"Giá trị cốt lõi của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) chính là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD), bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng. Do đó, mọi hoạt động của BHTGVN đều xoay quanh giá trị cốt lõi này", ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam chia sẻ nhân kỷ niệm 24 năm thành lập BHTGVN (09/11/1999 - 09/11/2023), 10 năm Luật Bảo hiểm tiền gửi (BHTG) đi vào cuộc sống với sứ mệnh bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người gửi tiền và góp phần bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của các TCTD.
.jpg)
TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam
Kết quả đạt được trong triển khai Luật những năm qua
Trong 10 năm qua, kể từ khi Luật BHTG có hiệu lực (ngày 01/01/2013), người gửi tiền được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình một cách đầy đủ. Mặc dù chưa phải chính thức chịu trách nhiệm thanh toán cho người gửi tiền khi xảy ra đổ vỡ, phá sản các ngân hàng, song BHTGVN đã chi trả tiền BHTG cho những người gửi tiền tại 39 quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) bị giải thể, phá sản. Quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tại các QTDND được đảm bảo chi trả kịp thời, tạo niềm tin cho người gửi tiền tại các QTDND nói riêng và các tổ chức TCTD nói chung.
Trong quá trình triển khai Luật BHTG, BHTGVN đã thể hiện vai trò quan trọng thông qua việc giám sát từ xa và kiểm tra các tổ chức tham gia BHTG. Khi kiểm tra, giám sát, nếu phát hiện sai phạm, ảnh hưởng đến an toàn hệ thống, BHTGVN đã kịp thời báo cáo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) để thanh tra, chấn chỉnh kịp thời. Từ đó đã hạn chế được rủi ro trong hoạt động của tổ chức tham gia BHTG, hạn chế hiện tượng đổ vỡ, mất thanh khoản tại các TCTD.
Bên cạnh đó, BHTGVN thường xuyên tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHTG nhằm nâng cao niềm tin công chúng, góp phần đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD. Nhờ vậy, người dân yên tâm tin tưởng gửi tiền tại các tổ chức tham gia BHTG. Điều đó giúp cho nguồn lực tài chính của BHTG tăng trưởng ổn định qua từng năm, đủ khả năng phản ứng kịp thời nếu cần chi trả cho người gửi tiền, hỗ trợ TCTD gặp sự cố và sẵn sàng thực hiện các nhiệm vụ khác mà Chính phủ, NHNN giao để góp phần tham gia có hiệu quả vào quá trình cơ cấu lại các TCTD yếu kém.
Mặc dù đạt được kết quả khá ấn tượng sau 10 năm triển khai Luật BHTG, song đến nay đã bộc lộ một số bất cập, hạn chế, thể hiện ở một số điểm sau:
Thứ nhất, Luật BHTG quy định chưa rõ hoặc có quy định nhưng không thống nhất với luật khác như: Về thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm, miễn phí BHTG; về tiền gửi không được bảo hiểm; về các kênh đầu tư; về cơ chế tài chính của tổ chức BHTG...
Thứ hai, Luật BHTG chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời so với Luật Các TCTD năm 2017 dẫn tới việc một số quy định trong Luật Các TCTD đã được sửa đổi, song tại Luật BHTG lại không có, dẫn tới khó khăn trong quá trình tham gia tái cơ cấu, hỗ trợ các TCTD phục hồi cũng như quá trình kiểm soát đặc biệt.
Thứ ba, các cơ chế, chính sách pháp luật liên quan chưa đồng bộ và không thống nhất đã gây hạn chế, khó khăn cho tổ chức BHTG trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền cũng thư tham gia sâu hơn vào quá trình hỗ trợ, tái cơ cấu các TCTD yếu kém…
Vai trò của BHTGVN trong tái cơ cấu hệ thống các TCTD
Việc sửa đổi Luật BHTG là hết sức cần thiết nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người gửi tiền, nâng cao vai trò của BHTGVN và phù hợp với thực tiễn. Điều này được thể hiện rất rõ tại các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Quốc hội như:
Tại Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 08/8/2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đã đề cập đến việc sửa đổi Luật BHTG. Tiếp đó, Chỉ thị số 06/CT-TTg ngày 12/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo nghiên cứu đề xuất việc sửa đổi Luật BHTG để sử dụng nguồn tiền kết dư phí BHTG xử lý các TCTD yếu kém. Tại Quyết định số 1660/QĐ-TTg ngày 30/12/2022 về việc phê duyệt Chiến lược phát triển BHTG đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu nghiên cứu sửa Luật BHTG. Tại Nghị quyết số 62/2022/QH15 ngày 16/6/2022, Quốc hội cũng yêu cầu rà soát, sửa đổi các luật như: Luật Các TCTD, Luật BHTG, Luật NHNN, Luật Phòng, chống rửa tiền.
Như vậy, Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo NHNN, BHTGVN cần khẩn trương nghiên cứu sửa đổi Luật Các TCTD, Luật NHNN đồng thời với Luật BHTG nhằm đồng bộ, thống nhất khuôn khổ pháp lí và nâng cao vai trò của BHTGVN trong việc bảo vệ người gửi tiền cũng như có trách nhiệm trong việc tham gia tái cơ cấu, kiểm soát đặc biệt, đối với phá sản các tổ chức tham gia BHTG.
Luật Các TCTD sửa đổi đề cập đến việc để BHTGVN cùng tham gia vào quá trình can thiệp sớm đối với các TCTD là cần thiết, vừa tận dụng được nguồn lực, vừa thể hiện vai trò và trách nhiệm của BHTGVN đối với người gửi tiền cũng như tổ chức tham gia BHTG.
Để hoàn thiện và đồng bộ với các bộ luật liên quan, cũng như nâng cao vai trò, trách nhiệm của tổ chức BHTG thì phải chờ Luật Các TCTD (sửa đổi) và Luật NHNN (sửa đổi) được Quốc hội thông qua. Trong thời gian này, BHTGVN cần theo dõi, tham gia góp ý đầy đủ, trách nhiệm vào Luật Các TCTD (sửa đổi), Luật NHNN (sửa đổi) để chuẩn bị những nội dung cần sửa đổi Luật BHTG cho phù hợp với 2 luật này. Có như vậy mới tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc tham gia tái cơ cấu lại, can thiệp sớm, thanh tra kiểm tra, giám sát... các tổ chức tham gia BHTG cũng như bảo vệ quyền lợi người gửi tiền.
Được biết, hiện tại Luật BHTG vẫn chưa nằm trong danh sách các dự án luật được sửa đổi, bổ sung tại Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 và 2024 của Quốc hội. Tuy nhiên, kì vọng trong bối cảnh sửa đổi Luật Các TCTD là yêu cầu cấp bách, có ý nghĩa quan trọng để củng cố nền tảng cho các TCTD, đảm bảo an toàn hệ thống, khi Luật này (sửa đổi) được Quốc hội thông qua sẽ tạo đòn bẩy cho việc tiếp tục xem xét sửa đổi, bổ sung Luật BHTG để bảo vệ người gửi tiền, đảm bảo an toàn hệ thống các TCTD ngày một hiệu quả hơn. Đây cũng là yêu cầu khách quan về việc hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về BHTG để phù hợp với sự phát triển của hệ thống ngân hàng, cũng như tiếp thu các kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực BHTG.
MH