đã rất đa dạng, có chi nhánh, các phòng giao dịch rộng khắp. Không chỉ các tổ chức tín dụng, các công ty tài chính và các tổ chức tài chính vi mô… cũng đã hiện diện ở hầu khắp huyện, xã trên toàn quốc. Vì vậy, khi có nhu cầu vay vốn, người dân nên tiếp cận vay vốn từ các kênh chính thức này.

Thống đốc NHNN cũng nhấn mạnh, trong thời gian vừa qua, NHNN đã có rất nhiều chương trình truyền thông khi phối hợp với các đài truyền hình và các cơ quan báo chí đưa ra những thông tin liên quan đến các vấn đề về vay vốn một cách hiệu quả tới người dân. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục thực hiện các giải pháp thúc đẩy tín dụng từ kênh chính thức để người dân tiếp cận dễ dàng hơn.
 

Quang cảnh phiên họp
 

Báo cáo thêm một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm về phòng, chống tội phạm, nhất là tội phạm về ma túy, tín dụng đen, cho vay nặng lãi, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh cho biết, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương quyết liệt triển khai có hiệu quả các văn bản pháp lý của Đảng, Quốc hội và các văn bản pháp lý của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm. Thường xuyên tổ chức tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn và hậu quả của tội phạm, nhất là tội phạm về ma túy, tín dụng đen, cho vay nặng lãi trên các phương tiện thông tin đại chúng với các hình thức đa dạng, dễ tiếp cận để nhân dân biết, phòng ngừa và tham gia tố giác tội phạm. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, quản lý chặt chẽ các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ, các cơ sở kinh doanh dịch vụ cho vay kinh doanh tài chính. Tiếp tục triển khai các cao điểm tấn công trấn áp mạnh các loại tội phạm, trong đó có tội phạm về ma túy, tín dụng đen, cho vay nặng lãi, góp phần răn đe, giáo dục, phòng ngừa chung. Có giải pháp ngăn chặn, xử lý tình trạng các đối tượng sử dụng tài khoản ngân hàng, số thuê bao điện thoại không chính chủ, tạo lập website để thực hiện các hành vi phạm tội. Triển khai ứng dụng hiệu quả cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, các cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành trong công tác quản lý nhà nước nói chung, quản lý số thuê bao tài khoản ngân hàng, các tài khoản mạng xã hội tại Việt Nam tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tiếp cận nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng, góp phần hạn chế việc người dân phải tìm đến tín dụng đen…