Ngày 08/12/2022, tại Hà Nội, các đại biểu đến từ các định chế tài chính; các ngân hàng thương mại (NHTM); các trung gian tài chính phi ngân hàng; các cơ quan quản lý và thực thi pháp luật tuyến Trung ương và một số tỉnh, thành trọng điểm về buôn bán trái pháp luật động vật hoang dã (ĐVHD) như Đà Nẵng, Hà Nội, Quảng Ninh; các đơn vị nghiên cứu và đào tạo về ngân hàng, luật, cảnh sát; các tổ chức phi Chính phủ, tổ chức quốc tế, dự án hoạt động về bảo tồn đã tham dự Hội thảo tham vấn: Báo cáo khảo sát nhận thức, năng lực phát hiện và phòng ngừa các rủi ro tài chính liên quan đến hoạt động buôn bán trái pháp luật ĐVHD, do tổ chức Wildlife Conservation Society (WCS) - Chương trình Việt Nam phối hợp với Học viện Ngân hàng (HVNH) tổ chức. Hội thảo nằm trong khuôn khổ dự án “Phòng, chống buôn bán trái pháp luật ĐVHD tại Việt Nam” do Cục Phòng, chống ma túy và Thực thi pháp luật quốc tế (INL), Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tài trợ.
 

PGS., TS. Phạm Thị Hoàng Anh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học Ngân hàng, HVNH
phát biểu tại Hội thảo
 

Phát biểu tại Hội thảo, PGS., TS. Phạm Thị Hoàng Anh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học Ngân hàng, HVNH cho biết, bảo vệ môi trường, trong đó có bảo vệ ĐVHD là hoạt động mang tính cấp thiết và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trên toàn cầu. Tuy nhiên, tội phạm liên quan đến ĐVHD là vấn đề rất phức tạp và đã nhận được sự quan tâm lớn của dư luận. Trong các quốc gia châu Á, Việt Nam được nhận định là một trong những điểm đến, điểm trung chuyển chính trong chuối cung ứng ĐVHD và các sản phẩm từ động vật hoang dã. Tội phạm về ĐVHD được đánh giá là loại hình nghiêm trọng có tổ chức và thường gắn liền với các loại tội phạm khác, trong đó liên quan tới tội phạm rửa tiền. Do đó, điều tra tài chính là phương pháp quan trọng được đánh giá là ngăn chặn tội phạm buôn bán trái pháp luật ĐVHD. Nhằm nâng cao hiểu biết và năng lực của các cơ quan quản lý, cũng như các tổ chức tài chính trong phòng, chống rửa tiền về buôn bán trái pháp luật ĐVHD, HVNH phối hợp với tổ chức WCS thực hiện hoạt động khảo sát về nhận thức và năng lực của các đơn vị tổ chức tài chính, các NHTM và các nhà cung cấp tài chính về rủi ro rửa tiền liên quan đến các hoạt động buôn bán trái pháp luật ĐVHD tại Việt Nam. Khảo sát được tiến hành từ tháng 8 đến tháng 12/2022. Dự án hướng đến mục tiêu đánh giá nhận thức, năng lực và thực trạng triển khai của các đơn vị trong việc nhận biết về phòng, chống rửa tiền đối với buôn bán trái pháp luật ĐVHD. Đồng thời, khảo sát nhu cầu của các đối tượng về các chương trình đào tạo về phòng, chống rửa tiền liên quan đến buôn bán trái pháp luật về ĐVHD tại Việt Nam.

Theo báo cáo khảo sát, tại Việt Nam, số vụ vi phạm về ĐVHD có xu hướng tăng trong hai năm gần đây. Theo Cơ sở dữ liệu vi phạm về ĐVHD của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), năm 2021 đã ghi nhận tổng số 3.703 vụ vi phạm liên quan đến ĐVHD (nhiều hơn đáng kể so với năm 2020 là 2.909 vụ), số liệu này trong quý đầu tiên năm 2022 là 808 vụ. Tỷ lệ xử lý thành công về mặt hành chính và hình sự đối với các vụ vi phạm trong năm 2021 có gia tăng so với năm 2020. Trong 3 tháng đầu năm 2022, tỷ lệ này tương đối khả quan với 69% số vụ vi phạm được xử lý.

Đại diện tổ chức WCS Việt Nam, bà Hoàng Bích Thủy phát biểu tại Hội thảo 

 
 
Hiện nay, việc buôn bán trái pháp luật ĐVHD diễn ra với cả hai hình thức là buôn bán tiêu thụ trong nước và buôn bán xuyên quốc gia. Các điểm nóng tiêu thụ ĐVHD trái pháp luật tại Việt Nam là Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hà Nội, Đắk Lắk... Việt Nam vừa là quốc gia tiêu thụ ĐVHD nhập lậu từ các quốc gia khác, vừa là quốc gia trung chuyển để bán sang các nước xung quanh (chủ yếu là Trung Quốc). Với hoạt động trung chuyển xuyên quốc gia, ĐVHD chủ yếu vận chuyển qua ba đường chính là đường biển, đường bộ và đường hàng không. Đặc điểm buôn bán trái pháp luật ĐVHD là thông qua nhiều khâu với nhiều đối tượng tham gia vào chuỗi cung ứng. Do đó, việc theo dõi dòng tiền của các đối tượng tham gia vào đường dây này gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự phối hợp của nhiều đơn vị như Hải quan, Công an, Ngân hàng, Công ty tài chính... Về hình thức chuyển tiền, các đối tượng sử dụng cả hình thức phi chính thức và chính thức như chuyền tiền qua ngân hàng, qua các trung tâm chuyển tiền, chuyển qua di động...

Theo kết quả nghiên cứu, có ít nhất 73,4% cán bộ ngân hàng nhận định buôn bán ĐVHD trái phép là một hoạt động tiềm ẩn rủi ro rửa tiền ở mức cao và trung bình cao; 60% cán bộ ngân hàng được khảo sát đều có hiểu biết cơ bản về các biện pháp và hoạt động phòng, chống rửa tiền liên quan đến buôn bán trái pháp luật ĐVHD đang được triển khai. Các cán bộ ngân hàng đều nhận định có ba hoạt động tiềm ẩn rủi ro rửa tiền cao là hoạt động chuyển tiền/thanh toán, thanh toán quốc tế/tài trợ thương mại và các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng trên nền tảng số.
 

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại Hội thảo
 

Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe chia sẻ các kết quả nổi bật của dự thảo báo cáo nghiên cứu nhận thức, năng lực của cơ quan phòng, chống rửa tiền, các NHTM và các đơn vị cung cấp dịch vụ tài chính đối với các rủi ro tài chính liên quan đến hoạt động buôn bán trái pháp luật ĐVHD. Bên cạnh đó, các đại biểu được nghe và thảo luận về kinh nghiệm phát hiện, ngăn chặn và triệt phá tội phạm tài chính liên quan đến hoạt động buôn bán trái pháp luật ĐVHD thông qua chia sẻ của đại diện Lực lượng đặc nhiệm liên ngành về phòng, chống rửa tiền Nam Phi (SAMLIT) và Quỹ Hoàng gia Anh về bảo vệ ĐVHD.

Đại diện cho tổ chức WCS Việt Nam, bà Hoàng Bích Thủy - Giám đốc quốc gia cho biết, đây là một trong những hội thảo đầu tiên của WCS nhằm thúc đẩy hợp tác công - tư giúp cho các NHTM đảm bảo thực hiện đúng nghĩa vụ báo cáo thông tin theo luật định nhằm đáp ứng yêu cầu của cơ quan nhà nước về phòng, chống rửa tiền, đồng thời cũng giúp họ tăng cường sự hiểu biết về những nhóm đối tượng khách hàng có nguy cơ sử dụng hệ thống tài chính ngân hàng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

VD