Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, qua chất vấn và trả lời chất vấn cho thấy các đại biểu đã bám sát nội dung chất vấn, tập trung nhiều ý kiến, tâm huyết, trách nhiệm, đi thẳng vào vấn đề và gợi mở nhiều giải pháp quan trọng. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tuy mới nhận nhiệm vụ hơn 1 năm nhưng đã có nhiều năm công tác tại NHNN nên đã chuẩn bị kỹ lưỡng và nắm chắc các vấn đề thuộc chức năng quản lý nhà nước của NHNN, đã trả lời thẳng vào vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, giải trình đầy đủ các vấn đề còn bất cập, hạn chế, qua đó, đề xuất một số giải pháp tiếp tục khắc phục những tồn tại, hạn chế thời gian qua.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội
tại Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khoá XV
Sáng 09/6/2022, trong chương trình Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khoá XV, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng tiếp tục trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội về các vấn đề nóng như tăng cường tiềm lực tài chính của các tổ chức tín dụng Việt Nam và kiểm soát rủi ro, tín dụng cho lĩnh vực ứng dụng công nghệ cao, về lợi nhuận của các tổ chức tín dụng, quản lý hoạt động kinh doanh vàng, về giải pháp góp phần đẩy lùi tín dụng đen, ứng dụng chuyển đổi số và hoạt động cho vay…
Các tổ chức tín dụng đã đáp ứng yêu cầu tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng cho vay trung, dài hạn
Trả lời tranh luận của đại biểu Trần Thị Vân - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho rằng hai nội dung mà đại biểu tranh luận liên quan đến vấn đề về tăng cường tiềm lực tài chính của các tổ chức tín dụng Việt Nam và kiểm soát rủi ro. Thông tư số 41/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc NHNN quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, yêu cầu các tổ chức tín dụng phải đáp ứng tỷ lệ vốn an toàn theo quy định. Tuy nhiên, trên thực tế, đến nay, theo báo cáo của NHNN, đã có 85/92 ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài áp dụng chuẩn mực vốn theo quy định. Còn 07 ngân hàng chưa thực hiện được, trong đó chủ yếu là một số ngân hàng yếu kém. Nguyên nhân là do về nhân sự, hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu...
Theo Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, để thực hiện quản trị rủi ro thì cần đầu tư cơ sở hạ tầng, phải tổng hợp và gắn kết cả các số liệu trong hệ thống. Tuy nhiên, ngoài những ngân hàng có mạng lưới khắp toàn quốc vẫn còn ngân hàng ở vùng sâu, vùng xa thì yêu cầu trên thực sự là chưa thực hiện được. Cho nên các ngân hàng có lộ trình báo cáo NHNN và sẽ thực hiện chậm nhất kể từ ngày 01/01/2023. Đề cập Thông tư quy định về tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn, cho vay trung, dài hạn, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, đây là một trong những chỉ tiêu mà NHNN đưa ra để yêu cầu trong quá trình cấp tín dụng cho nền kinh tế, các tổ chức tín dụng phải đảm bảo được khả năng thanh khoản và sẵn sàng chi trả cho người dân khi người dân đến rút tiền.
Theo đánh giá của NHNN, đến nay, tất cả các tổ chức tín dụng đã đáp ứng yêu cầu tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng cho vay trung, dài hạn theo Thông tư số 08/2020/TT-NHNN ngày 14/8/2020 của Thống đốc NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 22/2019/TT-NHNN ngày 15/11/2019 của Thống đốc NHNN quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Chỉ còn 03 ngân hàng mua lại bắt buộc. Trong phương án tái cơ cấu mà NHNN chủ trì trình các cấp có thẩm quyền có những nội dung để xử lý những vướng mắc, để làm sao các tổ chức tín dụng yếu kém khắc phục được những hạn chế và ngày càng hoạt động theo hướng tích cực.
Tính lợi nhuận sinh lời trên tổng tài sản thì lợi nhuận ngân hàng không phải là lớn
Trả lời câu hỏi về lợi nhuận ngân hàng, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, trong bối cảnh tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19 vừa qua, các tổ chức tín dụng đã thực hiện theo sự kêu gọi của NHNN để đồng hành với doanh nghiệp và người dân. Từ khi đại dịch đến nay, các tổ chức tín dụng đã thực hiện miễn, giảm lãi vay và tổng số tiền giảm đến nay đạt 47.000 - 48.000 tỷ đồng.
Theo Thống đốc NHNN, đây là con số đáng được ghi nhận, bởi bản thân hệ thống ngân hàng là trung gian tài chính, hoạt động thu lợi từ lãi vay và các dịch vụ. Do đó, việc chấp nhận giảm lãi vay cho thấy sự đồng hành của các tổ chức tín dụng với người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, hoạt động ngân hàng cũng gắn liền với rủi ro và nợ xấu có thể thường xuyên phát sinh không thể tránh khỏi. Do đó, các tổ chức tín dụng cần có dự phòng cho việc xử lý các khoản nợ xấu này.
Trong thời gian vừa qua, NHNN đã ban hành thông tư cho phép các tổ chức tín dụng thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ cho doanh nghiệp và người dân. Các tổ chức tín dụng tham gia rất tích cực và theo đó, nhiều doanh nghiệp có nợ xấu, lẽ ra không đủ điều kiện để vay vốn, nhưng bằng cách này nhiều doanh nghiệp và người dân có thể vay nợ trở lại, tiếp cận thêm khoản vay. Trong quá trình thực hiện, tín dụng tăng 8% so với chỉ tiêu 14% cả năm. Đồng thời, nhờ thông tư tái cơ cấu khoản vay, giữ nguyên nhóm nợ đã giúp doanh nghiệp có khả năng phục hồi tiếp tục được vay vốn.
Về lợi nhuận của các tổ chức tín dụng, Thống đốc NHNN làm rõ các ngân hàng là doanh nghiệp được thành lập với mục tiêu kinh doanh. Nhưng khác với doanh nghiệp thông thường thì số vốn điều lệ và quy mô tài sản của ngân hàng là rất lớn. Nếu như đến cuối năm 2020, toàn hệ thống tổ chức tín dụng có tổng tài sản là 14 triệu tỷ đồng thì tính đến tháng 3/2022, tổng tài sản của hệ thống ngân hàng lên đến hơn 16 triệu tỷ đồng; tín dụng khoảng 12 triệu tỷ đồng và tài sản khoảng 1,6 - 1,7 triệu tỷ đồng. Thống đốc NHNN nêu rõ, nếu tính lợi nhuận sinh lời trên tổng tài sản như vậy thì không phải là lớn. Theo số liệu tổng hợp được trên thị trường chứng khoán, đánh giá theo tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản hoặc tỷ lệ sinh lời trên vốn của các tổ chức tín dụng so với một số doanh nghiệp ở các ngành khác thì không cao.
Vấn đề kiểm soát lạm phát và nợ xấu, kéo dài thời gian áp dụng Nghị quyết số 42/2017/QH14
Về câu hỏi giải bài toán lạm phát, Thống đốc NHNN cho biết đây là áp lực lớn để vừa bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, vừa phấn đấu giảm lạm phát. Để làm được điều đó đòi hỏi cân đối hài hòa các giải pháp từ điều hành tín dụng, lãi suất, tỷ giá và công cụ khác phải phối hợp đồng bộ, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân và không chủ quan trước lạm phát ...
Về kiểm soát nợ xấu, Thống đốc NHNN nhấn mạnh, công tác phòng ngừa là rất quan trọng. Do đó, yêu cầu các tổ chức tín dụng phải kiểm soát những rủi ro để tránh gia tăng nợ xấu và khi có nợ xấu xảy ra thì phải có các biện pháp xử lý. Thống đốc NHNN cho biết, việc sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng là nhiệm vụ được NHNN khẩn trương thực hiện, dự kiến trình Chính phủ vào năm 2023. NHNN đang tiến hành tổng hợp, đánh giá kinh nghiệm các nước, đánh giá tình hình thực tiễn và trên cơ sở đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng để đưa vào trong luật. Ngoài ra, trong thời gian tới, NHNN sẽ chủ trì dự thảo sửa đổi Luật Phòng, chống rửa tiền 2012.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng bày tỏ, việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật là một vấn đề rất khó và đòi hỏi sự đồng thuận rất cao của xã hội. Do đó, mong muốn các đại biểu và Quốc hội quan tâm đến nhiệm vụ này của NHNN, vào cuộc từ sớm, từ xa để việc hoàn thiện chính sách, tạo được khuôn khổ pháp lý tốt nhất và đi vào cuộc sống.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, trong thời gian qua, NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng rà soát kỹ, nhận diện rủi ro để có các biện pháp phòng ngừa và xử lý. Liên quan đế vấn đề về xử lý nợ xấu, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho rằng, giải pháp phòng ngừa là vấn đề rất quan trọng trong chiến lược phát triển và cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng, hướng đến tiếp tục nâng cao năng lực quản trị. Bên cạnh đó, tăng cường kiểm soát rủi ro, đặc biệt là rủi ro tín dụng, phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân; kiểm soát quy trình, thủ tục cho vay đảm bảo chặt chẽ, đúng điều kiện. Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, giám sát; thường xuyên có cảnh báo đối với hoạt động cho vay để phòng ngừa rủi ro nợ xấu.
Trả lời tranh luận của một số đại biểu băn khoăn về việc kéo dài thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 có tác dụng rất rõ rệt trong xử lý nợ xấu, sau khi có Nghị quyết, nợ xấu đã cơ bản được xử lý hiệu quả. Theo Thống đốc NHNN, nếu không kéo dài Nghị quyết này, một số quy định, chính sách trong đó sẽ không thể đưa vào thực hiện trong thực tế, gây khó khăn cho xử lý nợ xấu, đặc biệt khi ngân hàng đối mặt với tác động của dịch bệnh Covid-19. Thời gian tới, NHNN sẽ phối hợp với các bộ, ban, ngành rà soát, xem xét, nghiên cứu việc tiến hành luật hóa việc xử lý nợ xấu.
Cần phối hợp tháo gỡ để phát triển tín dụng cho nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp sạch
Trả lời câu hỏi về tín dụng cho lĩnh vực ứng dụng công nghệ cao, Thống đốc NHNN cho biết đây là lĩnh vực cần có những chính sách của Nhà nước và được thực hiện bởi các bộ, ngành, các cơ quan chức năng. Đối với NHNN có chính sách về tín dụng, điều hành lãi suất quy định trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với các lĩnh vực ưu tiên, trong đó có lĩnh vực doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao hay có chương trình cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp sạch. Tuy nhiên, tín dụng đối với lĩnh vực này cũng có những khó khăn do số lượng doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận ứng dụng công nghệ cao chưa nhiều, nguồn lực tài chính của nhà đầu tư vẫn còn hạn chế, tổ chức tín dụng còn gặp khó khăn trong việc thẩm định, cho vay những lĩnh vực mới, cần chuyên môn, am hiểu về công nghệ cao. Thống đốc NHNN cho biết, thời gian tới, NHNN sẽ theo dõi việc triển khai chương trình và sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là Bộ Khoa học và Công nghệ có sự phối hợp để tín dụng đối với lĩnh vực này được phát triển.
Chủ tài khoản phải nhận thức được những giao dịch thanh toán nào bị cấm
Trả lời câu hỏi về phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực ngân hàng, chuyển tiền qua biên giới, Thống đốc NHNN cho biết, các giao dịch thanh toán qua biên giới phân ra thành rất nhiều loại hình giao dịch. Những giao dịch vãng lai, như giao dịch về hàng hóa, dịch vụ hay chuyển tiền phục vụ cho mục đích tiêu dùng vãng lai thì các tổ chức, cá nhân được tự do thực hiện. Mỗi ngày, thanh toán loại này có nhiều triệu giao dịch, tuy nhiên, các tổ chức tín dụng không thể kiểm soát trước, bởi vì như vậy sẽ ách tắc toàn bộ các giao dịch. Trong các quy định của pháp luật hiện hành yêu cầu các tổ chức tín dụng thực hiện kiểm tra chứng từ. Do đó, các tổ chức, cá nhân phải tự chịu trách nhiệm về sự chính xác của chứng từ đó. Thống đốc NHNN cho biết, hiện đã có quy định về phòng, chống rửa tiền. Tất cả các giao dịch đối với ngoại tệ trên 1.000 USD sẽ được đưa vào hệ thống của giao dịch đáng ngờ.
Qua phân tích dữ liệu, nếu như có những trường hợp bất thường, những dấu hiệu nghi ngờ thì NHNN sẽ chuyển cho các cơ quan của pháp luật để điều tra, xác minh. Còn đối với nhu cầu thanh toán theo lệnh của chủ tài khoản thì các tổ chức tín dụng phải thực hiện thanh toán. Đương nhiên, doanh nghiệp và người dân là chủ tài khoản phải nhận thức được những giao dịch nào bị cấm không được thực hiện và những giao dịch nào được thực hiện.
Các bộ, ngành cùng phối hợp ngăn ngừa tín dụng đen
Về tín dụng đen, Thống đốc NHNN cho biết, công tác này đòi hỏi sự tham gia của nhiều bộ, ngành, trong đó, Bộ Công an là chủ chốt, được Thủ tướng Chính phủ giao chủ trì. Về phía NHNN, có nhiệm vụ tăng cường các kênh cung ứng vốn chính thức. Thống đốc NHNN khẳng định, hiện đã ban hành đầy đủ khuôn khổ pháp lý để các tổ chức tín dụng và công ty tài chính cho vay đối với các cá nhân, đặc biệt là những cá nhân người tiêu dùng nhỏ lẻ ở vùng sâu, vùng xa.
Thống đốc NHNN lý giải việc tiếp cận tín dụng khó khăn đối với cá nhân là do không có tài sản bảo đảm, khi đó cho vay sẽ có những rủi ro. Chính vì vậy, công ty tài chính tiêu dùng sẽ cung cấp ở phân khúc này, khi đó lãi suất phải cao để bù đắp được những rủi ro khi người dân không trả được nợ. Với phân khúc này thủ tục cho vay vốn rất đơn giản và thuận tiện. Còn đối với các tổ chức tín dụng, các cá nhân tiếp cận những khoản vay nhỏ lẻ sẽ là khó khăn hơn, bởi bản thân các tổ chức tín dụng lựa chọn các phân khúc để phục vụ các khách hàng, còn những khách hàng nhỏ lẻ ở vùng sâu, vùng xa sẽ qua các kênh công ty tài chính tiêu dùng, những hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô.
Về quy định thanh toán bằng tiền mặt
Cũng trong sáng 09/6/2022, trả lời chất vấn của đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, đối với việc sử dụng tiền mặt, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho rằng, hiện nay, trong các quy định hiện hành, những khoản chi tiêu của ngân sách nhà nước cũng đã yêu cầu đối với các khoản trên 20 triệu đồng thì phải thực hiện qua chuyển khoản, không được thanh toán bằng tiền mặt. Còn đối với các giao dịch khác, NHNN và các bộ, ngành đang trong quá trình nghiên cứu. Thống đốc NHNN cho biết, trong quá trình xây dựng quy định mới cũng sẽ xin ý kiến rộng rãi và đánh giá tác động đối với các quy định về vấn đề thanh toán bằng tiền mặt.
Sẽ đánh giá, xin ý kiến về lựa chọn nhiều thương hiệu khác nhau để cùng sản xuất vàng miếng hay là một thương hiệu
Báo cáo trước Quốc hội liên quan đến vấn đề độc quyền vàng SJC, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng xác định NHNN độc quyền sản xuất vàng miếng và ở đây, NHNN lựa chọn thuê SJC sản xuất. Trong quá trình tổng kết, đánh giá Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, trong thời gian tới, Thống đốc NHNN cho biết sẽ nghiên cứu, lắng nghe ý kiến của các đại biểu và cũng sẽ xin ý kiến rộng rãi để lựa chọn nhiều thương hiệu khác để cùng sản xuất vàng miếng hay là một thương hiệu của NHNN. “Lúc đó chúng tôi sẽ đánh giá, phân tích tác động và sẽ xin ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội”, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nêu rõ.
Về vấn đề giá vàng, Thống đốc NHNN cho biết, SJC là thương hiệu được người dân ưa chuộng từ trước khi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP được ban hành.
Trước đây, thị trường vàng có nhiều tồn tại, hạn chế, gây bất ổn cho kinh tế vĩ mô. Từ khi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng được ban hành, các chính sách quản lý nhà nước được thực hiện hiệu quả, nhiều năm nay, thị trường tiền tệ, ngoại hối ổn định, giúp Việt Nam được nâng hạng theo các đánh giá quốc tế.
Theo Thống đốc NHNN, tại thời điểm Chính phủ ban hành Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, SJC là thương hiệu chiếm trên 90% thị trường, nên qua phân tích đánh giá chi phí, lợi ích, NHNN quyết định sản xuất vàng miếng nhưng thuê SJC gia công dưới sự quản lý chặt chẽ của NHNN. Tuy vàng SJC giá cao nhưng là mua cao, bán lại cao. Các thương hiệu khác thường mua thấp, bán thấp.
Ghi nhận ý kiến của đại biểu, Thống đốc NHNN cho biết sẽ rà soát, đánh giá kỹ vấn đề này trong tổng kết, đánh giá việc thực hiện Nghị định số 24/2012/NĐ-CP.
Chương trình hỗ trợ lãi suất 2%: Đảm bảo việc triển khai thuận lợi, đúng đối tượng
Trả lời chất vấn câu hỏi của đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, đây là gói hỗ trợ doanh nghiệp và người dân rất quan tâm. Trong quá trình xây dựng Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, NHNN chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, Chính phủ tổ chức các cuộc họp cho ý kiến để thiết kế các quy định đảm bảo việc triển khai được thuận lợi, nhất là hạn chế những khó khăn, vướng mắc.
Để đảm bảo được các đối tượng rõ ràng, tại Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 của Chính phủ về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình cũng đã nêu rất rõ đối với hai nhóm đối tượng. Đó là nhu cầu vay vốn thuộc một số ngành kinh tế đã được quy định tại Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg ngày 06/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ ban hành hệ thống ngành kinh tế Việt Nam. Từ trước đến nay, các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và người dân đều có sự phân ngành kinh tế theo chuẩn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Về nhu cầu cho vay đối với việc cho vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và cải tạo chung cư cũ. Vấn đề này do Bộ Xây dựng phối hợp với các địa phương rà soát và công bố danh mục để có cơ sở rõ ràng để thực hiện. Để thiết kế một cách công bằng, công khai thì cần có sự tham gia của các bộ, ngành liên quan trong khâu dự toán, thực hiện dự toán cũng như quyết toán. Đặc biệt, cũng có quy định tham gia của Kiểm toán Nhà nước đối với các khoản cho vay trước khi Bộ Tài chính thực hiện quyết toán khoản vay này.
Đối với biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp có khoản nợ cũ không có tài sản đảm bảo tiếp cận được gói hỗ trợ, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nêu rõ, từ khi bàn thảo, trình Quốc hội và Quốc hội đã cho ý kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã họp một số phiên để xem xét về vấn đề này, trong đó thấy rằng gói hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, đối tượng ở đây là các doanh nghiệp có khả năng trả nợ, có khả năng phục hồi.
Như vậy, trong Nghị định và Thông tư hướng dẫn của NHNN đã yêu cầu các tổ chức tín dụng cho vay đúng đối tượng, các đối tượng, các doanh nghiệp thuộc các ngành được hỗ trợ nhưng vẫn phải đảm bảo khả năng trả nợ và có khả năng phục hồi mới được cho vay. Nếu trong quá trình thẩm định, đánh giá, các tổ chức tín dụng đánh giá doanh nghiệp không đủ điều kiện vay, các doanh nghiệp cũng không tiếp cận được chương trình này. Trên thực tế, trong thời gian vừa qua, đã có nhiều giải pháp để hỗ trợ cho các doanh nghiệp bị tác động bởi đại dịch Covid-19 mà không nằm trong chương trình này...
Ngân hàng là một trong những ngành tích cực đi đầu trong chuyển đổi số
Đối với chất vấn của đại biểu Nguyễn Đại Thắng - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên về ứng dụng chuyển đổi số và hoạt động cho vay, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, chuyển đổi số là một xu hướng ở các nước trên thế giới hiện nay, nhiều nước trên thế giới cũng đang tổ chức triển khai. Đối với Việt Nam, trong Nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định rất rõ phải hướng đến chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số. Chính phủ cũng đã có các chương trình, NHNN cũng đã ban hành các chương trình hành động, trong đó đặt ra những mục tiêu cụ thể như đến năm 2025 phấn đấu tối thiểu 50%, đến năm 2030 phấn đấu tối thiểu là 70% các khoản vay, các khoản cho vay của ngân hàng và các công ty tài chính đối với những khoản vay nhỏ lẻ phục vụ tiêu dùng phải được thực hiện qua kênh số.
Trên thực tế, ngành Ngân hàng là một trong những ngành rất tích cực trong ứng dụng công nghệ và đã có những bước nền tảng để chuyển sang chuyển đổi số. NHNN đã có văn bản hướng dẫn xác thực khách hàng, khách hàng mở tài khoản trên phương tiện điện tử mà không cần đến ngân hàng… Đấy là nền tảng ban đầu, đối với các hoạt động khác như thanh toán tiền, về cơ bản, các ngân hàng đã thực hiện trên kênh số, người dân có thể ở nhà và tiếp cận dịch vụ ngân hàng.
Riêng đối với hoạt động cho vay, hai câu hỏi rất quan trọng trong hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng đó là phải xác định là khách hàng đó là ai và khách hàng đấy có khả năng trả nợ hay không. “Đối với Việt Nam, để xác thực khách hàng đó có khả năng trả nợ hay không để cho vay trên phương tiện điện tử mà không cần khách hàng phải đến ngân hàng thì đòi hỏi hệ thống ngân hàng phải tập hợp được rất nhiều dữ liệu, thông tin cơ sở về khách hàng để xác định, thẩm định được khách hàng đó có đủ khả năng trả nợ hay không. Điều này cần phải có thời gian thực hiện”, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết.
Sẽ tham mưu về vấn đề tăng vốn cho tổ chức tín dụng để củng cố tiềm lực
Đối với chất vấn của đại biểu Cao Thị Xuân - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa về năng lực tài chính của hệ thống các tổ chức tín dụng, Thống đốc NHNN cho biết, để đánh giá về năng lực, tiềm lực tài chính của hệ thống các tổ chức tín dụng Việt Nam so với các nước vẫn còn đang rất hạn chế. Đối với định hướng trong thời gian tới, NHNN sẽ tham mưu, đề xuất với các cấp có thẩm quyền, yêu cầu các tổ chức tín dụng trong hệ thống tăng vốn để củng cố tiềm lực về vốn trong hoạt động.
Về cho vay dự án BOT giao thông
Về vấn đề việc gần đây có các dự án chuyển từ đầu tư PPP sang đầu tư công, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, để triển khai các dự án cơ sở hạ tầng giao thông là một vấn đề rất quan trọng, cần rất nhiều nguồn vốn từ các nguồn, trong đó có đầu tư công và thu hút vốn nước ngoài, vốn của khu vực tư nhân, vốn tín dụng của hệ thống ngân hàng. Do vốn phục vụ nhu cầu xây dựng giao thông thường là giá trị rất lớn, thời hạn vay rất dài, tài sản đảm bảo của các khoản vay này chủ yếu là quyền thu phí. Trong thực tiễn, thời gian vừa qua, các ngân hàng cho vay đối với dự án BOT gặp phải một số khó khăn. Nợ xấu trong các dự án này cao bởi nhiều dự án có phương án tài chính không được như phương án xây dựng ban đầu. Hy vọng trong thời gian tới, các chính sách của NHNN đối với dự án BOT sẽ có những cơ sở để các tổ chức tín dụng thẩm định và cho vay.
Tổ chức tín dụng có vai trò gì trên thị trường trái phiếu?
Đối với chất vấn của đại biểu Phan Đức Hiếu - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình về hai vai trò của tổ chức tín dụng tham gia trên thị trường trái phiếu, về vai trò các tổ chức tín dụng là người phát hành trái phiếu, việc này như một hình thức huy động tiền của người dân. Người dân có thể gửi tiền dưới dạng chứng chỉ tiền gửi hoặc có thể mua trái phiếu có kỳ hạn trên 01 năm của tổ chức tín dụng phát hành trái phiếu này. Người dân có thể nắm giữ trái phiếu này, khi đến hạn thì nhận được tiền như đi rút tiền gửi. Đối với các tổ chức tín dụng phát hành trái phiếu chuyển đổi, người dân có thể thay vì nắm giữ tiền cũng có thể trở thành cổ đông nhỏ lẻ của tổ chức tín dụng.
Trong quá trình quản lý, NHNN đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định với điều kiện, tiêu chuẩn. Các tổ chức tín dụng phải đồng thời thực hiện các quy định pháp luật về chứng khoán, tức là trái phiếu doanh nghiệp theo Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chính phủ quy định chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. Với vai trò các tổ chức tín dụng là người đi mua, đầu tư trái phiếu do doanh nghiệp phát hành, đối với những khoản đầu tư mua trái phiếu này, NHNN đã ban hành những quy định chặt chẽ, các tổ chức tín dụng có nợ xấu trên 3% sẽ không được mua trái phiếu doanh nghiệp. Những doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải có đủ khả năng trả nợ, thanh toán trái phiếu mà các tổ chức dụng thẩm định và không có nợ xấu trong vòng 12 tháng.
Kết luận phiên chất vấn đối với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, thời gian qua, nhất là trong năm 2021, 5 tháng đầu năm 2022, do tác động của dịch bệnh và biến động của tình hình địa chính trị trên thế giới đã tác động lớn đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ta nói chung và ngành ngân hàng nói riêng. Tuy nhiên, với sự cố gắng, nỗ lực, trách nhiệm, ngành ngân hàng đã vượt qua những khó khăn, thách thức đạt được nhiều kết quả quan trọng và nổi bật. Đó là điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng linh hoạt và chủ động, phối hợp nhịp nhàng với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác để góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát được lạm phát, bảo đảm được an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Tiếp tục triển khai tích cực các Nghị quyết của Quốc hội, của Chính phủ về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng yếu kém, xử lý hiệu quả nợ xấu của hệ thống tổ chức tín dụng và các ngân hàng thương mại.
Tuy nhiên, qua chất vấn nhiều đại biểu Quốc hội vẫn còn những băn khoăn, lo lắng trước những khó khăn, thách thức có thể ảnh hưởng tới lĩnh vực ngân hàng trong thời gian tới, như tác động chính trị trên thế giới, áp lực lạm phát ngày càng tăng, ảnh hưởng tới việc điều hành chính sách tiền tệ ở trong nước. Việc triển khai thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ cho phục hồi và phát triển kinh tế xã hội thuộc trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước nhìn chung còn chậm, nhất là việc triển khai gói tín dụng hỗ trợ lãi suất 2% trong thực tế. Việc xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội chưa đạt được mục tiêu áp lực nợ xấu gia tăng do khó khăn, tác động nặng nề của đại dịch COVID-19. Việc phê duyệt Đề án cơ cấu lại các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025 còn chậm. Việc xử lý các ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng yếu kém cần phải huy động lớn nguồn lực và chưa có tiền lệ nên còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Việc ra chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng còn bất cập, nhìn chung chưa có tiêu chí, phương thức thống nhất, việc điều chỉnh trong năm cũng chưa linh hoạt, còn bị động. Việc phấn đấu tiết kiệm chi phí hoạt động và sử dụng các công cụ, chính sách tiền tệ để giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế còn rất nhiều thách thức. Tình trạng tín dụng đen, tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng còn diễn biến phức tạp; diễn biến không bình thường của giá vàng khi chênh lệch quá cao giữa giá vàng trong nước và thế giới cũng như giữa các thương hiệu vàng trong nước.
Trên cơ sở những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế thời gian qua, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh các giải pháp và đề nghị Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, các Bộ trưởng, Trưởng ngành quan tâm thực hiện tốt để phát triển ngành Ngân hàng lành mạnh, bền vững, đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước trong thời gian tới.
Linh Anh
NHNN