Cách đây tròn hai thập kỷ, ngày 9/11/1999, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định thành lập Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) với cam kết bảo vệ quyền lợi người gửi tiền, góp phần duy trì an toàn lành mạnh hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) trong bối cảnh nền kinh tế đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ cơn bão khủng hoảng tài chính toàn cầu. Mặt khác, BHTG là lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ ở Việt Nam…
Từ những bước đầu gian khó ấy, BHTGVN đã đi qua chặng đường 20 năm xây dựng và phát triển, đóng góp tích cực cho tiến trình đổi mới đất nước, tái cơ cấu hệ thống các TCTD và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền.
Từ nền móng đầu tiên là Nghị định 89/1999/NĐ-CP năm 1999 và Nghị định 109/2005/NĐ-CP năm 2005 về BHTG, cơ sở pháp lý cho chính sách BHTG tại Việt Nam đã được nâng thành Luật BHTG, có hiệu lực từ ngày 1/1/2013. Ngày 01/4/2016, BHTGVN chuyển đổi mô hình hoạt động, trở thành “tổ chức tài chính Nhà nước theo mô hình Công ty TNHH một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn Điều lệ” theo Quyết định số 527/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Những bước chuyển lớn về hành lang pháp lý này có ý nghĩa quan trọng, tạo tiền đề vững chắc để BHTGVN - tổ chức trực tiếp thực thi chính sách BHTG thực hiện tốt vai trò bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền và góp phần đảm bảo an toàn hoạt động của các TCTD, từ đó ngày càng gia tăng niềm tin công chúng vào hệ thống ngân hàng quốc gia.
Với nguồn vốn ban đầu được cấp 1.000 tỷ đồng, đến năm 2019, tổng tài sản của BHTGVN đã đạt gần 58.000 tỷ đồng nhờ tích lũy, quản lý và đầu tư bài bản... Đây là nguồn lực tài chính đáng kể, giúp BHTGVN sẵn sàng chi trả khi cần thiết và tham gia có hiệu quả vào quá trình tái cơ cấu hệ thống các TCTD thông qua hoạt động hỗ trợ tài chính.
Hoạt động BHTG gắn liền với “vòng đời” của các TCTD. Ở bất kỳ giai đoạn nào, từ lúc khai sinh, quá trình hoạt động hay khi rút lui khỏi thị trường đều có sự đồng hành của BHTG. Hiện tại, BHTGVN đang bảo vệ cho hơn 5 triệu tỷ đồng tiền gửi bằng Việt Nam đồng của cá nhân tại gần 1.300 tổ chức tham gia BHTG thông qua các nghiệp vụ BHTG.
Việc cấp, thu hồi chứng nhận tham gia BHTG được thực hiện chính xác, kịp thời tạo điều kiện thuận lợi cho các TCTD huy động hiệu quả nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư, góp phần phát triển kinh tế và ổn định xã hội. Có “chứng chỉ niềm tin” này, người dân thực sự yên tâm gửi tiền tại các TCTD.
BHTGVN cũng triển khai có hiệu quả giám sát thường xuyên và kiểm tra định kỳ đối với 100% các tổ chức tham gia BHTG, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thanh tra, giám sát… nhằm phát hiện sớm, cảnh báo kịp thời và ngăn ngừa nguy cơ đổ vỡ của TCTD, giúp gìn giữ trật tự, kỷ cương trong hệ thống ngân hàng. BHTGVN luôn đồng hành cùng mỗi bước đi của TCTD, để họ biết mình mạnh yếu ra sao, đón lường các rủi ro tiềm ẩn, từ đó có biện pháp chấn chỉnh để hoạt động ngày càng an toàn, hiệu quả hơn.
Nếu TCTD chẳng may gặp sự cố, BHTGVN sẽ thay mặt Chính phủ đứng ra chi trả cho người gửi tiền. Đây là biện pháp cuối cùng nhưng có ý nghĩa vô cùng quan trọng, không chỉ là một nghiệp vụ BHTG, bảo đảm quyền lợi của người gửi tiền mà còn góp phần ổn định trật tự xã hội tại các địa phương. Đến nay, BHTGVN đã thực hiện chi trả đầy đủ, kịp thời để bảo vệ quyền lợi cho người gửi tiền tại 39 QTDND bị giải thể bắt buộc. Người dân nhận đầy đủ tiền bảo hiểm bày tỏ lòng tin đối với Nhà nước và hệ thống ngân hàng, hạn chế nạn “tín dụng đen” gây bất ổn kinh tế - chính trị - xã hội.
Bảo vệ quyền lợi người gửi tiền song hành với việc nâng cao nhận thức người dân về hoạt động ngân hàng - lĩnh vực kinh doanh vô cùng nhạy cảm và có hiệu ứng lan truyền cao. Những năm qua, BHTGVN luôn tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng dưới nhiều hình thức đa dạng. Chính sách BHTG ngày càng đi vào cuộc sống, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa nơi người dân ít được tiếp cận với thông tin và cũng là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Đặc biệt, tầm quan trọng của tuyên truyền ngày càng được đề cao khi xảy ra sự cố tại các QTDND, niềm tin được củng cố, nguy cơ rủi ro từ đó được ngăn chặn.
Qua 20 năm hoạt động, BHTGVN đã mở rộng mạng lưới hoạt động gồm Trụ sở chính tại Hà Nội và 8 chi nhánh tại các khu vực kinh tế trọng điểm của đất nước, giúp triển khai kịp thời và đồng bộ các hoạt động nghiệp vụ BHTG, từ đó góp phần bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền.
Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra trên phạm vi toàn cầu, đặt ra nhiều thách thức lớn cho lĩnh vực tài chính ngân hàng, trong đó tổ chức BHTG không phải ngoại lệ. Nắm bắt kịp thời xu thế, BHTGVN đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chủ động hoàn thiện Dự án “Hệ thống thông tin quản lý và hiện đại hóa ngân hàng”, hợp phần BHTGVN để ngày càng tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của tổ chức trên nền tảng công nghệ hiện đại và tiệm cận thông lệ quốc tế.
Những năm qua, BHTGVN không những chứng tỏ vai trò ngày càng quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia, mà còn phát huy vị thế, uy tín của tổ chức đối với các đối tác quốc tế. Là thành viên tích cực của Hiệp hội BHTG Quốc tế (IADI), Ủy bản Châu Á Thái Bình Dương (APRC)..., những đóng góp thiết thực của BHTGVN đã góp phần đẩy mạnh mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với các tổ chức BHTG trên thế giới, từ đó giúp BHTGVN tận dụng được kiến thức và kinh nghiệm quốc tế để ngày càng hoàn thiện mô hình BHTG hiệu quả tại Việt Nam.
Nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển và hội nhập với tốc độ cao, đặc biệt là quy mô của hệ thống các TCTD liên tục được mở rộng. Có thể thấy, sự phát triển của BHTGVN gắn liền với sự phát triển lớn mạnh của hệ thống TCTD, góp phần duy trì ổn định hệ thống, bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền. Mọi hoạt động của BHTGVN đều nhằm thực hiện tốt mục tiêu này, phù hợp với định hướng tổng thể Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng và thực tiễn tại Việt Nam cũng như đáp ứng các thông lệ quốc tế về BHTG.
Đặc biệt, Chính phủ và NHNN đang quyết liệt tái cơ cấu hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu, BHTGVN được giao thêm nhiều nhiệm vụ mới, trong đó có việc hỗ trợ tài chính, xử lý khó khăn của các QTDND; tăng cường vai trò tham gia, hỗ trợ chức năng kiểm tra, giám sát của NHNN đối với các QTDND và nghiên cứu đề xuất việc sửa đổi Luật BHTG để sử dụng nguồn kết dư phí bảo hiểm tiền gửi vào việc xử lý các TCTD yếu kém. Đây là vận hội mới nhưng cũng là thử thách mới đối với tổ chức BHTG ở tuổi 20.
Phát huy mạnh mẽ nội lực để vững bước trong giai đoạn phát triển mới, xứng dáng là công cụ hữu hiệu để thực hiện thành công nhiệm vụ chung của ngành Ngân hàng, Ban lãnh đạo BHTGVN đề ra định hướng:
Chủ động triển khai “Chiến lược phát triển BHTGVN đến năm 2025, tầm nhìn đến 2030” ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Bên cạnh đó, BHTGVN sẽ tập trung nguồn lực triển khai có hiệu quả các nghiệp vụ BHTG, tăng cường giám sát, kiểm tra các tổ chức tham gia BHTG để ngăn ngừa rủi ro, bảo đảm hoạt động an toàn lành mạnh của các TCTD, bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền.
Nghiên cứu đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật BHTG nhằm tạo cơ sở pháp lý để BHTGVN càng phát huy vai trò tích cực của mình trong tiến trình này; đồng thời tăng cường quản lý có hiệu quả và nâng cao năng lực tài chính để sẵn sàng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền khi cần thiết; xây dựng nền tảng vững chắc phục vụ việc hỗ trợ có hiệu quả quá trình tái cơ cấu hệ thống các TCTD thông qua hoạt động hỗ trợ tài chính đối với các tổ chức tham gia BHTG tạm thời gặp khó khăn về thanh khoản.
Để bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền, từ đó góp phần duy trì an toàn, lành mạnh hoạt động ngân hàng, truyền thông chính sách là một trong những nghiệp vụ quan trọng được BHTGVN tiếp tục đẩy mạnh trong thời gian tới.
Tích cực nâng cao chất lượng hoạt động, hiện đại hóa quy trình nghiệp vụ, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại; đổi mới sáng tạo đi đôi với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; đẩy mạnh hợp tác trong nước, quốc tế để đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, đồng thời phát triển hệ thống BHTG hiệu quả theo thông lệ quốc tế.
Với sức trẻ của một tổ chức tài chính ở tuổi 20, BHTGVN cho rằng để thành công, bên cạnh sự chỉ đạo, hỗ trợ của các cơ quan hữu quan, yếu tố mang tính quyết định chính là sự đoàn kết và quyết tâm cao của toàn hệ thống BHTG. Tin rằng, BHTGVN sẽ vững bước trên hành trình mới, phát triển lớn mạnh, góp phần tích cực vào công cuộc tái cơ cấu hệ thống các TCTD, xứng đáng với niềm tin của hàng triệu người gửi tiền.
Nguồn: TCNH - Số 22/2019