Ngày 03/4/2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 370/QĐ-TTg về lãi suất cho vay ưu đãi nhà ở xã hội năm 2018 tại Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) theo quy định tại Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội (NOXH). Đây là chương trình tín dụng chính sách có ý nghĩa nhân văn và là chương trình tín dụng đầu tiên Quốc hội giao cho NHCSXH thực hiện.

 Ông Nguyễn Văn Lý, Phó Tổng giám đốc NHCSXH đã có cuộc trao đổi với báo chí về những vấn đề đang được dư luận đặc biệt quan tâm xung quanh chính sách tín dụng ưu đãi mua NOXH.

 
PV: Thưa ông, quyết định về lãi suất cho vay ưu đãi NOXH vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Vậy, NHCSXH đã sẵn sàng triển khai thực hiện cho vay chương trình này chưa?
 
Ông Nguyễn Văn Lý: Trong hai năm vừa qua, NHCSXH đã thực hiện nhiều đợt tập huấn về quy trình thực hiện cho các hội đoàn thể nhận ủy thác và cán bộ NHCSXH trên toàn hệ thống. NHCSXH có nhiều kinh nghiệm trong việc phục vụ cho vay các đối tượng tài chính vi mô, do vậy, khi triển khai chương trình cho vay NOXH ngân hàng sẽ thực hiện theo hướng đơn giản nhất thủ tục vay vốn. Chẳng hạn, người vay có thể trả tiền trực tiếp tại phòng giao dịch nơi vay, chuyển khoản hoặc nộp vào tài khoản trả nợ tại bất kỳ phòng giao dịch nào của NHCSXH trên toàn quốc và chúng tôi không thu một đồng phí nào. Vì thế, có thể khẳng định, NHCSXH đã hoàn toàn sẵn sàng thực hiện giải ngân chương trình cho vay NOXH theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP.
 
PV: Nguồn vốn dành cho chương trình cho vay NOXH được bố trí như thế nào, thưa ông?
 
Ông Nguyễn Văn Lý:  Năm 2018, Chính phủ bố trí 500 tỷ đồng và NHCSXH huy động thêm 500 tỷ đồng nữa. Như vậy, trong năm nay chúng tôi có tổng nguồn vốn cho vay NOXH là 1.000 tỷ đồng.
Hiện nay, tại các chi nhánh NHCSXH đã có chỉ tiêu vốn. Việc phân bổ vốn  được cân đối trên nhu cầu của từng địa phương. Cụ thể, trong năm 2018, Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh được xét cho vay mỗi địa phương 50 tỷ đồng, Thanh Hoá 30 tỷ đồng, Bắc Giang 30 tỷ đồng, Hải Phòng 10 tỷ đồng…
Kế hoạch duyệt của Chính phủ từ nay đến năm 2020, tổng nguồn vốn ngân sách cấp cho NHCSXH là 1.163 tỷ đồng và chúng tôi phải huy động vốn đối ứng tương đương. Như vậy, kế hoạch đến năm 2020 sẽ có nguồn vốn của chương trình cho vay NOXH là 2.236 tỷ đồng. Theo tính toán của NHCSXH và các bộ, ngành chức năng, từ nay đến 2020 cần có 18.000 - 19.000 tỷ đồng mới đáp ứng được nhu cầu nhưng ngân sách có hạn. Chúng tôi mong muốn chính quyền địa phương các cấp quan tâm ủy thác vốn từ ngân sách địa phương sang NHCSXH để cho người lao động có điều kiện tiếp cận vốn vay ưu đãi chương trình NOXH, góp phần đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn.
 
PV: Cơ sở nào để đưa ra quy định mức lãi suất cho vay NOXH là 4,8%/năm, thưa ông?
 
Ông Nguyễn Văn Lý:  Người vay bao giờ cũng muốn vay với lãi suất thấp. Lãi suất thấp quá thì ngân sách Nhà nước phải bù lỗ nhiều, nguồn vốn bố trí cho vay có thể sẽ thấp đi và ít người được vay. Còn lãi suất cao quá thì người vay khó có khả năng trả nợ. Chính phủ đặt ra nguyên tắc khung là lãi suất cho vay NOXH tối đa bằng hoặc không vượt quá 50% lãi suất của các TCTD cho vay cùng loại. Trên cơ sở khung đó thì hiện nay, lãi suất của các NHTM có tham gia cho vay NOXH là 5%/năm, nên chúng tôi tính toán đề xuất các bộ, ngành trình Chính phủ mức lãi suất cho vay 4,8%/năm (0,4%/tháng). Lãi suất cho vay NOXH được Chính phủ ban hành theo từng năm một. Hiện tại, với mức lãi suất này là hợp lý trong năm nay.
 
PV: Xin ông cho biết những đối tượng được thụ hưởng và điều kiện để được vay vốn từ chương trình này?
 
Ông Nguyễn Văn Lý: Đối tượng được vay vốn, bao gồm: Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng; Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị; Người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp; Sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân trong cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân và quân đội nhân dân; Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức.
Trừ đối tượng là người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng; các đối tượng còn lại để được vay vốn phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập thường xuyên theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân; trường hợp là hộ nghèo, cận nghèo thì phải thuộc hộ nghèo, cận nghèo theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.

Điều kiện được vay vốn:
Thứ nhất, phải thực hiện gửi tiền tiết kiệm hằng tháng tại NHCSXH với thời gian gửi tối thiểu 12 tháng kể từ ngày ký Hợp đồng tín dụng với NHCSXH. Mức gửi hằng tháng tối thiểu bằng mức trả nợ hàng tháng của người vay vốn;
Thứ hai, có đủ vốn tự có tối thiểu 20% giá trị Hợp đồng mua bán/Hợp đồng thuê mua nhà ở xã hội đối với vay vốn để mua/thuê mua nhà ở xã hội; tối thiểu 30% giá trị dự toán hoặc phương án tính toán giá thành đối với vay vốn để xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở;
Thứ ba, có đủ hồ sơ chứng minh về đối tượng, thực trạng nhà ở, điều kiện cư trú, thu nhập để được hưởng chính sách nhà ở xã hội theo quy định;
Thứ tư, có nguồn thu nhập và khả năng trả nợ theo cam kết với NHCSXH;
Thứ năm, có giấy đề nghị vay vốn để mua/thuê mua nhà ở xã hội/xây dựng mới/cải tạo, sửa chữa nhà để ở, trong đó có cam kết của cá nhân và các thành viên trong hộ gia đình chưa được vay vốn hỗ trợ ưu đãi nhà ở xã hội tại Ngân hàng khác hoặc các tổ chức tín dụng khác.
Đối với vay vốn để mua, thuê NOXH: Có hợp đồng mua, thuê mua NOXH với chủ đầu tư dự án mà dự án của chủ đầu tư đó có trong danh mục dự án xây dựng NOXH được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Vay vốn để xây mới hoặc cải tạo, sữa chữa nhà để ở: Có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản khác gắn liền với đất nơi đăng ký thường trú; có thiết kế, dự toán hoặc phương án tính toán giá thành xây dựng.
 
PV: Một trong những điều kiện để được vay vốn chương trình cho vay NOXH là người dân phải tham gia gửi tiền tiết kiệm tại NHCSXH. Vậy, khi nào người vay chính thức tham gia gửi tiết kiệm, thưa ông?
 
Ông Nguyễn Văn Lý:  Theo quy định của Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý NOXH, khi vay vốn ưu đãi từ NHCSXH, người vay vốn phải thực hiện gửi tiền tiết kiệm tại NHCSXH tối thiểu 12 tháng.
Chúng tôi lên phương án, sau khi thủ tục bình xét cho vay xong và xin ký hợp đồng tín dụng thì người vay mới chính thức phải gửi tiền tiết kiệm. Nghĩa là khi chắc chắn khách hàng sẽ ký hợp đồng vay thì mới bắt đầu gửi tiết kiệm.
Khi vay thì khách hàng nhận một khoản tiền lớn để chuyển cho hợp đồng mua NOXH. Trong khi tiền gửi tiết kiệm này là trích từ thu nhập của người vay hàng tháng. Và trong thời gian tối thiếu 1 năm người vay gửi tiết kiệm thì đổi lại chúng tôi ân hạn 1 năm đầu tiên không thu nợ khoản vay của khách hàng. Số tiền gửi tiết kiệm của khách hàng phải đảm bảo tối thiểu bằng số tiền trả nợ trong một năm. Để tránh thiệt cho người vay hoặc lợi dụng chính sách, lãi suất tiền gửi tiết kiệm được quy định bằng lãi suất vay trong năm đó.
 
PV: NHCSXH đã lường trước được  những khó khăn gì khi triển khai chương trình này, thưa ông?
 
Ông Nguyễn Văn Lý: Nhu cầu vay vốn là rất lớn trong khi nguồn vốn có hạn, đây là khó khăn đối với NHCSXH và chắc chắn sẽ phát sinh nhiều vấn đề. Tuy nhiên, với 16 năm kinh nghiệm phục vụ cho vay hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác, NHCSXH luôn sẵn sàng đối phó với những khó khăn phát sinh. 
NHCSXH sẽ thực hiện cho vay NOXH theo hướng đơn giản nhất thủ tục vay vốn, nhưng phải đảm bảo phản biện và giám sát xã hội, đặc biệt là sự giám sát của 4 hội đoàn thể.
Tất cả các hồ sơ được xét đủ điều kiện vay thì sẽ được giải ngân nếu nhu cầu vay ít hơn hoặc bằng nguồn vốn được phân bổ. Trường hợp người vay đủ tiêu chuẩn vay nhiều hơn nguồn vốn đáp ứng thì tiếp tục chấm điểm thêm các tiêu chí khác và có những đối tượng sẽ được ưu tiên như người chưa có nhà, gia đình có nhiều người tham gia lực lượng vũ trang nhân dân... Nếu nhiều trường hợp cùng điểm thì tiến hành bốc thăm đảm bảo khách quan, công khai, minh bạch.

Xin cảm ơn ông!

Thực hiện:
Mai Lâm


(Tạp chí Ngân hàng số 8, tháng 4/2018)