Việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (CSDLQGvDC) với các đơn vị trong ngành Ngân hàng, kết nối với doanh nghiệp sẽ góp phần giúp các ngân hàng phát triển hoạt động nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả giao dịch giữa ngân hàng và khách hàng, bảo đảm an toàn hoạt động và phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng, từ đó thúc đẩy quá trình số hóa ngành Ngân hàng, hướng đến nền kinh tế số.
 

Dữ liệu dân cư có ý nghĩa rất quan trọng để xác thực, kết nối các dữ liệu, khai thác, phục vụ có hiệu quả các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu người dân chỉ khai báo thông tin một lần với cơ quan nhà nước trong thực hiện các thủ tục hành chính. Thực hiện tốt điều này sẽ mang lại lợi ích rất lớn cho đất nước, góp phần tiết kiệm, chống lãng phí, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.
 

Dữ liệu dân cư được xem là dữ liệu gốc, là một trong những tài nguyên quan trọng và giá trị nhất của một quốc gia khi mà các hoạt động chuyển đổi số gắn với mọi hoạt động của người dân, lấy người dân là trung tâm.

Ngày 06/01/2022, Thủ tướng Chính phủ đã kí, ban hành Quyết định số 06/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030” (Đề án 06). Đề án có phạm vi và tầm ảnh hưởng rộng tới đa ngành, địa phương và lĩnh vực.
 

Đề án 06 của Chính phủ đã xác định bảy quan điểm chỉ đạo lớn; các mục tiêu hướng tới năm nhóm tiện ích cụ thể là: (i) Ứng dụng dữ liệu dân cư phục vụ giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến, trong đó ưu tiên hàng đầu 25 thủ tục thiết yếu liên quan đến người dân; (ii) Ứng dụng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; (iii) Ứng dụng phục vụ xây dựng công dân số; (iv) Hoàn thiện hệ sinh thái phục vụ kết nối, khai thác, bổ sung làm giàu dữ liệu dân cư; (v) Ứng dụng phục vụ chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo các cấp. Tương ứng với đó là danh mục 52 nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương với các mốc thời gian hoàn thành cụ thể. 
 

Theo lộ trình của Đề án 06, các thông tin công dân sẽ dần được tích hợp trên thẻ căn cước công dân (CCCD) gắn chíp điện tử, cùng với ứng dụng VNeID¹ sẽ giúp người dân sử dụng duy nhất thẻ CCCD thay thế nhiều giấy tờ khác để thực hiện giao dịch với các cơ quan nhà nước, bảo đảm chính xác và thuận tiện. Hiện nay, Bộ Công an đã kết nối với dữ liệu bảo hiểm xã hội và công dân có thể sử dụng thẻ CCCD gắn chíp điện tử để khám bệnh bảo hiểm tại các cơ sở y tế. Theo lộ trình, các thông tin về y tế, giấy phép lái xe, thẻ tín dụng, an sinh xã hội... tiếp tục được nghiên cứu, tích hợp để thực hiện yêu cầu đa dạng của người dân trên các lĩnh vực.
 

Mục tiêu cao nhất của Đề án 06 chính là để người dân và doanh nghiệp được hưởng những tiện ích từ CSDLQGvDC và CCCD gắn chíp, chuyển đổi thủ tục hành chính từ thủ công sang môi trường điện tử.
 

Đề án 06 giúp các ngân hàng phát triển hoạt động nghiệp vụ, mang lại tiện ích cho khách hàng
 

Với ngành Ngân hàng, Đề án 06 đã mang lại cơ hội mới, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số ngành Ngân hàng. Việc kết nối CSDLQGvDC với các đơn vị trong ngành Ngân hàng, kết nối với doanh nghiệp sẽ góp phần thúc đẩy nền kinh tế số, giúp ngành Ngân hàng phát triển các hoạt động nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả giao dịch giữa ngân hàng và khách hàng, bảo đảm an toàn hoạt động và phòng chống tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.
 

Ngày 18/02/2022, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã kí Quyết định số 171/QĐ-NHNN ban hành Kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06 và Quyết định số 170/QĐ-NHNN thành lập Tổ Công tác của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06 với hai nhóm nhiệm vụ chính: (i) Kết nối, khai thác CSDLQGvDC phục vụ dịch vụ công và các nghiệp vụ của NHNN; (ii) Kết nối, khai thác CSDLQGvDC phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của ngành Ngân hàng.
 

Các đơn vị trong ngành Ngân hàng đã chủ động, tích cực phối hợp với các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan đẩy nhanh tiến độ triển khai kết nối, khai thác CSDLQGvDC ứng dụng trong các hoạt động nghiệp vụ ngân hàng, đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số của Ngành, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
 

Theo báo cáo của NHNN, ngành Ngân hàng đã tích cực phối hợp với Bộ Công an triển khai bước đầu và đạt được một số kết quả tích cực. NHNN là một trong các bộ, ngành đã hoàn thành triển khai hệ thống dịch vụ công đảm bảo an toàn kết nối CSDLQGvDC; từng bước triển khai làm sạch cơ sở dữ liệu thông tin tín dụng khách hàng; hoàn thành thử nghiệm cung cấp một số giải pháp xác thực khách hàng điện tử qua CCCD gắn chíp khi thực hiện giao dịch với ngân hàng…
 

Một số đơn vị trong ngành Ngân hàng như Ngân hàng Thương mại (NHTM) cổ phần Ngoại thương Việt Nam; NHTM cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam; NHTM cổ phần Công thương Việt Nam... đã phối hợp với Cục Cảnh sát quản lí hành chính về trật tự xã hội (C06) - Bộ Công an triển khai thử nghiệm giải pháp ứng dụng xác thực người dân qua thẻ CCCD gắn chíp trong một số nghiệp vụ của NHTM như: Xác thực, định danh khách hàng tại quầy giao dịch; xác thực, định danh khách hàng giao dịch nộp, rút tiền tại ATM và đã bước đầu cung cấp dịch vụ thử nghiệm tại một số chi nhánh trên địa bàn Thành phố Hà Nội và tỉnh Quảng Ninh từ tháng 5/2022.
 

Bên cạnh đó, một số tổ chức tín dụng đã tích cực phối hợp với các đơn vị chức năng Bộ Công an nghiên cứu, thử nghiệm một số giải pháp để cung cấp dịch vụ trong thời gian tới như: Mở tài khoản cho công dân trên ứng dụng Mobile Banking thông qua định danh khách hàng bằng thẻ CCCD gắn chíp; kết nối tài khoản VNeID của công dân phục vụ chi trả an sinh xã hộị…
 

Việc kết nối, khai thác CSDLQGvDC với bước đầu là triển khai thử nghiệm xác thực khách hàng qua thẻ CCCD gắn chíp đã mang lại nhiều kết quả tốt cho cả ngân hàng và khách hàng. 
 

Cụ thể, đối với các ngân hàng, việc kết nối, khai thác CSDLQGvDC nói trên đã giúp giảm các vụ gian lận, đánh cắp thông tin thẻ tại ATM so với hình thức rút tiền mặt bằng thẻ vật lí hiện tại. Đồng thời tăng độ chính xác, an toàn khi thực hiện xác thực thông tin khách hàng giao dịch tại quầy và giảm thiểu thao tác thủ công, tăng năng suất lao động cho giao dịch viên.
 

Đối với khách hàng của ngân hàng, mức độ an toàn, bảo mật được tăng cường, nhờ đó ngăn ngừa rủi ro bị đánh cắp thông tin thẻ tại ATM như hình thức rút tiền bằng thẻ vật lí. Khách hàng không cần mang theo thẻ ghi nợ mà vẫn có thể rút tiền mặt tại ATM.
 

Tuy nhiên, nhu cầu kết nối, khai thác CSDLQGvDC của ngành Ngân hàng là rất lớn, đó là: (i) Ứng dụng triển khai cung cấp các dịch vụ ngân hàng số trên môi trường mạng, xác thực khách hàng chính xác, ngăn ngừa tội phạm gian lận hồ sơ giấy tờ, mở tài khoản mạo danh hoặc lừa đảo khách hàng chiếm quyền truy cập các dịch vụ ngân hàng số; (ii) Làm sạch cơ sở dữ liệu khách hàng hiện có, loại bỏ các tài khoản “rác” thường được tội phạm lợi dụng để chuyển tiền bất hợp pháp. Hoạt động làm sạch dữ liệu khách hàng có ý nghĩa quan trọng trong việc phòng, ngừa, ngăn chặn các hành vi gian lận, lừa đảo, cho thuê, mượn tài khoản ngân hàng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền, ngăn ngừa tội phạm gian lận, lừa đảo tại các tổ chức tín dụng; (iii) Trong thời gian tới, khi CSDLQGvDC được làm giàu thông tin từ cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành sẽ là nguồn thông tin tốt để các tổ chức tín dụng xác minh nhân thân khách hàng và tra cứu các thông tin để đánh giá khả năng trả nợ (như thông tin về đóng thuế thu nhập, bảo hiểm xã hội...) từ đó, có thể đẩy nhanh thủ tục cho vay, góp phần giảm tín dụng đen.
 

Thực tế, trong quá trình triển khai Đề án 06, tại nhiều địa phương, tỉ lệ xử lí hồ sơ công việc trên môi trường mạng chưa cao, còn một số dịch vụ công trực tuyến mang tính hình thức, chưa thực chất. Hạ tầng công nghệ thông tin của nhiều bộ, ngành, địa phương đã đầu tư từ lâu, thiếu đồng bộ, chưa được nâng cấp, không bảo đảm việc kết nối, chia sẻ dữ liệu. Việc kết nối dữ liệu dân cư với cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành mới chỉ là bước đầu, chia sẻ dữ liệu chưa nhiều.
 

Một số nhiệm vụ triển khai Đề án 06 của ngành Ngân hàng năm 2023 và thời gian tới 
 

Về phía ngành Ngân hàng, ngày 02/3/2023, Thống đốc NHNN đã có Quyết định số 264/QĐ-NHNN về việc Ban hành Kế hoạch năm 2023 của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06. Theo đó, Kế hoạch bao gồm các nội dung sau:
 

Một là, xây dựng, hoàn thiện thể chế như: Xây dựng Chỉ thị của Thống đốc NHNN chỉ đạo các đơn vị trong Ngành tiếp tục đẩy mạnh triển khai Đề án 06; phối hợp với các bộ, ngành liên quan chỉnh sửa, hoàn thiện Dự thảo Nghị định quy định về thanh toán không dùng tiền mặt và trình Chính phủ ban hành; xây dựng Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định thanh toán không dùng tiền mặt; rà soát, xây dựng kế hoạch sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật cắt giảm thành phần hồ sơ, giấy tờ, thông tin phải khai báo và chia sẻ dữ liệu khi thực hiện dịch vụ công trực tuyến...
 

Hai là, kết nối CSDLQGvDC, hệ thống định danh và xác thực điện tử phục vụ dịch vụ công và các nghiệp vụ của NHNN như: Tích hợp với các dịch vụ công của NHNN; kết nối, khai thác CSDLQGvDC trong việc quản lí nhà nước về phòng, chống rửa tiền; kết nối, khai thác CSDLQGvDC liên quan đến nghiệp vụ thông tin tín dụng; triển khai kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước.
 

Ba là, kết nối CSDLQGvDC, hệ thống định danh và xác thực điện tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội như: Ứng dụng xác thực người dân qua thẻ CCCD gắn chíp và tài khoản định danh điện tử khi cung cấp dịch vụ ngân hàng; kết nối, khai thác CSDLQGvDC phục vụ các hoạt động nghiệp vụ ngân hàng.
 

Bốn là, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt để thực hiện chi trả cho đối tượng được thụ hưởng trợ cấp từ ngân sách nhà nước.
 

Năm là, tiếp tục truyền thông về công tác triển khai và kết quả thực hiện Đề án 06 với các hình thức và kênh truyền thông phù hợp, có tính lan tỏa cao.
 

Thống đốc NHNN yêu cầu Tổ Công tác của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06 có trách nhiệm chỉ đạo, đôn đốc việc thực hiện, kịp thời báo cáo Thống đốc NHNN tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Kế hoạch.
 

Trong năm 2023, ngành Ngân hàng triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm của Đề án 06 như sau:
 

(i) Tiếp tục nâng cấp, tích hợp, kết nối Hệ thống Dịch vụ công trực tuyến NHNN, Hệ thống một cửa điện tử NHNN sử dụng danh tính điện tử, tài khoản định danh điện tử tạo lập bởi Hệ thống định danh và xác thực điện tử của Bộ Công an.
 

(ii) NHNN tiếp tục khai thác thông tin từ CSDLQGvDC để làm sạch toàn bộ 51 triệu hồ sơ khách hàng trong cơ sở dữ liệu thông tin tín dụng quốc gia bằng phương thức offline. 
 

(iii) NHNN tiếp tục làm việc với các đơn vị Bộ Công an để thống nhất nghiệp vụ, kế hoạch khai thác các dịch vụ về nhân thân, thông tin xuất nhập cảnh phục vụ nghiệp vụ phòng, chống rửa tiền của NHNN.
 

(iv) NHNN tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng phối hợp với C06 - Bộ Công an triển khai mở rộng giải pháp xác thực khách hàng qua thẻ CCCD gắn chíp (Match on Card - MoC), ứng dụng phần mềm VNeID và triển khai kết nối, khai thác CSDLQGvDC để phục vụ các hoạt động nghiệp vụ của ngân hàng.
 

(v) NHNN tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Lao động - Thương binh và xã hội, Bộ Công an, Bộ Tài chính, Bộ Thông tin và Truyền thông, ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố để triển khai hiệu quả các giải pháp đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt trong lĩnh vực an sinh xã hội nêu tại Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 25/11/2022 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy chuyển đổi số trong chi trả an sinh xã hội không dùng tiền mặt.  
 

Một số khuyến nghị trong thời gian tới
 

Để làm tốt việc kết nối CSDLQGvDC, thúc đẩy số hóa ngành Ngân hàng, phát triển kinh tế số, trong thời gian tới, các bộ, ngành, đơn vị chức năng cần thúc đẩy các nhiệm vụ:
 

- Bộ Công an, Tổ công tác triển khai Đề án 06 của Chính phủ cần tiếp tục hỗ trợ ngành Ngân hàng triển khai kết nối, khai thác CSDLQGvDC phục vụ các nghiệp vụ của ngành Ngân hàng hoàn thành đúng kế hoạch và đạt hiệu quả cao.
 

Cụ thể, đối với phương thức kết nối, khai thác CSDLQGvDC, hiện nay Bộ Công an bước đầu đã cung cấp kết nối, khai thác CSDLQGvDC qua một số giao diện lập trình ứng dụng (API) cơ bản và chủ yếu trả về kết quả theo dạng “đúng/sai”. Để khai thác hiệu quả CSDLQGvDC phục vụ cho cả công tác quản lí nhà nước và cung cấp dịch vụ cho người dân, doanh nghiệp, Bộ Công an xem xét, cung cấp thêm một số API đặc thù cho hoạt động, nghiệp vụ của ngành Ngân hàng.
 

- Về nâng cao hiệu quả sử dụng thẻ CCCD gắn chíp: C06 - Bộ Công an đã phối hợp với một số tổ chức tín dụng thí điểm thành công việc xác thực khách hàng tại quầy và tại ATM thông qua thiết bị đọc thẻ CCCD gắn chíp và đã được xã hội đón nhận tích cực. Để triển khai đồng bộ việc sử dụng CCCD cho các dịch vụ ngân hàng điện tử khác, Bộ Công an cần tiếp tục hỗ trợ ngành Ngân hàng triển khai các giải pháp xác thực khách hàng qua CCCD gắn chíp trên thiết bị di động hoặc theo phương thức App-to-App (giữa ứng dụng VNeID và ứng dụng Mobile Banking).
 

- Về cung cấp kết nối, khai thác CSDLQGvDC và cung cấp dịch vụ xác thực, định danh điện tử cho các tổ chức tín dụng trong ngành Ngân hàng: Nghị định số 137/2015/NĐ-CP ngày 31/12/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật CCCD (sửa đổi, bổ sung Nghị định số 37/2021/NĐ-CP ngày 29/3/2021) đã cho phép các tổ chức tín dụng khai thác thông tin trong CSDLQGvDC; Nghị định số 59/2022/NĐ-CP ngày 05/9/2022 của Chính phủ (có hiệu lực từ ngày 20/10/2022) quy định về định danh và xác thực điện tử cho phép các tổ chức tín dụng có thể khai thác tài khoản định danh điện tử. Thời gian tới, Bộ Công an cần sớm ban hành hướng dẫn cụ thể để các tổ chức tín dụng có thể kết nối với CSDLQGvDC và sử dụng dịch vụ xác thực, định danh điện tử phục vụ các hoạt động nghiệp vụ của tổ chức tín dụng.
 

- Ở tầm vĩ mô, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lí, trong đó có một số văn bản pháp luật cần sớm được ban hành như nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân, thông tư kết nối, chia sẻ dữ liệu dân cư với cơ sở dữ liệu chuyên ngành... để có cơ sở pháp lí đồng bộ, giúp quá trình khai thác, kết nối CSDLQGvDC không chỉ với ngành Ngân hàng mà các ngành, lĩnh vực khác đạt hiệu quả, an toàn. 
 

- Các bộ, ngành, địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền về những nội dung của Đề án 06, tiện ích mà Đề án 06 đưa lại cho người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế, đồng thời cử cán bộ hướng dẫn đến từng thôn, xóm để người dân cài đặt thông tin tại phần mềm VNeID, tuyên truyền các kĩ năng giúp người dân bảo vệ thông tin cá nhân khi giao dịch trên các ứng dụng công nghệ số...
 

¹ Ngày 18/7/2022, App định danh điện tử (VNeID) trên thiết bị di động thông minh được Bộ Công an chính thức giới thiệu và đưa vào sử dụng. VNeID là một ứng dụng trên các thiết bị di động do Trung tâm DLQGvDC của Bộ Công an phát triển dựa trên nền tảng cơ sở dữ liệu về định danh dân cư, xác thực điện tử. Đây cũng là ứng dụng được áp dụng kĩ thuật số đầu tiên được phát hành cho người dân đang sinh sống hoặc người nước ngoài đang cư trú, đi du lịch tại Việt Nam.