Những năm qua, tín dụng chính sách xã hội đã trở thành một chủ công hỗ trợ nhiều hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt đối với vùng sâu, vùng xa của tỉnh Quảng Nam, tín dụng chính sách xã hội đang là lực đẩy giúp người dân từng bước thoát nghèo. Tuy nhiên, câu chuyện giảm nghèo bền vững, nối gần khoảng cách thu nhập với người dân miền Trung và Tây Nguyên nói riêng, các vùng miền trên cả nước nói chung vẫn là thách thức đối với tỉnh Quảng Nam trong những năm tới.
 

Hiệu quả từ sự đồng thuận và sáng tạo
 

Thực chứng nhiều năm qua cho thấy, hiệu quả tín dụng chính sách xã hội tỷ lệ thuận với sự đồng lòng góp sức của cả hệ thống chính trị - xã hội, song, đôi khi việc “thắp lửa” thoát nghèo không phải lúc nào cũng trông chờ, phụ thuộc tư duy và chỉ đạo của các cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước, chính quyền mà còn có thể từ một người dân bình thường. 
 

Ông Nguyễn Văn Lượng,  thôn 2, xã Trà Linh, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam - người đầu tiên mạnh dạn vay 30 triệu đồng từ chương trình vay hộ nghèo tại Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) huyện Nam Trà My đưa cây sâm về mảnh đất này năm 2008 với ước mong thoát khỏi cái đói, cái nghèo đeo bám gia đình. 6 năm sau, gia đình ông Lượng đã có cái ăn, cái mặc, con cái được đi học đến nơi đến chốn. Song, cũng chính từ thành quả đó, ông Lượng dấy lên tâm nguyện chia sẻ cách làm giúp những người dân thôn ông (99% đồng bào Ca Dong sinh sống) bao đời cái nghèo vây khốn cũng có cơ hội đổi đời. Chính vì vậy, năm 2016, ông Lượng đã cùng với cán bộ tín dụng Phòng giao dịch NHCSXH huyện Nam Trà My và cán bộ Hội Cựu chiến binh xã Trà Lĩnh đến tận thôn, làng để họp dân tuyên truyền các chính sách tín dụng ưu đãi, rồi thành lập Tổ tiết kiệm và vay vốn do chính ông làm Tổ trưởng. Vừa quản lý hỗ trợ các hộ vay vốn từ 20 đến 50 triệu đồng, ông vừa hỗ trợ các hộ về kỹ thuật trồng cây dược liệu và sâm Ngọc Linh. Hộ nào làm tốt, cuối năm ông Lượng còn thưởng 200 - 300 cây sâm; số cây con được thưởng hiện nay đã lên đến hàng chục ngàn cây. 
 

Nhờ cách quản lý riêng này mà từ 50 hộ nghèo vay vốn ngày ấy trong thôn, giờ đây chỉ còn 01 hộ nghèo. Nhiều hộ đã thoát nghèo bền vững, nay có cái ăn, cái mặc, làm được nhà ở khang trang, có tiền gửi NHCSXH hàng tỷ đồng. Hiện tại, ông Nguyễn Văn Lượng đã và đang tiếp tục tuyên truyền cách làm này cho những thôn khác, xã khác trong huyện. 
 

Ở tầm quản lý, các cấp chính quyền địa phương cũng sáng tạo ra những cách làm hay để nâng cao hiệu quả dòng vốn tín dụng chính sách xã hội. Ở huyện miền núi thuộc chương trình Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP ngày 27/12/2008 của Chính phủ, huyện Nam Trà My có 09/10 xã thuộc vùng đặc biệt khó khăn, với 7.916 hộ nghèo, trong đó, trên 97% là người dân tộc thiểu số (chủ yếu là người Ca Dong, Xơ Đăng, Bh’nông). Do đó, Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Nam Trà My xác định rõ, giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu với chỉ tiêu giảm số hộ nghèo hằng năm từ 450 - 500 hộ, tương ứng giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 6 - 8%. Để hiện thực hóa mục này tiêu, UBND huyện Nam Trà My đã đề ra nhiều giải pháp, nhiều cách làm hay, phù hợp với địa phương nhằm hoàn thành chỉ tiêu đề ra, như: Giao chỉ tiêu giảm nghèo hằng năm cho các địa phương; tập trung các nguồn lực cho hộ đăng ký thoát nghèo, đặc biệt vận động “Cán bộ, công chức, lao động giúp hộ nghèo thoát nghèo” theo phương châm “03 công chức, lao động giúp 01 hộ thoát nghèo bền vững”. Cụ thể, giúp cách phát triển kinh tế hộ gia đình theo định hướng chung của huyện Nam Trà My “trồng cây gì, nuôi con gì”; dần bỏ trồng trọt, chăn nuôi theo phong tục, tập quán mà đưa chăn nuôi có chuồng trại, áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi.
 

Đặc biệt, huyện Nam Trà My đã thực hiện lồng ghép các nguồn lực từ các chương trình, dự án để phát triển kinh tế - xã hội miền núi, góp phần giảm nghèo bền vững. Riêng doanh số cho vay tín dụng ưu đãi của Phòng giao dịch NHCSXH huyện Nam Trà My từ năm 2016 đến cuối tháng 5/2022 là 205.082 triệu đồng. Nguồn vốn vay này đã tạo điều kiện cho 5.854 hộ nghèo và các đối tượng chính sách xã hội có vốn để phát triển kinh tế, chủ yếu là trồng cây dược liệu, trồng sâm Ngọc Linh, góp phần đưa số hộ nghèo của huyện giảm 39,83% - bình quân mỗi năm giảm 7,97%. 
 

Những tương tác đa chiều ấy đã góp phần đưa nguồn vốn tín dụng thẩm thấu nhanh vào đời sống của người dân nơi đây, tạo nên những bước đột phá trong công tác giảm nghèo, góp phần phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội địa phương tại tỉnh Quảng Nam. Giám đốc NHCSXH Quảng Nam Lê Hùng Lam cho biết, đến ngày 16/5/2022, tổng nguồn vốn đạt 6.042.522 triệu đồng, tăng 475.954 triệu đồng so với đầu năm. Đặc biệt, Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 22/11/2014 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội đã đi vào cuộc sống, đưa nguồn vốn ngân sách địa phương ủy thác sang NHCSXH cho vay đạt 488 tỷ đồng, tăng 95 tỷ đồng so đầu năm, đạt 126% kế hoạch được giao, trở thành một cấu phần quan trọng trong cơ cấu vốn của NHCSXH. Đây là nền tảng để NHCSXH Quảng Nam mở rộng cho vay người nghèo và đối tượng chính sách với tổng doanh số cho vay từ đầu năm 2022 đến ngày 16/5/2022 đạt 1.064 tỷ đồng, với 22.844 lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác được vay vốn. Tổng doanh số thu nợ đạt 660 tỷ đồng, bằng 62% tổng doanh số cho vay. 
 

Đến ngày 16/5/2022, tổng dư nợ đạt 5.957 tỷ đồng, tăng 404 tỷ đồng so với đầu năm, tỷ lệ tăng trưởng đạt 7,27%, hoàn thành 65% kế hoạch giao; một số chương trình tăng trưởng cao so với đầu năm như: Hỗ trợ việc làm 192 tỷ đồng, hộ cận nghèo 111 tỷ đồng, hộ nghèo 82 tỷ đồng. Nguồn vốn tín dụng ưu đãi của NHCSXH Quảng Nam tiếp tục được đầu tư đúng đối tượng và có hiệu quả. Vốn tín dụng chính sách xã hội đã góp phần cho 10.000 lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo vay vốn; tạo việc làm cho 7.458 lao động; có 19 lao động đi làm việc có thời hạn tại nước ngoài; giúp 350 học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn vay vốn học tập; xây dựng, cải tạo 10.000 công trình nước sạch vệ sinh; 70 ngôi nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội.
 

Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình, NHCSXH Quảng Nam đã chủ động triển khai làm tốt công tác tuyên truyền chính sách hỗ trợ lãi suất và các chính sách tín dụng để mọi người dân nắm bắt, thực hiện; phối hợp với sở, ban, ngành, chính quyền địa phương rà soát nhu cầu, xác nhận đối tượng vay vốn. Trên cơ sở đó, năm 2022, NHCSXH Quảng Nam được Trung ương giao chỉ tiêu kế hoạch 249,1 tỷ đồng, trong đó, hỗ trợ tạo việc làm 50 tỷ đồng; nhà ở xã hội 155 tỷ đồng; học sinh, sinh viên mua máy tính phục vụ học tập trực tuyến 7 tỷ đồng; Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số 36,5 tỷ đồng; cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 là 600 triệu đồng.
 

Bên cạnh đó, thực hiện chỉ đạo của Tổng Giám đốc NHCSXH Việt Nam, với tinh thần “ngay và luôn”, NHCSXH Quảng Nam đã khẩn trương chuyển tải vốn kịp thời đến người dân, kết quả cho vay các chương trình tín dụng thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP từ ngày 27/4/2022 đến ngày 16/5/2022, NHCSXH Quảng Nam đã giải ngân số tiền 69.400 triệu đồng, đạt 33% kế hoạch được giao, cụ thể: Chương trình hỗ trợ tạo việc làm 50.000 triệu đồng, đạt 100%; nhà ở xã hội 17.420 triệu đồng, đạt 11,2%; học sinh, sinh viên mua máy tính 1.980 triệu đồng, đạt 28,3%.
 

Các chương trình tín dụng chính sách đã được giải ngân kịp thời, đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh của hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác, nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần khắc phục ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, phục hồi sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội. 
 

Kết nối nguồn lực giảm nghèo
 

Tuy nhiên, với một tỉnh đang trên đà phát triển, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng nông thôn mới như Quảng Nam, đặc biệt là sau những tác động mạnh của đại dịch Covid-19 trong hơn hai năm qua, nhu cầu vốn của các đối tượng chính sách trên địa bàn tỉnh là khá lớn. Rà soát riêng nhu cầu vay vốn tại các chương trình tín dụng thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP, giai đoạn 2022 - 2023 lên tới 959,7 tỷ đồng, trong đó, chương trình cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm theo Nghị định số 61/2015/NĐ-CP ngày 09/7/2015 của Chính phủ quy định về chính sách hỗ trợ việc làm và quỹ quốc gia về việc làm và Nghị định số 74/2019/NĐ-CP ngày 23/9/2019 sửa đổi, bổ sung Nghị định số 61/2015/NĐ-CP là 545 tỷ đồng; cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP và Nghị định số 49/2021/NĐ-CP ngày 01/4/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP là 318 tỷ đồng; cho vay học sinh, sinh viên để mua máy tính, thiết bị học tập trực tuyến là 14 tỷ đồng; cho vay đối với các cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập phải ngừng hoạt động ít nhất 01 tháng theo yêu cầu phòng, chống dịch là 1,2 tỷ đồng; cho vay chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 theo Nghị quyết số 88/2019/QH14 ngày 18/11/2019 của Quốc hội là 78,5 tỷ đồng. Tính riêng năm 2022, nhu cầu vốn là 445,6 tỷ đồng. 
 

Con đường giảm nghèo bền vững thêm nhiều khó khăn phía trước khi đến cuối năm 2021, toàn tỉnh Quảng Nam vẫn còn 33.127 hộ nghèo, chiếm 7,59 tổng số hộ dân. Đáng nói, số hộ nghèo phần lớn tập trung ở khu vực miền núi với 26.681 hộ, chiếm 30,95% số hộ toàn tỉnh. 
 

Để chung tay cùng tỉnh Quảng Nam giảm nghèo nhanh và bền vững trong những năm tới cũng như thực hiện mục tiêu giảm 3.000 hộ nghèo trong năm 2022, Giám đốc NHCSXH Quảng Nam Lê Hùng Lam cho biết, NHCSXH Quảng Nam sẽ tiếp tục bám sát nhiệm vụ, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 của tỉnh, chiến lược phát triển NHCSXH giai đoạn 2011 - 2030, chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2021 - 2030, chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 theo Quyết định số 1409/QĐ-TTg ngày 15/9/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành kế hoạch triển khai Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội về phê duyệt chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 và chỉ tiêu kế hoạch năm 2022 được giao; làm tốt công tác tham mưu cho Hội đồng nhân dân, UBND các cấp bổ sung vốn sang NHCSXH để thực hiện cho vay; chủ động tăng cường huy động vốn trong dân cư để thực hiện chính sách tín dụng; tổ chức cho vay đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn tín dụng ưu đãi cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách trên địa bàn; đồng thời, quản lý, sử dụng vốn an toàn, hiệu quả, nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng.
 

Tuy nhiên, trong bối cảnh nhu cầu cho vay giải quyết việc làm của tỉnh Quảng Nam tăng cao trong khi NHCSXH chỉ có thể cung ứng vốn đối ứng với nguồn ngân sách tỉnh Quảng Nam ủy thác qua NHCSXH, cần có sự vào cuộc hơn nữa của cả hệ thống chính trị - xã hội trong công tác giảm nghèo bền vững. Trong đó, Tỉnh ủy Quảng Nam cần tiếp tục chỉ đạo UBND tỉnh và cơ quan các cấp thực hiện tốt Chỉ thị số 40-CT/TW, Kết luận số 06-KL/TW và Quyết định số 1630/QĐ-TTg của Chính phủ cùng các chỉ thị, kế hoạch mà tỉnh Quảng Nam đã ban hành về công tác tín dụng chính sách. Đặc biệt, quan tâm và dành nhiều hơn nữa nguồn vốn ủy thác để cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách.
 

UBND tỉnh Quảng Nam cần tiếp tục chỉ đạo các sở, ban, ngành, chính quyền địa phương các cấp và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc củng cố, nâng cao chất lượng tín dụng chính sách xã hội; thường xuyên điều tra, rà soát đối tượng đủ điều kiện vay vốn theo quy định; phối hợp, lồng ghép các mô hình, chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn với chương trình tín dụng chính sách xã hội, giúp người vay sử dụng vốn đúng mục đích, có hiệu quả, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới, đồng thời triển khai tốt Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Nam nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Minh Ngọc
NHNN